هفت صبح| معمولا ایرانیها برای این مراسم از مدتها قبل آنچنان درگیر میشوند که دیگر توجهی به آیینهای سایر اقوام، در این بلندترین شب سال ندارند. بااینحال شاید جالب باشد که بدانید، همزمان با شب چله ایرانی، در بسیاری دیگر از کشورهای جهان نیز، جشنها و مراسمهای مختلفی برگزار میشود که ریشه در سنتها و فرهنگ آنها دارد.
شب یلدایی در دل فرهنگ همسایگان افغان
افغانستان از جمله کشورهایی است که وابستگی زیادی به فرهنگ ایرانی دارد و از آن تاثیر میگیرد. شب یلدا نیز یکی از همین خردهفرهنگهایی است که همواره در این کشور جشن گرفته میشود. در افغانستان، شب یلدا با نام «شب چله» شناخته میشود. مانند ایران، خانوادهها در این شب دور هم جمع میشوند، آجیل میخورند و برای همدیگر شعر میخوانند. درعینحال در مناطق مختلف افغانستان، رسوم مختلفی از جمله خواندن شعرهای محلی و رقصهای سنتی نیز مرسوم است.
شب چله درسرزمینهای فارسیزبان
در تاجیکستان، شب یلدا تحت عنوان «شب چله» برگزار میشود و مردم در این شب همچنان به شیوه ایرانیها دورهمیهای این شب را برگزار میکنند. با سفرههایی پر از میوههای مخصوص، آجیل و خواندن اشعار حافظ و... همچنین در این کشور نیز، شب یلدا بهعنوان فرصتی برای گردهمایی خانوادهها و تجدید روابط اجتماعی محسوب میشود.
یلدای ازبکستانی
در ازبکستان نیز شب یلدا مانند برخی از مناطق ایران، باعنوان «چله» جشن گرفته میشود. مردم در این شب دور هم جمع میشوند و با خوردن غذاهای ویژه و میوههای فصل، آن را جشن میگیرند. همچنین در برخی از مناطق ازبکستان، مردم بهویژه در شب یلدا از خواندن اشعار و حکایتهای قدیمی لذت میبرند.
چله نشینی درهند
علاوه بر این، در هند، بهویژه در شهرهایی مانند بمبئی و دهلی که جمعیت قابل توجهی از ایرانیان زندگی میکنند نیز، شب یلدا جشن گرفته میشود. این شب بهویژه در محافل ایرانیان مقیم هند پررنگ است و مردم با استفاده از سنتهای ایرانی، شب یلدا را جشن میگیرند. این جشن مانند ایران، شامل خوردن شیرینیهای ایرانی، هندوانه، انار و برگزاری مراسم حافظخوانی است.
شب یلدا در کشور ارامنه
در ارمنستان نیز شب یلدا بهعنوان یک جشن باستانی شناخته میشود، البته در این کشور یلدا، بیشتر بهعنوان جشن «ژنام» (Janam) یا شب زمستانی شناخته میشود. این شب در ارمنستان هم به طولانیترین شب سال اشاره دارد و با خوردن غذاهای خاص و دورهمیهای خانوادگی جشن گرفته میشود. البته شب یلدا در ارمنستان بیشتر جنبههای مذهبی دارد و بیشتر بر دعاها و مراسم خاص این شب تمرکز میکند.
یلدای شیعیان عراق
در عراق، بهویژه در میان شیعیان، شب یلدا یا شب «چله» نیز بهعنوان یک جشن مهم برگزار میشود. اگرچه شب یلدا بهطور گسترده در میان همه عراقیها جشن گرفته نمیشود، اما در خانوادههای شیعه و بهویژه در شهرهای کربلا و نجف، این شب بهعنوان زمانی برای جمع شدن خانوادهها و آشنایی با سنتهای ایرانی شناخته میشود.
چله نشینی در لبنان و سوریه
در برخی از کشورهای عربی مانند لبنان و سوریه، شب یلدا جشن گرفته نمیشود، اما جوامع ایرانی یا افرادی که بهنوعی به فرهنگ ایرانی وابسته هستند، این شب را در کنار خانوادههایشان جشن میگیرند. این جشنها در لبنان بهویژه در میان ایرانیان مقیم بیروت یا مناطق دیگر که ایرانیان جمعیت بیشتری دارند، بیشتر برگزار میشود.
