هفت صبح| یکی از پرحاشیهترین لحظات جشن حافظ امسال به واکنش تند رضا عطاران روی صحنه به امیرحسین قیاسی بازمیگشت. سخنانی که رضا عطاران پس از دریافت جایزه بهترین بازیگر کمدی تلویزیونی به زبان آورد، به یکی از بحثبرانگیزترین اتفاقات مراسم تبدیل شد.
در این دوره از جشن حافظ، رضا عطاران جایزه بهترین بازیگر کمدی تلویزیونی را از آن خود کرد و امیرحسین قیاسی نیز بهعنوان بهترین مجری انتخاب شد. عطاران پس از دریافت جایزهاش، پشت میکروفن رفت و با لحنی تند و در قالب شوخی سیاه به امیرحسین قیاسی اعتراض کرد. ریشه اعتراض عطاران به گفتوگوی قیاسی با مهران مدیری مربوط میشد.
قیاسی در مصاحبهای با مهران مدیری، از او درباره جملهای قدیمی پرسیده بود. اینکه آیا مدیری واقعا گفته طنز آثار رضا عطاران «چرک» است یا نه. مدیری این نقلقول را تایید کرده و در ادامه توضیح داده بود که این توصیف از نگاه او به تفاوت سلیقه هنری بازمیگردد. مدیری گفته بود آثار خودش را شیک، منظم و چشمنواز دوست دارد، در حالی که عطاران به نمایش قشر و فضایی دیگر از جامعه علاقهمند است. او تاکید کرده بود که این تفاوت به معنای بد بودن کار عطاران نیست، بلکه صرفا مسئله سلیقه است و عطاران سلیقه هنری او به شمار نمیآید.
با این حال همین پرسش و پاسخ، واکنش تند رضا عطاران را در جشن حافظ به دنبال داشت. عطاران مقابل دوربین و در جمع مهمانان پس از سلام به حاضران، صحبتش را با جملهای کنایهآمیز آغاز کرد و گفت که از «مادر امیرحسین قیاسی» تشکر میکنم. سپس با کنایه پرسید که آیا قیاسی در سالن حضور دارد،
بعد میگوید: رفته دستشویی؟ و ادامه داد که قصد داشته انتقادی را به امیرحسین قیاسی مطرح کند و این طور ادامه میدهد: میخواهم بگویم این رفاقتها را به هم نزند. مهران قسم و آیه میخورد که رضا را دوست دارم، میگوید من دوستش دارم، حالا با سلیقه من جور نیست. بعد قیاسی سوال میکند که یعنی کارهایش بد است؟ بعد ادامه میدهد که یعنی پس سلیقه تو نیست. به زور ما را میخواهد با هم دشمن کند؟ در آخر هم به قیاسی میگوید هر کجا هستی خیلی کثافتی.
سخنان رضا عطاران فارغ از نیت و انگیزهاش قابل نقد و بررسی است. حتی اگر حق اعتراض را برای او محفوظ بدانیم، انتظار میرفت بیان این اعتراض از تریبون یک جشن معتبر فرهنگی، سنجیدهتر، آرامتر و متناسب با شأن جایگاه هنری خود او و دیگر حاضران باشد. جشن حافظ فضایی برای قدردانی از هنر است و قطعا فضایی برای طرح گلایهها و واکنشهای هیجانی نیست.
عطاران که در طول سالها فعالیت حرفهایاش بارها با افراد و شخصیتهای مختلف شوخی کرده و مرزهای طنز را جابهجا کرده است، طبیعتا بیش از دیگران در معرض نقد و واکنش قرار دارد. از همین رو انتظار میرود او نیز در مواجهه با نقد یا اختلافنظر، خویشتندارتر و با ظرفیت بیشتری رفتار کند. ظرفیتی که همواره بخشی از اعتبار حرفهای یک هنرمند شناختهشده به شمار میآید.
اما ادبیاتی که رضا عطاران در آن لحظه به کار برد، دور از شأن، ناشایست و تا حدی غیرمنتظره بود. خب چرا یک هنرمند درست در لحظه دریافت جایزه، باید تریبون را به محل تسویهحساب شخصی تبدیل کند؟ هنرمندان بهویژه چهرههای شناختهشده در هر زمان و مکانی امکان بیان دیدگاههای خود را دارند و میتوانند در فضایی مناسبتر به منتقدان یا حتی سوءتفاهمها پاسخ دهند. اعتراض به یک گفتوگوی رسانهای آن هم از روی صحنه یک مراسم رسمی و جشن هنری، قطعا انتخاب درستی نبود. جشن حافظ جای تقدیر از هنر و هنرمندان است. چنین رفتارهایی از شأن و اعتبار این رویداد فرهنگی میکاهد.
نکته قابل تامل دیگر استفاده از ادبیات تحقیرآمیز و شوخی سیاه در سخنان رضا عطاران است. کنایههایی مانند «از مادر امیرحسین قیاسی تشکر میکنم»، «رفته دستشویی؟»، «کجاست؟» و «خیلی کثافتی» یا عباراتی با بار توهینآمیز، ممکن است در قالب برنامههای طنز یا فضای کمدی کارکرد داشته باشد، اما در یک مراسم رسمی و فرهنگی بههیچوجه پذیرفتنی نیست. بهویژه آنکه کشاندن ماجرا به نام مادر امیرحسین قیاسی در پوشش شوخی، ورود آشکار به حریم شخصی است و خط قرمزی محسوب میشود که نادیده گرفتن آن قابل دفاع نیست. اختلافهای حرفهای و هنری هر اندازه هم جدی باشند، ضرورتی برای عبور از مرزهای شخصی ندارند.
