بازار داغ اکسیژن‌سازهای خانگی
نگهداری فیلترها و آگاهی از عملکرد دستگاه، کلید بهره‌مندی کامل از فواید تصفیه هوا و جلوگیری از هزینه‌های اضافی است
هفت صبح| زندگی در شهرهای بزرگ و پرجمعیت با چالش‌های زیادی همراه است که یکی از مهم‌ترین آنها آلودگی هواست. اما مشکل تنها در فضای بیرون خلاصه نمی‌شود. هوای داخل خانه‌ها، به ویژه در آپارتمان‌های شهری، هم می‌تواند آلوده باشد و سلامت ساکنان را تهدید کند. ذرات گرد و غبار، پرز حیوانات خانگی، ذرات ریز معلق، گازهای ناشی از پخت‌وپز و بخارات شیمیایی شوینده‌ها و حتی بوی نامطبوع، کیفیت هوا را کاهش می‌دهند و باعث مشکلات تنفسی، حساسیت و آلرژی می‌شوند. بسیاری از خانواده‌ها به همین دلیل به دنبال راه‌حل‌هایی برای پاک نگه داشتن هوای داخل خانه هستند. در این میان، دستگاه‌های تصفیه هوا و سیستم‌های تهویه با فیلتر، جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده‌اند و بازار آنها روزبه‌روز گسترش می‌یابد.
بازار تصفیه و تهویه هوای داخل آپارتمان تجربه‌ای از رشد سریع و تقاضای پایدار دارد. با وجود چالش‌های هزینه‌ای و نیاز به نگهداری، این محصولات به خانواده‌ها کمک می‌کنند هوایی سالم‌تر در خانه‌هایشان داشته باشند و کیفیت زندگی خود را بهبود دهند. انتخاب درست دستگاه متناسب با بودجه و نیاز، مهم‌ترین عامل برای بهره‌مندی کامل از فواید این فناوری است.
استفاده از پنجره برای تهویه تنها راهکار ساده نیست، چون در شهرهای آلوده، باز کردن پنجره ممکن است هوای تمیز را وارد نکرده و آلاینده‌های بیرونی را به داخل خانه بیاورد. بنابراین سیستم‌هایی که به‌طور مستقل عمل می‌کنند و هوای داخل خانه را پاک و تازه می‌کنند، از اهمیت بیشتری برخوردار شده‌اند. این دستگاه‌ها می‌توانند هوای داخل را جمع‌آوری کرده و آن را از فیلتر عبور دهند و ذرات ریز، گرد و غبار و بوهای نامطبوع را حذف کنند. بسته به نوع و فناوری به کار رفته، عملکرد و قیمت آنها متفاوت است.
برای تسویه هوای داخل آپارتمان، دو گزینه اصلی وجود دارد. اولین گزینه، دستگاه‌های تصفیه هوا است که معمولاً هوای داخل خانه را بازیابی و فیلتر می‌کنند. این دستگاه‌ها اغلب از فیلتر HEPA برای ذرات ریز و فیلتر کربن فعال برای بو استفاده می‌کنند. بعضی مدل‌ها ممکن است فناوری‌های اضافی مانند یون‌ساز یا لامپ UV برای کاهش باکتری‌ها داشته باشند و برخی مجهز به سنسور کیفیت هوا هستند که میزان آلاینده‌ها را اندازه‌گیری و نمایش می‌دهد. این دستگاه‌ها معمولاً جریان هوای تازه از بیرون تأمین نمی‌کنند و به همین دلیل برای خانه‌هایی که به تهویه هوای تازه نیاز دارند، گزینه‌ای محدود محسوب می‌شوند.
گزینه دوم، سیستم‌های تهویه مکانیکی با فیلتر است که علاوه بر تصفیه، هوای تازه از بیرون را به داخل خانه وارد می‌کنند و در نتیجه کیفیت هوای داخل تجدید می‌شود. این سیستم‌ها به ویژه برای حذف آلاینده‌های گازی و ذرات ریز مناسب‌تر هستند و قابلیت نصب فیلترهای پیشرفته و چندمرحله‌ای را دارند. سیستم‌های تهویه مکانیکی معمولاً شامل فن، کانال‌کشی و تجهیزات جانبی هستند و نصب آنها به دانش فنی و فضای مناسب نیاز دارد. به همین دلیل هزینه خرید و نگهداری آنها نسبت به دستگاه‌های ساده رومیزی بالاتر است.
