رابطه عجیب صنعت ماکارونی با‌مرغ، دارو، دیالیز و سِرُم!
روزنامه هفت صبح، فرید عطارزاده | «بچه واکسی دیروز و حالا بنیانگذار گروه صنعتی زر»؛ این عنوان یک گزارش بود که از برنامه «بدون تعارف» اخبار «بیست‌وسی» پخش شد و تعجب برخی کاربران فضای مجازی را برانگیخت.
معمولا این آیتم خبری به گفت‌وگو با سیاستمداران اختصاص دارد اما پخش گفت‌وگوی حدودا ۱۰دقیقه‌ای با مدیر آن مجموعه ما را کنجکاو کرد تا در این گزارش سری بزنیم به دنیای بزگ تولیدکنندگان ماکارونی در ایران. در این گزارش از دو غول بزرگ این صنعت یعنی «تک ماکارون» و «زر ماکارون» نوشتیم و از رقیبان بالقوه آن‌ها و رابطه عجیب صنعت ماکارونی با صنایع دیگر رونمایی کرده‌ایم. این گزارش را بخوانید.
*** هفت نکته جذاب از رقابت ماکارونی‌ها
قبل از آنکه وارد قسمت اصلی گزارش شویم، چند نکته جذاب و جالب از رقابت‌های برندهای ماکارونی را برایتان بازگو می‌کنیم.
* یک: در کنار دو غول بزرگ «تک ماکارون» و «زر ماکارون»، برندهای دیگری در بازار فعالیت دارند که هر کدام سهمی در بازار دارند. برند «مای ماکارون» که برای هلدینگ «شیرین عسل» است از جمله برندهایی است که در حال گرفتن سهم بازار از این دو غول صنعت ماکارونی است.
* دو: برندهایی از جمله انسی،رشد، سمیرا، مانا، ساوین و… از جمله دیگر برندها هستند که سهم کمتری در بازار کشور دارند.
* سه: گلرنگ با برند فامیلا وارد حوزه ماکارونی شده بود اما نتوانست موفق شود.
* چهار: صنعت ماکارونی از یک ظرفیت تولید جانبی نیز بهره می‌گیرد که برای آن بسیار سودآور است. سویا، مایع ماکارونی، چاشنی‌های غذا، قارچ، سس و رب و… همگی وابسته به این صنعت هستند و اگر صنعت ماکارونی دچار خلل شود، بسیاری از آن‌ها کارشان کساد می‌شود.
* پنج: صنعت ماکارونی ایران با یک‌سری رقیبان و محصولات تازه نفس روبهرو شده و آن چیزی نیست جز ماکارونی‌های نیمه‌‌آماده، پاستا و نودل. سبزان، الیت، ترخینه، انسی، مک پاستا و گرانورو از جمله آن‌هاست.
* شش: محل کارخانه و تولیدی اکثر صنایع ماکارونی در استان البرز و کرج است و این منطقه به قطب ماکارونی تبدیل شده است.
* هفت: یک نکته بامزه آنکه ما در حدود سه اتحادیه و صنف مختلف فعال در حوزه ماکارونی داریم: «میز ماکارونی»، «انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان ماکارونی ایران» و «انجمن صنفی کارفرمایان کارخانجات ماکارونی ایران»!
*** تک‌ماکارون، آغازکننده راه
* یک: تا قبل از ورود تک‌ماکارون به بازار ماکارونی، اکثر ماکارونی‌های موجود در کشور یا خارجی بودند یا توسط برندهای استانی و با کیفیت پایین تولید می‌شدند. برندهای داخلی مانند گناباد ماکارون، فرین ماکارون، سامان و… در کنار خارجی‌ها حضور داشتند اما نتواستند در این رقابت پیروز شوند.
* دو: تک‌ماکارون در سال ۱۳۷۷ با محصولات ماکارونی خود تکان اساسی به بازار داد. این برند از چندین سال قبل کار تحقیق و توسعه خود را انجام داده بود و یکی از پر ریسک‌ترین سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه صنایع غذایی محسوب می‌شد که اتفاقا نتیجه بسیار خوبی داشت.
* سه: مشاوران اولیه این مجموعه از کشور ترکیه به ایران آمدند و از آنجایی که ایرانی‌ها در آن زمان به برندهای ماکارونی ترکیه علاقه زیادی داشتند، مسئولان تک‌ماکارون تصمیم گرفتند محصولاتی شبیه مزه آن‌ها تولید کنند. البته برای راه‌اندازی خط تولید، تک‌ماکارون فناوری شرکت بولر سوئیس و فاوای ایتالیا را انتخاب کرد.
* چهار: یکی از بُردهای بزرگ تک‌ماکارون، تولید ماکارونی‌های شکل‌دار بود. موضوعی که توانست خیلی زود این برند را در میان مصرف‌کنندگان جا بیندازد.
