آدامس؛ بازیگر کوچک اما ابرقدرت بازار خوراکی‌های ایران
واردات غیرقانونی آدامس به‌خصوص برندهای محبوب، حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد بازار وارداتی را دربرمی‌گیرد و علاوه بر تهدید سلامت، موجب کاهش درآمدهای رسمی و اختلال در بازار شده است
هفت صبح، محمد حاجی‌مونی| براساس داده‌های به‌دست‌آمده از انجمن صنایع غذایی و گزارش‌های میدانی، سالانه بیش از 2۵۰۰ تن آدامس در ایران مصرف می‌شود که با توجه به تحولات قیمتی، ارزش ریالی این بازار حدود 2 تا 2.5 هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. تقسیم‌بندی بازار نشان می‌دهد حدود ۷۰ درصد سهم بازار در دست تولیدکنندگان داخلی است و ۳۰ درصد باقی‌مانده سهم آدامس‌های وارداتی، به خصوص از برندهای تریدنت، فایو و منتوس است.
بسته‌های آدامس داخلی معمولا بین 30 تا 80 هزار تومان به ازای هر بسته ۱۰ عددی فروخته می‌شوند، در حالی که نمونه‌های خارجی برای بسته‌های مشابه بین 60 تا 250 هزار تومان قیمت‌گذاری شده‌اند. اخیرا قیمت‌های بالاتر و گاهی 600 تا 700 هزار تومانی و در موارد خاص بالای یک میلیون تومانی هم برای یک بسته آدامس خارجی، در گوشه و کنار بازار مشاهده می‌شود.
چهار قطب اصلی تولید داخلی
چهار شرکت ایرانی فعال در حوزه غذا و شوینده‌ها، قطب اصلی تولید آدامس داخلی به شمار می‌روند. هر کدام با سهمی در حدود ۱۵ تا 35 درصد از بازار، رقابتی تنگاتنگ برای جلب مصرف‌کننده دارند.جالب است بدانید یکی از این شرکت‌ها، سال گذشته بیش از ۲۰۰۰ تن آدامس تولید کرده است که بخش قابل توجهی از آن به بازار تهران ارسال شده است.
محصولات داخلی، علاوه بر طعم‌های کلاسیک نعناع و اکالیپتوس، در سال‌های اخیر به طعم‌های میوه‌ای و بدون قند مجهز شده‌اند که واکنش مثبتی در بازار داشته است. یکی از نکات قابل توجه، بسته‌بندی‌های سلفونی به جای جعبه‌های مقوایی مرسوم است که باعث کاهش هزینه‌ها و افزایش عمر مفید محصول شده است.
قیمت‌های نجومی آدامس‌های خارجی
برند تریدنت در بازار ایران حرف اول را می‌زند. واردات رسمی این برند که در آغاز ماهیتی انگلیسی داشت ولی کم کم سهامدار اصلی آن آمریکایی شد، توسط یک شرکت لوازم خانگی مشهور انجام می‌شود. قیمت آدامس تریدنت میوه‌های گرمسیری ۱۴ عددی در تهران بین ۱۰۵ تا ۱۱۰ هزار تومان نوسان دارد. این در حالی است که نمونه‌های وارداتی قاچاق، با قیمت‌های حدود ۶۰ هزار تومان در بازار دیده می‌شوند اما فاقد مجوزهای بهداشتی رسمی هستند و گفته می‌شود در کارگاه‌های غیررسمی پاکستانی تولید می‌شوند.
در بخش آدامس‌های وارداتی، بسته‌های کوچک ۵ تا 8 عددی با قیمت دانه‌ای بین 10 هزار تومان فروخته می‌شوند. این آدامس‌ها اغلب در فروشگاه‌های خاص و آنلاین محبوبیت دارند. فروش ویژه برخی آدامس‌های خاص تریدنت به صورت تک‌دانه‌ای در زعفرانیه و الهیه صورت می‌گیرد که قیمت هر دانه آن حتی به 15 تا 20 هزار تومان هم می‌رسد، رقمی قابل توجه برای یک آدامس!
واردات قانونی و قاچاق؛ دو روی یک سکه
طبق گفته یکی از مسئولان گمرک، سالانه حدود ۲۰۰ تن آدامس به صورت قانونی وارد کشور می‌شود که بیش از ۹۰ درصد آن توسط شرکت‌های بازرگانی بزرگ وارد می‌شود و بخش کوچکتری نیز توسط تجار محلی استان‌های مرزی وارد می‌شود. با این حال، قاچاق آدامس به خصوص برندهای پرطرفدار، حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد بازار وارداتی را تشکیل می‌دهد که باعث کاهش درآمد واردکنندگان رسمی و چالش‌های بهداشتی می‌شود. یکی از نکات فنی بازار آدامس، واردات تحت پوشش تعرفه ۱۶درصدی گمرکی است که در مقایسه با سایر خوراکی‌ها نسبتا پایین محسوب می‌شود و به همین دلیل واردکنندگان با وجود چالش‌ها، هنوز به واردات قانونی تمایل دارند.
سلیقه‌ها و طعم‌های جدید
بر اساس نظرسنجی از ۵۰۰ مصرف‌کننده در تهران، ۶۸ درصد ترجیح می‌دهند آدامس بدون قند مصرف کنند و ۵۲ درصد نیز به دنبال آدامس‌های با طعم‌های خاص میوه‌ای و ترش هستند. آدامس‌های نعناعی و اکالیپتوسی هنوز محبوب‌ترین طعم‌ها هستند اما طعم‌هایی مانند موزی، توت‌فرنگی، هندوانه، لیمو ترش و تمشک نیز در حال رشد هستند. یکی از روندهای جالب توجه، افزایش فروش آدامس‌های با خاصیت ضد التهاب و ضدباکتری است که از سال گذشته با استقبال خوبی مواجه شده است.
فرصتی طلایی برای صادرکنندگان
بازار آدامس در کشورهای همسایه ایران مثل عراق، افغانستان و ترکیه به سرعت در حال رشد است و تقاضا برای محصولات با کیفیت و نوآورانه روزبه‌روز افزایش می‌یابد. در عراق، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین بازارهای منطقه، سالانه بیش از دو هزار تن آدامس مصرف می‌شود که بخش عمده‌ای از آن از طریق واردات تامین می‌شود.
نکته هیجان‌انگیز اینجاست که تولیدکنندگان ایرانی با توجه به قیمت رقابتی، کیفیت مطلوب و نزدیکی جغرافیایی، جایگاه مناسبی در این بازارها پیدا کرده‌اند. شرکت‌های ایرانی، به ویژه در عراق و افغانستان، توانسته‌اند با صادرات حدود ۱۵ درصد از تولید خود، سهم قابل توجهی از بازار منطقه را به دست آورند.
از سوی دیگر، کشورهای همسایه به دنبال محصولاتی با ویژگی‌های خاص مانند آدامس‌های بدون قند، طعم‌های میوه‌ای و بسته‌بندی‌های مقاوم در برابر گرما هستند که تولیدکنندگان ایرانی با توسعه این نوع محصولات، فرصت‌های بزرگی برای گسترش صادرات دارند. انتظار می‌رود در سه سال آینده، بازار آدامس در این مناطق حداقل ۲۰درصد رشد داشته باشد که می‌تواند به افزایش درآمدهای ارزی برای ایران منجر شود.