دستگاه‌های تصفیه هوا و سیستم‌های تهویه مکانیکی را می‌توان بر اساس نوع فیلتراسیون و پیچیدگی به سه دسته کلی تقسیم کرد. دسته اول، دستگاه‌های پایه هستند که معمولاً فیلتر HEPA و یک فیلتر اولیه دارند. این مدل‌ها برای پوشش یک اتاق یا بخش کوچک آپارتمان طراحی شده‌اند و نصب ساده‌ای دارند. قیمت آنها در بازار ایران از حدود پنج میلیون تا حدود ده میلیون تومان متغیر است. دسته دوم، دستگاه‌های پیشرفته هستند که از فیلترهای چندمرحله‌ای شامل HEPA و کربن فعال استفاده می‌کنند و گاهی همراه با UV یا یون‌ساز هستند.
این دستگاه‌ها معمولاً دارای نمایشگر کیفیت هوا، هشدار تعویض فیلتر و ظرفیت بالاتر هستند و بخش وسیع‌تری از آپارتمان را پوشش می‌دهند. قیمت این مدل‌ها بین ده تا حدود چهل میلیون تومان قرار دارد و بسته به امکانات و توان دستگاه متفاوت است. دسته سوم، سیستم‌های تهویه مکانیکی با فیلتر هستند که جریان هوای تازه از بیرون را به داخل منتقل می‌کنند و با فیلتر ذرات و گازها هوای داخل را پاک می‌کنند. نصب آنها نیازمند کانال‌کشی و فن است و هزینه خرید و نصب آنها معمولاً بالاتر از دستگاه‌های پیشرفته رومیزی است و در برخی موارد از 50 میلیون تومان فراتر می‌رود.
در سال‌های اخیر تقاضا برای دستگاه‌های تصفیه هوا و تهویه مکانیکی افزایش قابل توجهی داشته است. فروش این محصولات در فصل‌های پرآلودگی بیشتر می‌شود و بسیاری از خانواده‌ها حتی دستگاه‌های پیشرفته و گران‌قیمت را برای حفظ سلامت خود خریداری می‌کنند. بررسی بازار نشان می‌دهد قیمت‌ها نسبت به سال گذشته بین 50 تا 80 درصد رشد کرده است و علت آن، علاوه بر افزایش شدید تقاضا به دلیل آلودگی هوا، افزایش هزینه مواد اولیه، نوسانات ارز و واردات فیلتر و قطعات دستگاه‌هاست.
فیلترها بخش مهمی از هزینه نگهداری را تشکیل می‌دهند و باید به‌صورت دوره‌ای تعویض شوند، زیرا کارایی دستگاه در صورت عدم تعویض کاهش می‌یابد. سیستم‌های تهویه مکانیکی علاوه بر هزینه خرید دستگاه، نیازمند نگهداری و سرویس دوره‌ای هستند که هزینه تمام‌شده را افزایش می‌دهد. استفاده از دستگاه‌های تصفیه هوا مزایای فراوانی دارد. هوای پاک و تازه، کاهش احتمال بیماری‌های تنفسی و آلرژی و تنوع محصول برای پوشش نیازهای مختلف خانوار از جمله مهم‌ترین مزایای این دستگاه‌ها هستند.
با این حال محدودیت‌هایی هم وجود دارد؛ هزینه اولیه بالا برای سیستم‌های حرفه‌ای، نیاز به نگهداری دوره‌ای فیلتر، انتخاب نادرست مصرف‌کنندگان به دلیل تفاوت پیچیدگی‌ها و در برخی مدل‌ها احتمال تولید مقدار کمی ازون در دستگاه‌های یون‌ساز یا UV، از جمله این محدودیت‌ها محسوب می‌شوند. با این حال در مدل‌های استاندارد، ریسک تولید ازون بسیار کم است و دستگاه‌ها به شکل ایمن عمل می‌کنند.
با توجه به رشد تقاضا، تنوع محصولات و هزینه‌های نگهداری، بازار تصفیه و تهویه هوای آپارتمان روزبه‌روز اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. دستگاه‌های ساده رومیزی برای خانواده‌هایی که بودجه محدود دارند مناسب‌اند و برای خانه‌های کوچک یا بخش‌های خاص آپارتمان کافی هستند.
سیستم‌های پیشرفته و تهویه مکانیکی برای خانه‌های بزرگ‌تر یا مناطقی با آلودگی شدید توصیه می‌شوند، زیرا قادر به تصفیه و تجدید هوای بیشتری هستند و کیفیت هوا را به سطح قابل توجهی ارتقا می‌دهند. حمایت از تولید داخلی فیلترها و قطعات دستگاه، تعرفه وارداتی مناسب و اطلاع‌رسانی درباره نگهداری و کارایی دستگاه‌ها، از جمله اقداماتی است که می‌تواند بازار را متعادل کند و دسترسی خانواده‌ها به هوای پاک را آسان‌تر سازد.
