جنوب تهران در اضطراب آلودگی بیشتر

هفت صبح | شاخص‌ها نشان می‌دهد وضعیت هوای تهران در فصل پاییز در مرز قرمز و بنفش در نوسان است. هر روز مدارس تعطیل می‌شوند و با وجود پیشینه چند دهه‌ای مقابله با آلودگی هوای تهران معلوم نیست چرا آسمان پایتخت هیچ وقت آبی نیست. نهم آذرماه گزارش سازمان محیط زیست نشان می‌داد که گازوئیل‌های غیر استاندارد در نیروگاه‌های اطراف تهران یکی از منابع آلاینده به شمار می‌رود. گزارشی که از سوی محمد جعفر قائم پناه، معاون اجرایی رئیس‌جمهور و وزارت نفت به صراحت رد شد و این دو منبع وجود گازوئیل‌های غیر استاندارد در نیروگاه‌ها را تکذیب کردند. حال که گزارش مرجع رسمی مرتبط با آلودگی هوا زیر سوال رفته، افکار عمومی به چه چیز اعتماد کند؟

سازمان حفاظت محیط زیست یکی از دو مرجع رسمی انتشار گزارش آلودگی هوای تهران است اما این روزها گزارش منتشر شده از سوی این سازمان توسط معاون اجرایی رئیس‌جمهور تکذیب شده است. نهم آذرماه، این سازمان گزارشی منتشر کرد که بر اساس آن میزان انتشار گوگرد از سوخت نیروگاه‌های مجاور شهر تهران در بازه زمانی یکم تا ششم آذرماه اندازه‌گیری شده بود. این گزارش نشان می‌داد که در هیچ یک از نیروگاه‌های اطراف تهران نفت گاز تولیدی منطبق با استانداردهای یورو 4 نیست.

کمترین میزان سولفور در استان تهران مربوط به نیروگاه دماوند با 530 میلی‌گرم در هر کیلوگرم است که بیش از 10 برابر حد مجاز اندازه‌گیری شده است. در حالی که محتوی سولفور نفت گاز نیروگاه پرند و شهر ری بیش از 100 برابر حد مجاز گزارش شده بود. البته آنالیز مازوت نیروگاه شهید رجایی و منتظر قائم نشان می‌داد که مازوت کم سولفور و معمولی در این نیروگاه‎ها استفاده شده است.

به اعتقاد نگارندگان این گزارش تحلیلی، مصرف سوخت غیر استاندارد با گوگرد بالا در نیروگاه‌ها یکی از دلایل آلودگی هوای تهران به شمار می‎رود اما در واکنشی عجیب محمد جعفر قائم پناه معاون اجرایی رئیس جمهور در حاشیه جلسه هیئت دولت با بیان اینکه موضوع کنترل آلودگی هوای تهران به صورت جدی در دست بررسی است، آلودگی هوای شهر‌های کشور به ویژه تهران را ناشی از حرکت خودرو‌ها و موتورسیکلت‌ها اعلام کرد.

او وارونگی هوا و عدم تعویض خودروها و موتورسیکلت‌های اسقاطی را متهم اصلی آلودگی هوای کلانشهرها دانست و با تکیه بر گزارش‌های سازمان استاندارد، مطلب ارائه شده درباره مازوت‌سوزی و گازوئیل‌های با سولفور بالا در نیروگاه‌ها را تکذیب کرد و شرایط امروز تهران را حاصل وارونگی هوا معرفی کرد.

این تمام ماجرا نبود، شهرام احمدی مدیرکل بهداشت، ایمنی و محیط زیست وزارت نفت هم با رد گزارش مطرح‌ شده از سوی سازمان حفاظت محیط زیست، درباره مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌های ری و پرند خبر می‌دهد که نیروگاه ری از ابتدای آبان تاکنون صرفاً با گاز طبیعی فعال بوده و   80 درصد سوخت نیروگاه پرند نیز در همین مدت از گاز طبیعی تامین شده است.

