قاب تاریخ| عزاداری محرم در دوره قاجار
روزنامه هفت صبح، مرتضي كليلي | با قاب تاريخ به ایران قدیم سفر و یادی از گذشته مي‌كنيم. در تهیه این مجموعه، از تصاویر كمتر ديده شده‌اي استفاده شده که تماشاي آنها خالی از لطف نيست. عكس‌هايي از مشاهير تاريخ معاصر ايران، شهرهاي ايران، خودروهای نوستالژیک، عكس‌هاي فوتبالي و… براي ديدن تصاوير و شرح آن ادامه مطلب را بخوانيد.
عزاداری محرم در دوره قاجار
عزاداری در محرم یکی از آیین‌های مورد توجه شاهان قاجار به شمار می‌رفت و آنها از این فرصت برای نشان دادن پایبندی خود به شرع و ارادت‌شان به اهل بیت(ع) استفاده می‌کردند. شروع ماه محرم خیابان‌ها و کوچه و شهر به پرچم‌های سیاه مزین می‌شد و در تهران در نزدیک به 200 هیأت مراسم عزاداری برقرار بود؛ در این میان شاهان نیز همراه با مردمی که رسوم و آداب عزاداری محرم را به جا می‌آوردند، مراسم سوگواری برگزار می‌کردند.
ناصرالدین شاه قاجار که سخت خود را شیفته معصومین و به‌ویژه امام حسین(ع) نشان می‌داد، شاید بیش از دیگر شاهان قاجار خود را پایبند به عزاداری عاشورا می‌دانست. او در طول دوران سلطنت خود با ساخت تکیه دولت که گفته می‌شود بر اساس ساختمان «رویال البرت هال» در لندن طراحی شده بود، هر شب مراسم روضه‌خوانی و سوگواری برگزار می‌کرد. در این میان مورخان علاقه زیاد شاه به اجرای نمایش تعزیه را دلیلی بر بنای تکیه دولت در دوره او می‌دانند.
گفته می‌شود مراسم ویژه عزاداری در تکیه دولت از روز اول محرم و با حضور ده‌ها روضه‌خوان که برای گرم کردن مجلس یکی پس از دیگری به منبر می‌رفتند، آغاز می‌شد و آنان اشعاری در رثای سیدالشهدا(ع) با صدایی خوش قرائت می‌کردند؛ در ادامه با حضور ناصرالدین شاه مراسم تعزیه‌خوانی آغاز می‌شد و تعزیه‌خوان‌ها در سکوی مرکزی تکیه به نقل و اجرای مصیبت عاشورا می‌پرداختند.
در کنار مراسم رسمی که شاه هر ساله برگزار می‌کرد، آیین‌ها و سنت‌های ویژه دیگری نیز وجود داشت که مردم پایبند به انجام آن بودند که نذر کردن از مهم‌ترین آنها بود. نقل است در آن روزها کسانی که توانایی اطعام نداشتند هم با ریختن مشتی برنج در پلوی نذری یا تکه گوشتی در خورش، در نذر شریک می‌شدند.
حتی پخش لباس سیاه بین فقرایی که توانایی تهیه لباس عزا را نداشتند نیز یکی دیگر نذرهای رایج در تهران قدیم بود که بین فقرا تقسیم می‌شد. از رسوم دیگر عاشورا مراسم قمه‌زنی بود که انجام می‌گرفت و عزاداران کفن‌پوش در دسته‌جات چند نفره اقدام به قمه‌زنی می‌کردند؛ در این میان رسومی مانند زخم‌زنی، سنگ‌زنی، قفل‌آجین و شمع‌آجین کردن بدن وجود داشت که اکنون منسوخ شده است.
عزاداران برای قفل‌آجین کردن بدن خود را سوراخ کرده و به آن قفل می‌زدند که عملی بسیار دردناک بوده و گاه به عفونت و بیماری فرد منجر می‌شد.در آن روزها عکاسان دربار و غیر دربار نیز بیکار نبوده و مراسم عزاداری و آیین‌های عزاداری را به ثبت تصویر می‌رساندند. عکس‌هایی که کسانی چون محمد‌حسن میرزا، آنتوان سور‌وگین، عبدالله قاجار و تنی چند از دیگر عکاسان قاجار از آیین‌های عزاداری عصر قاجار گرفته‌اند، امروز خود یکی از منابع مستند فرهنگ عزاداری در 100 سال گذشته است. (مطلب و عکس‌ها برگرفته از ایسنا و فرارو)
مراسم تعزیه‌خوانی
مراسم عزاداری در تکیه دولت
یکی از بازیگران نمایش تعزیه
مراسم عزاداری روز عاشورا در میدان توپخانه
مراسم قمه‌زنی در روز عاشورا
