۵۰خاطره از تاریخ فوتبال ایران| آخرینها در شهریور۵۷
روزنامه هفت صبح، تیمور مستور | وقتی تیم ملی از جام جهانی برگشت حس و حال عمومی نومیدی بود. شکست سنگین مقابل پرو با نتیجه ۴ بر یک امیدهای ایجاد شده در فوتبال ایران را پرپر کرده بود. تکنیکیهای فوتبال ما در مقابل پرو هشت فرصت گلزنی ایجاد کردند و تنها یکبار به گل رسیدند. ساختار دفاعی ایران متزلزل بود و چیزی بهنام دفاع تیمی احساس نمیشد. این شکست سنگین ضمیمه شد به دو بازی مقابل پاریسنژرمن (دوستانه) و تیم ملی هلند که هر دو تا را با سه گل واگذار کرده بودیم.
آنهم برای تیمی که با بهترین تدارکات ممکن راهی جام جهانی شده بود. میگویند مثلا وقتی ایران در دور مقدماتی به ملاقات عربستان رفت تا دیدند که چمن حریف مصنوعی است به سرعت کفشهای مخصوص چمن مصنوعی از آلمان تهیه و به ریاض فرستاده شد. بازیهای تدارکاتی تیم ملی در قبل از جامجهانی هم حیرتانگیز بوده است. بازی با رومانی و یوگسلاوی و امید شوروی و ولز و گالاتاسرای و بلغارستان و فرانسه و افسی بروژ و پاریسنژرمن.
در این میان اشتباهاتی هم بوده. مثلا تجویز آب گریپفروت از سوی کارشناس تغذیه تیم ملی به بازیکنها که یکی از دلایل کمبود انرژی در بازیهای تیم ملی بود. میگویند وقتی آری هان این تجویز را شنیده بود، کلی خندیده بود. بگذریم، بههرحال جام جهانی ۱۹۷۸ جامی بود که در آن مثلا تیمی مثل تونس توانسته بود با آلمان صفر- صفر کند و مکزیک را سه بر یک مغلوب کند. هرچه بود در تیرماه و در کشوری ناآرام و متلاطم، جام تخت جمشید از هفته پنجم خود ادامه پیدا کرد.
و تا اواخر مرداد هشت هفته پرفشار جام تختجمشید برگزار شد. بالاخره وضعیت کشور موجب شد تا فوتبال نیمهکاره رها شود. شهباز صدرنشین بود و پرسپولیس و تاج و پاس در ردههای دوم تا چهارم قرار داشتند. یک نسل از فوتبال ایران پس از این تعطیلی در جستوجوی بازنشستگی رسمی خود بودند. حسین کازرانی، رضا عادلخانی، علی پروین، حسین کازرانی، غفور جهانی و محمد صادقی از بازیکنهایی بودند که رسمی و غیررسمی خداحافظی خود از فوتبال ملی را اعلام کردند.
داناییفرد و آندرانیک اسکندریان از آرژانتین راهی آمریکا شده بودند و حجازی هم پس از دریافت هشت گل از سه بازی حال و حوصله ادامه بازیهای ملی را نداشت. و در این میانه در اوج تظاهرات و ناآرامیهای تهران، تیم ملی شوروی با بزرگانی مثل اولگ بلوخین و پاول بوریاک به ایران آمد تا یک بازی دوستانه با تیم ملی برگزار کند. چه تاریخی؟ ۱۵ شهریور ۱۳۵۷٫ آخرین بازی تیم ملی در قبل از انقلاب. و آخرین باری که حشمت مهاجرانی روی نیمکت تیم ملی نشست.
اگر شرایط پابرجا میماند قرار بود مهاجرانی اول فصل بعد هدایت پرسپولیس را به دست بگیرد. چند روز قبل از آن آخرین بازی تاج قبل از انقلاب را نیز شاهد بودیم. بازی دوستانه تاج مقابل الاهلی امارات. که تاجیها سه بر صفر حریف را شکست دادند. همین دیدار بود که زمینهساز قرارداد روشن با اماراتیها در سالهای پس از انقلاب شد. بههرحال ایران با غیبت هشت ستاره خود به ملاقات شوروی رفت. قبل از اینکه انقلاب به نتیجه برسد فوتبال ایران تصمیم به پوستاندازی گرفته بود و خب در آن مقطع دستش خیلی پر نبود.
یکی دو سال بعد با شکفتن فریبا و محمدخانی و علیدوستی، ایران شرایط بهتری را میتوانست پیدا کند که البته شرایط تغییر کرده بود.
کربکندی دروازهبان بود، زوج مرکز خط دفاع عبداللهی و سیدعلیخانی بودند و در دفاع چپ هم محمد پنجعلی بازی میکرد و در راست حسن نظری. در خط هافبک حقیقیان و قاسمپور و یزدخواستی بودند و در خط حمله روشن و برزگری و خادمپیر.
در غیبت قلیچخانی و پروین و حجازی، هیچ چهره کاریزماتیکی در ترکیب تیم نبود. در یک چهارشنبهشب تابستانی و در وسط دوران انقلاب، ۲۷ هزار تماشاگر به استادیوم صدهزار نفری آمده بودند تا شاهد غلبه یک بر صفر شوروی مقابل ایران باشند. دو شب بعد جمعه ۱۷ شهریور با برخورد بسیار خشن حکومت نظامی با تظاهرکنندگانی که خیلیهایشان از برقراری حکومت نظامی هم بیخبر بودند، جامعه ایرانی وارد یک مرحله سریع و سرنوشتساز شد و دیگر کسی به یاد فوتبال نبود.