* پنج: قیمت مناسب و توزیع گسترده از جمله روش‌های تک‌ماکارون برای تصاحب بازار است که در این زمینه بسیار موفق بوده و به همین دلیل توانسته رقیبان دیگری مانند رشد، مانا و سمیرا را کنار بزند و تنها برند مهم رقیب‌اش «زرماکارون» باقی بماند.
* شش: «احمد صادقیان» که حدودا ۶۲ ساله است، بنیانگذار و همه کاره شرکت «تک ماکارون» بود و گفته می‌شود به دلایلی که در قسمت بعدی گزارش به آن اشاره کرده‌ایم، مجموعه خود را فروخته است. نکته جالب درباره او این است که ابتدا «فرش ستاره کویر یزد» را راه‌اندازی کرد و سپس به تولیدات دیگر از جمله ماکارونی روی آورد.
*** زر ماکارون با حاشیه‌های ناتمام
* یک: همانطور که گفتیم تنها رقیب جدی تک ماکارون در بازار «زر ماکارون» است. با این وجود، این برند با حاشیه‌های مختلفی روبهرو است و انواع و اقسام گمانه‌زنی‌ها درباره نحوه رشد این مجموعه مطرح می‌شود. از واردات دانه ذرت، خرید آرد خبازی (با نرخی معادل یک پنجم آرد صنوف)، خرید هزاران تنی گندم قبل از اعلام نرخ خرید تضمینی دولت گرفته تا عرضه در بورس که همین چند وقت پیش رخ داد و سر و صدای زیادی کرد.
* دو: این برند با استفاده از موارد ذکر شده در بالا توانسته نبض بازار را در دست بگیرد. حتی شایعه شده که صاحبان اصلی برند تک ماکارون در سال ۱۳۹۷ مجبور به فروش کارخانه خود شدند و به قول اهالی فن در حوزه ماکارونی با امپراطوری «زر ماکارون» روبهرو هستیم. جالب است که این مجموعه با شعار «آرد سمولینا» در تولید ماکارونی توانسته نظرها را به خود جلب کند. در حالی که از منظر متخصصان کار کشته این صنعت، وجود چنین آردی در این حجم غیر واقعی به نظر می‌رسد و نیازمند شفاف سازی است.
* سه: حاشیه دیگری که درباره «زر ماکارون» وجود دارد عرضه اولیه سهام آن در بورس است که مدتی پیش رخ داد و برخی از فعالان اقتصادی این شرکت را به گرانفروشی سهام اولیه‌اش متهم کرده بودند. سایت «جماران» در گزارشی نوشته بود: «عرضه اولیه جنجالی شرکت زر ماکارون با نماد «غزر» که سه بار آگهی شده بود باعث شد بسیاری از فعالان بازار بورس نظر منفی خود را نسبت به ارزشگذاری گران این عرضه ابراز کنند.»
سایت «جماران» در بخش دیگری از گزارش خود ادعا کرده بود: «یکی از انتقاداتی که به این عرضه اولیه وارد است قیمت بالای این نماد است که تحلیلگران این ارزشگذاری را غیرواقعی و بیش از حد می‌دانند. ضمن اینکه فروش این شرکت در سال ۹۸ نسبت به سال ۹۷ در حالی بیش از دو برابر شده که در سال ۹۷ حدود۳۳درصد از فروش‌ها به اشخاص وابسته بوده و ۳۴درصد فروش‌ها صادراتی بوده است. اما در سال ۹۸ فروش به اشخاص وابسته ۶۲درصد و فروش صادراتی ۹درصد بوده است که نشان از کاهش فروش صادراتی و افزایش فروش به شرکت‌های زیر مجموعه است که احتمالا با مقاصد سود‌سازی انجام شده است.»
* چهار: «مرتضی سلطانی» بنیانگذار و رئیس هیات مدیره کارخانه «زر ماکارون» است. اطلاعات روزنامه رسمی نشان می‌دهد او که متولد سال ۱۳۴۰ است در هیات مدیره بیش از ۱۵ شرکت نقش اساسی دارد. شرکت‌هایی مانند «سیلوهای ذخیره‌سازی و فرآوری غلات ذرت»، «شرکت صنعتی آرد ذرت زر»، «صنعتی زرفروکتوز»، «صنایع ملی مس ایران» «زر ترابر»، «فرهیختگان زرنام» و… از جمله آن‌هاست.
گفته می‌شود بزرگ‌ترین واردات و انبار ذرت غله ایران متعلق به این هلدینگ است. مرتضی سلطانی به حضور در رسانه‌ها علاقه زیادی دارد و پخش گفت‌وگو با او در برنامه «بدون تعارف» اخبار «بیست و سی» در هفته گذشته تعجب برخی از کاربران فضای مجازی را برانگیخت.
