صلح در چنگال دو رئیس‌جمهور
هفت صبح چرخش استراتژیک ترامپ علیه پوتین را واکاوی می‌کند
هفت صبح، حسین فاطمی| دونالد ترامپ که هم در دولت اولش و هم در ابتدای دولت دومش، به‌دلیل تحسین علنی ولادیمیر پوتین و بدبینی نسبت به اوکراین شناخته می‌شد، در اقدامی غیرمنتظره موضع خود را تغییر داده است. در سال ۲۰۱۴، او اشغال شبه‌جزیره کریمه توسط روسیه را «بسیار هوشمندانه» توصیف کرد و در فوریه ۲۰۲۵، پس از مشاجره‌ای تند با «ولودیمیر زلنسکی» رئیس‌جمهور اوکراین، کمک‌های آمریکا به کی‌یف را به حالت تعلیق درآورد.
این تصمیم بسیاری را به این باور رساند که واشنگتن ممکن است حمایت خود از اوکراین را به‌طور کامل کنار بگذارد. با این حال، در نشست روز دوشنبه هفته گذشته و در اتاق بیضی کاخ سفید با حضور «ینس استولتنبرگ» دبیرکل ناتو، ترامپ اعلام کرد ایالات متحده تسلیحات پیشرفته ازجمله سامانه‌های دفاع هوایی پاتریوت و موشک‌های دوربرد «اتکمز» با برد ۳۰۰ کیلومتر را از طریق متحدان ناتو به اوکراین ارسال خواهد کرد.
ارزش این بسته کمکی حدود ۱۰ میلیارد دلار برآورد شده است. او همچنین هشدار داد که اگر پوتین ظرف ۵۰ روز به توافقی برای پایان جنگ نرسد، تعرفه‌هایی تا سقف ۱۰۰درصد علیه روسیه و شرکای اقتصادی‌اش اعمال خواهد شد. این تغییر لحن که به گفته «مکس بوت» ستون‌نویس واشنگتن‌پست، نشان‌دهنده پیش‌بینی‌ناپذیری دونالد ترامپ است، هشداری جدی به کرملین و متحدانش در پکن و پیونگ‌یانگ تلقی می‌شود.
بن‌بست پوتین؛ جنگ فرسایشی و اشتباهات استراتژیک
چرخش اخیر سیاست آمریکا بیش از هر چیز نتیجه بن‌بست استراتژیک ولادیمیر پوتین در جنگ اوکراین است. پوتین در آغاز تهاجم در سال ۲۰۲۲، تصور می‌کرد می‌تواند اوکراین را ظرف چند هفته تصرف کند اما سه سال بعد، روسیه درگیر جنگی فرسایشی شده که تاکنون حدود یک میلیون تلفات انسانی به همراه داشته است. نابودی هزاران تانک، خودروهای زرهی و تجهیزات نظامی نتوانسته اهداف کرملین را محقق کند. پوتین با افزایش حملات موشکی و پهپادی و استقرار بیش از ۶۰۰هزار سرباز، همچنان به دنبال تغییر روند جنگ است اما خطوط تماس در حالت بن‌بست باقی مانده‌اند.
به گفته کارشناسان، به‌کارگیری گسترده پهپادها از هر دو سو، پیشروی زمینی را به عملیاتی پرهزینه و خطرناک تبدیل کرده است. اوکراین برنامه دارد تا پایان سال ۴ میلیون پهپاد تولید کند که می‌تواند سدی محکم در برابر حملات روسیه ایجاد کند. با این حال، کاهش ذخایر دفاع هوایی کی‌یف در ماه‌های گذشته، به مسکو فرصت داده تا زیرساخت‌های حیاتی اوکراین را هدف قرار دهد. ارسال سامانه‌های پاتریوت و موشک‌های اتکمز می‌تواند این تهدید را تا حد زیادی خنثی و توان دفاعی اوکراین را احیا کند.
اهرم‌های اقتصادی و مصادره دارایی‌های روسیه
یکی از مهم‌ترین پیشنهادات برای تقویت اوکراین، آزادسازی دارایی‌های بلوکه‌شده روسیه به نفع این کشور است. «فیلیپ زلیکوف» مدیر سابق امنیت ملی، تخمین می‌زند که ایالات متحده به تنهایی ۵۰ میلیارد دلار از دارایی‌های نقدی روسیه را در اختیار دارد، در حالی‌که مجموع دارایی‌های مسدودشده این کشور در غرب به ۳۰۰ میلیارد دلار می‌رسد.
