هفت صبح، رامتین لطیفی| آلانگ، واقع در ساحل دریای عرب و در شهرستان بهاونگر گجرات، از دهه ۱۹۸۰ بهدلیل شیب طبیعی ساحل و جزر و مد منحصربهفرد، به قلب صنعت اوراق کشتی هند تبدیل شد. این ویژگی طبیعی باعث میشد کشتیها بدون نیاز به اسکلههای پیچیده، به طور مستقیم روی ساحل بنشینند و با کمترین هزینه اوراق شوند. در چهار دهه گذشته، بیش از ۸۶۰۰ کشتی با وزنی در حدود ۶۸ میلیون تن جابهجایی سبک (الدیتی) در این منطقه خرد، تکه تکه و اوراق شدهاند؛ رقمی که معادل ۹۸ درصد کل بازیافت کشتی در هند و نزدیک به یکسوم کل حجم جهانی است. این تمرکز، آلانگ را به نقطهای راهبردی در زنجیره جهانی فولاد و بازیافت بدل کرد.
پایان عمر ناوگان جهانی؛ اما بدون مقصد
در سطح جهانی، از حدود ۱۰۹ هزار کشتی فعال، نزدیک به نیمی از آنها، بیش از ۱۵ سال عمر دارند؛ کشتیهایی که طبق استانداردهای فنی و ایمنی، بهزودی باید از رده خارج شوند. هر سال حدود ۱۸۰۰ کشتی به طور رسمی غیرقابل دریانوردی اعلام و وارد بازار بازیافت میشوند اما برخلاف گذشته، این کشتیها کمتر راهی آلانگ میشوند. مالکان، کشتیها را به واسطههای بینالمللی موسوم به «خریداران نقدی» میسپارند؛ واسطههایی که مقصد نهایی را بر اساس سودآوری انتخاب میکنند. نتیجه آن شده که بسیاری از کشتیهای فرسوده، بهجای هند، راهی بنگلادش، پاکستان یا ترکیه میشوند.
چرا کشتیها به آلانگ نمیآیند؟
یکی از عوامل اصلی رکود آلانگ، تمدید عمر اقتصادی کشتیهاست. پس از همهگیری کرونا، افزایش ناگهانی تقاضا برای حملونقل دریایی، نرخ کرایهها را به رکوردهای تاریخی رساند. در چنین شرایطی، مالکان ترجیح دادند حتی کشتیهای فرسوده را در چرخه بهرهبرداری نگه دارند. به گفته انجمن صنایع بازیافت کشتی هند، سال مالی ۲۰۱۱-۲۰۱۲ با ۴۱۵ کشتی اوراقشده، اوج فعالیت آلانگ بود اما اکنون از ۱۵۳ پلات ساحلی، تنها حدود ۲۰ واحد فعال باقی مانده که آنها هم با ۲۵ درصد ظرفیت کار میکنند؛ نشانهای روشن از فروپاشی تدریجی این صنعت.
جنگها، مسیرها و هزینههای سرسامآور
تحولات ژئوپلیتیک جهانی ضربه مهلک و مستقیمی به آلانگ زده است. جنگ غزه که در ادامه حملات نیروهای مقاومت حوثیهای یمن به کشتیهای تجاری در دریای سرخ را به دنبال داشت، بسیاری از خطوط کشتیرانی را مجبور به دور زدن دماغه امید نیک کرده؛ مسیری طولانیتر، پرهزینهتر و زمانبرتر. همزمان، گزارش آنکتاد نشان میدهد جنگ اوکراین و تنشهای خاورمیانه، هزینه سوخت دریایی را بیش از ۶۰ درصد افزایش داده است. این شرایط باعث شده کشتیها دیرتر بازنشسته شوند و جریان کشتیهای اسقاطی بهشدت کاهش یابد.
ایمنی بیشتر، سود کمتر
پس از پیوستن هند به کنوانسیون هنگکنگ در سال ۲۰۱۹، یاردهای آلانگ مجبور به نوسازی گسترده شدند: کنترل آلودگی، انبارهای ایمن پسماند سمی، آموزش نیروی کار و ثبت دقیق مواد خطرناک کشتیها. هر یارد برای انطباق با این استانداردها بین ۵۶۰ هزار تا ۱.۲ میلیون دلار هزینه کرده است. هرچند این اقدام آلانگ را به یکی از ایمنترین خوشههای بازیافت کشتی در جهان در حال توسعه تبدیل کرد اما هزینهها بهقدری بالا رفت که توان رقابت قیمتی را از بسیاری از یاردها گرفت.
رقابت نابرابر منطقهای
در حالی که آلانگ برای هر تن الدیتی حدود ۵۰۰ تا ۵۱۰ دلار پیشنهاد قیمت میدهد، بنگلادش و پاکستان بهترتیب تا ۵۵۰ و ۵۳۰ دلار پرداخت میکنند. این اختلاف، برای مالکان کشتی تعیینکننده است. نتیجه آن در آمارها مشهود و عیان است: تعداد کشتیهای اوراقشده در هند از ۱۶۶ فروند در ۲۰۲۳ به ۱۲۴ فروند در ۲۰۲۴ کاهش یافته، در حالی که ترکیه و پاکستان افزایش قابل توجهی را تجربه کردهاند.
زنجیرهای که از هم میپاشد
آلانگ فقط یک ساحل نیست؛ یک اکوسیستم کامل اقتصادی است. از فروشگاههای کنار جاده در تراپاج که تجهیزات کشتیها را میفروشند تا کارخانههای ذوب و نورد فولاد در بهاونگر، صدها کسبوکار به این صنعت وابستهاند. با کاهش ورود کشتیها، تامین فولاد قراضه مختل شده و بیش از ۲۰۰ فروشگاه خرد و عمده با رکود جدی مواجهاند. صنایع پاییندستی از کورهها گرفته تا حملونقل و انبارداری، همگی دچار افت فعالیت شدهاند.
کارگرانی که میروند
در اوج فعالیت، آلانگ بیش از ۶۰ هزار کارگر را به کار گرفته بود؛ کارگرانی که عمده و بخش کثیری از آنها را مهاجرانی از ایالتهای فقیر شمال و شرق هند تشکیل میدادند. امروز این رقم به کمتر از ۱۵ هزار نفر رسیده است. کارگران فقط زمانی بازمیگردند که یکی از کشتیهتی اوراقی به ساحل بنشیند. به عبارت دیکر، کارگران به جای کار دائم، این کار را به یک کار موقت و پروژهای تبدیل کردهاند.
کارفرمایان برای جذب بیشتر کارگران و ایجاد وفاداری دست به کار شدند و ایمنی کار و محل اوراق کشتیها را افزایش دادند تا اتفاقات ناگوار کمتر رخ دهد. هرچند ایمنی کار نسبت به گذشته بهشدت افزایش یافته، اما همانطور که راماکانت، یکی از کارگران قدیمی میگوید: «امنیت بدون کار، برای کارگرها نان نمیشود.»