یلدا در میان ایرانیان مقیم کشورهای غربی
در کشورهای غربی مانند ایالات متحده، کانادا، آلمان و انگلیس، شب یلدا به ویژه در میان ایرانیان مقیم جشن گرفته میشود. در این کشورها، ایرانیان برای حفظ ارتباط با فرهنگ خود، شب یلدا را با دعوت از خانواده و دوستان و برگزاری مراسم سنتی مانند حافظخوانی، خوردن آجیل، انار و هندوانه جشن میگیرند. این شب فرصتی است برای ایرانیان مقیم خارج از کشور تا هویت فرهنگی خود را به نسلهای جدید منتقل کنند.
رسم مردم روسیه در شب یلدا
یکی از رسوم مرتبط با شب یلدا مربوط به مردم روسیه است. در روسیه، آخرین روز پاییز با تزئین کردن خیابانها جشن گرفته میشود. خوراکیهای این شب شامل کلوچه، انواع شیرینی و غذاهای سنتی مانند نان، پنیر و عسل است. نیایش و دعا نیز بخش دیگری از آیینهای این شب در روسیه به شمار میآید.
تاج چله نشینی بر سر کشورهای اسکاندیناوی
در کشورهای اسکاندیناوی مانند سوئد، دانمارک و نروژهم، همزمان با شروع زمستان، جشن سنت لوسیا برگزار میشود. آداب و رسوم یلدا در این منطقه بهاینصورت است که زنان جوان پیراهنهای سفید به تن میکنند و تاجی از برگهای سبز به سر میگذارند که با شمعهای بلند سفید تزئین شده است. هدف از این شمعها نماد روشنایی در دل تاریکی زمستان است.
رسم یلدایی عجیب مردم ژاپن
یکی از رسوم جالب شب یلدا در کشورهای مختلف، آیین سنتی ژاپنیها است که به نوعی خداحافظی با پاییز و استقبال از زمستان محسوب میشود. ژاپنیها باور دارند که این مراسم که به حمام مرکبات یا یوزو باث (Yuzu Bath) معروف است، نهتنها انرژیهای منفی را از بدن دور میکند، بلکه از ابتلا به سرماخوردگی در طول زمستان نیز جلوگیری میکند.در گذشته، این آیین به شکل حمام گرفتن در آب مرکبات انجام میشد، اما امروزه مردم این کشور با انداختن چند عدد مرکبات مانند لیمو و پرتقال در وان آب گرم، این سنت را به شیوهای مدرنتر برگزار میکنند. این رسم منحصربهفرد بخشی از فرهنگ غنی ژاپنی در گرامیداشت تغییر فصول است.
«دونگ ژی» کشورهای شرق آسیا
در شرق آسیا، آخرین شب پاییز که به آن «دونگ ژی» میگویند، با آیینهای سنتی و خانوادگی گرامی داشته میشود. در کره جنوبی، ریختن آب مقدس در اطراف خانه برای دور کردن ارواح خبیثه و خوردن غذای سنتی شامل لوبیا قرمز و برنج سفید از رسوم این شب است. در کشورهایی مانند فیلیپین و ویتنام نیز غذاهایی مانند کوفته برنجی و تانگ یوان سرو میشود. مردم این منطقه شبنشینی را فرصتی برای تقویت روابط خانوادگی و آماده شدن برای زمستانی پربرکت میدانند.
یلدای ایستاده در پاکستان
درپاکستان هم، بهعنوان یکی از جوامعی که در گذشته پیوند فرهنگی نزدیکی با ایران باستان داشته، این شب با آیینهای خاص خود برگزار میشود. یکی از عجیبترین رسوم پاکستانیها در این شب، غسل در حالتایستاده است آنهم در حالی که باید تکهای نان در دست داشته باشند. این آیین از ابتدای روز آغاز شده و تا هنگام غروب ادامه دارد. پس از آن، مراسم با حمام طولانی، روشن کردن آتش، جشن و پایکوبی همراه میشود. در پایان نیز آبگوشتی تهیهشده از شکمبه بز سرو میشود که از خوراکهای محبوب این شب به شمار میآید.