اختصاص این منابع به اوکراین می‌تواند ظرفیت تولید داخلی تسلیحات این کشور را تا سه برابر افزایش دهد و ماشین جنگی روسیه را تضعیف کند. اگرچه مصادره این دارایی‌ها از نظر سیاسی پیچیده است اما واشنگتن می‌تواند به‌طور مستقل اقدام کند؛ بدون نیاز به موافقت کامل اروپا. این اقدام نه‌تنها از نظر مالی بلکه به‌عنوان نمادی از عدالت تاریخی، می‌تواند پوتین را تحت فشار قرار دهد. با این حال، بعید به نظر می‌رسد که دونالد ترامپ، با وجود چرخش اخیر، به این زودی‌ها چنین گامی بردارد.
تسلیحات تهاجمی؛ از اتکمز تا تاماهاوک
بسته کمکی جدید آمریکا شامل موشک‌های دوربرد اتکمز است که می‌توانند پایگاه‌های نظامی و لجستیکی روسیه را در عمق خاک این کشور هدف قرار دهند. این موشک‌ها، اگرچه قادر به هدف‌گیری مسکو نیستند اما می‌توانند حاشیه مانور ارتش روسیه را محدود کنند. بحث انتقال موشک‌های کروز تاماهاوک که توانایی هدف قرار دادن مسکو و سن‌پترزبورگ را دارند، نیز مطرح بوده اما فعلاً کنار گذاشته شده است. با این حال، منابع آگاه می‌گویند در صورت نیاز به اهرم قوی‌تر، این گزینه می‌تواند دوباره بررسی شود.
ترامپ در گفت‌وگوی اخیر خود با زلنسکی، صراحتاً پیشنهاد حمله به اهداف کلیدی روسیه را مطرح کرده و تأکید کرده که اوکراین باید فشار را بر مسکو و سن‌پترزبورگ افزایش دهد. این موضع تهاجمی نشان‌دهنده عزم رئیس‌جمهور آمریکا برای تغییر معادلات جنگ است اما همزمان خطر تشدید تنش‌ها را افزایش می‌دهد.
مخاطرات مسیر جدید؛ صلح یا انفجار؟
«دیوید ایگناتیوس» ستون‌نویس واشنگتن‌پست هم در همین باره معتقد است که استراتژی جدید ترامپ ترکیبی از قدرت نظامی و فشار اقتصادی است که می‌تواند پوتین را وادار به مذاکره کند. با این حال، این رویکرد مخاطراتی جدی به همراه دارد. تصمیمات غیرمنتظره ترامپ که ریشه در سبک مدیریت تجاری او دارد، ممکن است به تشدید بحران منجر شود.
او در پاسخ به پرسشی درباره واکنش آمریکا در صورت بالا بردن سطح تنش توسط پوتین، از پاسخ صریح طفره رفت و تنها گفت: «من فقط می‌خواهم این جنگ تمام شود». این ابهام، همراه با تهدیدات نظامی و اقتصادی، پرسش‌هایی درباره پایداری این استراتژی ایجاد کرده است. آیا پوتین که بارها درخواست‌های آتش‌بس را نادیده گرفته، تحت فشار تسلیم خواهد شد یا این اقدامات به تشدید تنش و گسترش دامنه درگیری منجر خواهد شد؟
در مجموع باید گفت چرخش استراتژیک دونالد ترامپ در قبال جنگ اوکراین، از ارسال تسلیحات پیشرفته تا تهدید تعرفه‌های سنگین، نشان‌دهنده تلاشی برای خروج از بن‌بست کنونی است. این اقدامات می‌تواند توان دفاعی اوکراین را تقویت کرده و پوتین را تحت فشار قرار دهد. با این حال، موفقیت این استراتژی به عوامل متعددی ازجمله واکنش کرملین، حمایت متحدان ناتو و توانایی اوکراین در بهره‌برداری از منابع جدید بستگی دارد.
اگرچه چشم‌انداز صلح همچنان دور از دسترس به نظر می‌رسد اما اقدامات اخیر آمریکا، ازجمله ارسال سامانه‌های پاتریوت و احتمال آزادسازی دارایی‌های روسیه، می‌تواند نقطه عطفی در جنگ باشد. با این حال، همانطور که تاریخ نشان داده، مسیر صلح اغلب با مخاطرات و انفجارهای غیرمنتظره همراه است. آیا ترامپ می‌تواند با این رویکرد ساختارشکنانه، پوتین را به تسلیم وادارد یا این استراتژی به بحرانی بزرگ‌تر منجر خواهد شد؟ پاسخ این پرسش شاید در ۵۰ روز آینده روشن شود.
