هفت صبح، سارا خادمی |باز هم حادثهای دیگر. اینبار در محور اصفهان به نطنز. در صبحگاهان روز دوشنبه در حالی اتوبوس حامل 21 شهروند در مسیر اصفهان به سمت تهران در حرکت بوده است که در کیلومتر هشتاد آزادراه اصفهان به نطنز واژگون شد که طی چند سال گذشته بارها چنین حوادثی با نقدها و وعدههایی از سوی کارشناسان و مسئولان همراه بوده. حادثهای که 13 کشته و 11 مجروح به دنبال داشت و تنها نقدی که مسئولان به آن داشتند جمله عارف، معاون اول رئیس جمهور بود که در واکنش به این حادثه گفت: تاکی باید شاهد چنین حوادثی باشیم؟
سهضلع قتلهای جادهای
چه بخواهیم و چه نخواهیم ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی و وضعیت جادهای نابسامان آن، همیشه مامنی برای حوادث ناگوار جادهای بوده است. شاید به همین دلیل باشد که تصادفهای اتوبوسها به دلیل تعداد بالای مسافران و اهمیت بالای سفرهای عمومی، از پرخسارتترین و تلخترین حوادث جادهای محسوب میشوند. با این حال به نظر نمیرسد که به این زودیها شاهد کاهش آمار اینگونه حوادث دلخراش باشیم. پدیدهای چندوجهی شامل «خودروی فرسوده»، «جاده ناایمن» و «انسان خسته» که دست بهدست هم دادهاند تا هر سال شاهد چندین مورد حادثه جادهای اتوبوسها باشیم.
اما در این میان آنچه جالب توجهتر از همه بود، سکوت و شاید بیتوجهی مسئولان نسبت به این حادثه بود کمااینکه برخلاف دفعات قبل و حوادث مشابه اینبار کمتر مسئولی نسبت به آن واکنش نشان داد. واکنشهایی که مهمترین آنها اظهارات محمدرضا عارف، معاون اول رئیسجمهور در جریان مراسم افتتاح مرکز تست خودرو بود که گفت: براساس گزارشهای منتشر شده گویا حادثه تقریبا ۲۰دقیقه بعد از حرکت اتوبوس از اصفهان رخ داده است که نشان میدهد فرضیه خواب آلودگی راننده منتفی است.
وی افزود: چندی قبل مشابه چنین حادثهای را در کرمان داشتیم که تعدادی از دانشجویانمان دچار آسیب شدند. باید این مسئله ریشهیابی شود ضمن آنکه باید فرهنگ سازی لازم نیز صورت بگیرد. رانندگان فکر میکنند مالک جاده هستند و با هر سرعتی که بخواهند میتوانند حرکت کنند. درحالیکه باید این مسئله را درک کنند و بدانند که جان تعدادی از شهروندان در دست آنهاست. واقعا تا کی باید شاهد چنین حوادث ناگواری باشیم؟
پلیس: شرکت آزادراهها مقصر است!
سردار حسن مومنی، جانشین پلیس راهور فراجا نیز بعد از وقوع این حادثه گفته بود: یکی از موضوعات مهم در این محور، سهم راه است. پیشتر مصوبهای وجود داشته و به شرکت آزادراهها نیز ابلاغ شده بود که در این مسیر باید نیوجرسی نصب شود. از چند سال گذشته مکاتبات متعددی با دستگاههای مربوطه انجام شده، اما متاسفانه این مصوبه اجرایی نشده است. قطعا شرکت آزادراهها در این حادثه سهم خواهد داشت و اگر نیوجرسی مطابق مقررات و مصوبات احداث شده بود، احتمالا شاهد وقوع چنین تصادفی و جانباختن این تعداد از هموطنان نبودیم.
سردار مومنی درباره برخی فرضیههای مطرح شده از جمله احتمال قصور راننده یا خواب آلودگی نیز گفت: این اتوبوس در پاسگاه پلیس راه شاهین شهر مورد کنترل و نظارت همکاران ما قرار گرفته و مشکل خاصی نداشته است. بررسی دوربینها نیز نشان میدهد سرعت خودرو غیر متعارف نبوده است. درباره فرضیه خوابآلودگی نیز در حال حاضر نمیتوان به صورت قطعی اظهارنظر کرد. با توجه به مسافتی که اتوبوس پس از کنترل طی کرده، این فرضیه بعید به نظر میرسد، اما تا پایان بررسی کارشناسی نمیتوان نظر قطعی ارائه داد.ولی جالب اینجاست که وی تاکید کرده در این حادثه، مسئولیت با شرکت آزادراههاست که باید پاسخگو باشند چرا مصوبات ایمنی را اجرایی نکردهاند.