نبود مازوت‌سوزی در تهران

احمد طاهری، مدیر کل مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست در گفت‌وگو با «هفت صبح» درباره اظهارات قائم پناه اظهار بی‌اطلاعی می‌کند و یادآور می‌شود: ما در نیروگاه‌های شهر تهران یعنی نیروگاه بعثت و طرشت مازوت‌سوزی نداریم و در گزارش خود هم مازوت نیروگاه منتظر قائم و شهید رجایی را نمونه‌برداری کرده و اعداد را درج کرده‌ایم. نیروگاه‌های پرند، شهید رجایی و دماوند سیکل ترکیبی بوده و نمی‌توانند مازوت مصرف کنند و این نیروگاه‎ها فقط با گاز و گازوئیل کار می‌کنند.

به همین دلیل نمونه‌برداری گازوئیل آنها را انجام داده‌ایم. طاهری اعداد درج شده در گزارش سازمان حفاظت محیط زیست را تایید می‌کند و بر این باور است که قائم پناه در کارگروه ملی نگفته که مازوت‌سوزی نداریم. او بار دیگر وجود گازوئیل غیر استاندارد در نیروگاه‌ها را تایید می‌کند و منشا آلودگی هوای تهران را ناوگان حمل و نقل معرفی می‌کند اما عواملی مثل منابع موجود در جنوب غرب تهران را هم عامل انتشار بسیار بالای آلودگی می‌داند که هوای تهران را تحت تاثیر قرار می‌دهد. 

به گفته مدیر کل مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط زیست یک حجم بالایی از انتشار آلودگی در نواحی جنوب و جنوب غربی تهران وجود دارد. به همین خاطر میزان آلودگی در خارج شهر، بیشتر از داخل شهر است. این آلودگی در سطح نوار جنوب غربی تهران وارد شهر می‌شود و به تدریج به بقیه مناطق شهر هم سرایت می‌کند. بر اساس نقشه‌های موجود در گزارش، جنوب و جنوب غرب شهر تهران آلوده‌تر از دیگر نقاط آن است.

 نیروگاه‌ها تنها منبع آلاینده نیستند

یوسف رشیدی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی نیز در گفت‌وگو با «هفت صبح» آلوده بودن هوای تهران را صرفا مرتبط با فعالیت نیروگاه‌ها نمی‌داند و پایداری هوا یا وارونگی را عاملی معرفی می‌کند که آلودگی تولید شده در سطح زمین توسط خودروها و صنایع را در جو متمرکز می‌کند.

بنابراین نمی‌توان گفت که نیروگاه‌ها صرفا در آلودگی هوای تهران نقش دارند اما اگر بگوییم تاثیر ندارند هم درست نیست. او با تکیه بر برآوردها، سهم نیروگاه‌های اطراف تهران در صورت مصرف گاز طبیعی در آلودگی را سه درصد اعلام می‌کند اما اگر همین نیروگاه‌ها سوخت سنگین استفاده کنند، میزان پخش ذرات معلقشان افزایش یافته و سهمشان در آلودگی هوا به 30 درصد می‌رسد اما این‌گونه نیست که تماما مشکل ما از نیروگاه‌هایی باشد که سوخت سنگین می‌سوزانند. 

او درباره اینکه آیا می‌توان به گزارش محیط زیست استناد کرد، پاسخ دقیقی ندارد و نمی‌داند که باید اظهارات محیط زیست را پذیرفت یا معاون اجرایی رئیس جمهور را زیرا گزارش سازمان محیط زیست را مطالعه نکرده است اما بر این باور است که طبق قانون می‌توان به گزارش‌های سازمان محیط زیست و شرکت کنترل کیفیت هوا استناد کرد. حال که گزارش یکی از مراجع رسمی مرتبط با  آلودگی هوا زیر سوال رفته، افکار عمومی باید به کدام مرجع اعتماد کند؟ گزارش سازمان حفاظت محیط زیست دچار اشتباه محاسباتی است یا  وزارت نفت و دیگر ارکان دولت، سعی در مخفی کردن حقیقت دارند؟