مروری برمهمترین حوادث یک دهه گذشته اتوبوسها
گفته میشود که آمار بهترین شاهد برای قضاوت در مورد حوادث مختلف است. در این زمینه نیز مرور مهمترین حوادث یک دهه گذشته قطعا میتواند بهترین ابزار برای تشریح وضعیت حوادث ناشی از تصادفهای اتوبوسهای بین جادهای باشد:
سال 1395 : تصادف اتوبوس نیریز – استان فارس. زمان حادثه: ۲۳ تیر 1395 . تعداد کشتهها: ۱۹ نفر
در این تصادف وحشتناک، یک اتوبوس حامل دانشآموزان دختر که از استان هرمزگان عازم شیراز بود، پس از واژگونی به دره سقوط کرد. بیشتر قربانیان این حادثه دختران دانشآموز بودند که به دلیل شکست ترمز و عدم کنترل راننده جان باختند.
سال 1397 : تصادف محور سنندج – کرمانشاه. تعداد کشتهها: ۱۱ نفر
در این حادثه یک تانکر حامل مواد سوختی با اتوبوس مسافربری برخورد کرد و در نتیجه انفجاری مهیب رخ داد. بر اثر شدت آتشسوزی، تعدادی از مسافران در همان لحظات ابتدایی جان باختند. این حادثه به دلیل بیتوجهی به اصول ایمنی حمل و نقل مواد خطرناک و عدم وجود زیرساختهای مناسب رخ داد.
سال 1392: تصادف محور جاجرود – تهران . تعداد کشتهها: ۴۴ نفر
در این حادثه، دو اتوبوس در محور تهران-جاجرود به دلیل ترکیدن لاستیک و انحراف از مسیر، به یکدیگر برخورد کردند و آتشسوزی مهیبی رخ داد. تعداد کشتههای این حادثه بسیار بالا بود و به عنوان یکی از مرگبارترین تصادفات جادهای در ایران به ثبت رسیده است.
سال 1397 : تصادف اتوبوس دانشگاه آزاد درجاده تهران – واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد• تعداد کشتهها: ۱۰ نفر
اتوبوسی که در حال جابهجایی دانشجویان دانشگاه آزاد از واحد علوم و تحقیقات تهران بود، به دلیل نقص فنی در سیستم ترمز و پیچهای خطرناک جاده، واژگون شد. این حادثه موجی از انتقادات را به سمت مدیریت ایمنی جادههای دانشگاه و همچنین نظارت بر حمل و نقل عمومی ایجاد کرد.
سال 1400: تصادف اتوبوس در محور سوادکوه – استان مازندران . تعداد کشتهها: ۱۶ نفر
اینبارهم اتوبوسی که در حال حمل مسافران از تهران به گنبدکاووس بود، در محور سوادکوه واژگون شد. این حادثه به دلیل لغزندگی جاده و سرعت غیرمجاز رخ داد. تعدادی از مسافران در لحظات اولیه حادثه جان خود را از دست دادند.
سال 1400: واژگونی اتوبوس در شهرستان نقده. تعداد کشتهها: 2 نفر
اتوبوس حامل خبرنگاران محیط زیست که برای بازدید از ستاد احیای دریاچه ارومیه میرفتند، در چند کیلومتری بیگمقلعه به دلیل نقص فنی اتوبوس و نداشتن ترمز و ناتوانی راننده در کنترل خودرو، حدود ساعت پنج و ۳۰ دقیقه واژگون شد.
سال 1403 آخرین حادثه
و بالاخره در آخرین حادثه از این دست که سال گذشته رخ داد، ساعت ۱۸:۳۱ عصر پنجشنبه(۱۸بهمن ماه) واژگونی اتوبوس در محور قدیم ماهان به کرمان(محدوده دوراهی سیرچ) گزارش شد که بلافاصله هشت آمبولانس و یک دستگاه اتوبوس آمبولانس به محل حادثه اعزام شدند. نهایتا اعلام شد در واژگونی اتوبوس حامل دختران دانش آموز دبیرستان فرزانگان شهر کرمان در بازگشت از اردوی شهداد ۶ نفر از جمله چهار دانشآموز جان باختند و ۲۷ نفر تحت مداوا قرار گرفتند. مسئولان براساس شواهد اعلام کردهاند که علت حادثه بریدن ترمز اتوبوس بوده است. در همان سال واژگونی اتوبوس حامل شهروندان گیلانی در محدوده ینگی امام، ۱۲ مصدوم برجای گذاشت.
در واقع این حوادث و حادثه شامگاه ۲۴ آذر نشان میدهد که سوانح جادهای در ایران حاصل یک خطای لحظهای نیست، بلکه نتیجه فرسودگی ناوگان، ناتوانی در نوسازی، فشار مضاعف بر رانندگان و جادههایی است که سالها از استاندارد فاصله گرفتهاند؛ مجموعهای که هر بار با تلفات انسانی خود را یادآوری میکند و آمارهایی که حکایت از آن دارد که حادثه اخیر نه اولین حادثه از این دست بوده و نه آخرین آنها. حوادثی که شاید تنها واکنش مسئولان به آن، در حد همین سوالی باشد که عارف مطرح کرده است. اینکه تا کی باید شاهد چنین حوادث ناگواری باشیم؟!
