‌ولخرجی شمس، نامزدی حجازی، الیزابت و اردشیر ‌

روزنامه هفت صبح،‌ مرتضی کلیلی ‌| ‌با قاب تاریخ به ایران قدیم سفر‌ و یادی ‌‌از ‌گذشته می‌کنیم. در تهیه این مجموعه، از تصاویر کمتر دیده ‌شده‌ای استفاده شده که تماشای آنها خالی از لطف نیست. عکس‌هایی از مشاهیر تاریخ معاصر ایران، شهرهای ایران، عکس‌های فوتبالی، نوستالژیک و… برای دیدن تصاویر و شرح آن گالری تصویری را ورق بزنید.

*** ‌قاب ‌تاریخ ۱‌
تفریحات شخصی به بهانه سفر‌های مأموریتی؛ حکومت پهلوی، حکومتی تجملاتی محسوب می‌شد. یکی از موارد تجملگرایی حکومت پهلوی، مسافرت‌های تفریحی و تشریفاتی بود که معمولاً با مخارج بیت‌المال تأمین می‌شد و با هزینه‌های بالایی همراه بود. بسیاری از اعضای دربار همچون شمس چنین سفر‌های تشریفاتی را ترتیب می‌دادند و از آن در راستای تفریح شخصی استفاده می‌کردند. ‌‌شاه و درباریان با مسافرت‌های پرخرج در داخل از کشور، هزینه سرسام‌آور را به بودجه کشور - تحمیل می‌کردند و گاه این سفر‌ها شامل ده‌ها نفر همراه صورت می‌گرفت که به مراتب هزینه سفر‌ها را بیشتر می‌کرد، شمس پهلوی نیز از اینگونه سفر‌ها بسیار داشت و اکثر هزینه این سفر‌ها از بودجه کشور تامین می‌گردید.

در سندی از شمس پهلوی، درباره سفر‌های دور‌ه‌ای او و همراهانش آمده: «وزارت محترم دربار شاهنشاهی، والاحضرت شاهدخت شمس پهلوی برای یک دیدار یک ماهه به اتفاق همراهان ذیل - والاگهر شهناز پهلبد - والاگهر شهیار پهلبد - والاگهر شهرزاد پهلبد - والاگهر بئاتریس پهلبد به کشور‌های ایتالیا، اتریش، آلمان، فرانسه، اتیوپی و بروکسل مسافرت می‌نمایند. خواهشمند است دستور فرمایید اداره گذرنامه وزارت امورخارجه اجازه خروج و ویزای - کشور‌های مزبور را اخذ نمایند.» آنچه در فوق ذکر شد، مدت سفر یک ماه به کشور‌های مورد نظر، برای مسافرت و تعداد همراهان مورد توجه می‌باشد. ‌
منبع: تدوین مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، زنان دربار به روایت اسناد ساواک: شمس پهلوی‌ ‌(کافه تاریخ)

*** قاب مشاهیر ‌۱
‌روزی که ناصر حجازی برای رئیس‌جمهور شدن ثبت‌نام کرد! ‌بدون‌شک یکی از پر سر و صداترین ثبت‌نام‌های تاریخ ریاست جمهوری ایران مربوط به زمانی می‌شود که ناصر حجازی اسطوره استقلالی‌ها وارد وزارت کشور شد! سال ۱۳۸۴ بود و نهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری. شاید خیلی از کسانی که آن روز در وزارت کشور بودند، حضور حجازی را باور نمی‌کردند اما ناصرخان رفته بود تا پیامی را به همه سیاسیونی که در ورزش هستند بدهد. او همان زمان، وقتی از وزارت کشور بیرون آمد، مقابل خبرنگاران قرار گرفت و گفت: «برای این حاضر شدم که بگویم چرا سیاسیون در عرصه ورزش دخالت می‌کنند؟ پس من هم آمده‌ام تا در سیاست دخالت کنم!» البته که ناصر حجازی را هرگز تایید صلاحیت نکردند و اصلا هدف او از این نمایش، رساندن همان پیامش بود که خوب منتقل شد اما…

*** ‌قاب تاریخ ۲
الیزابت تیلور در کنار اردشیر زاهدی. الیزابت تیلور بازیگر هالیوودی در سال ۱۳۵۵ به دعوت اردشیر زاهدی سفیر وقت ایران در آمریکا به ایران آمد و به شیراز نیز سفر کرد

*** ‌قاب تاریخ ۳
زعفرانیه چطور زعفرانیه شد؟ اراضی زعفرانیه و باغ فردوس را حسین علی‌خان معیرالممالک خریداری کرد و بعد عمارت باغ فردوس را در آنجا بنا نهاد. نمی‌دانیم وی اراضی را از چه کسی خریده است. ولی دکتر منوچهر ستوده در سخن از وجه تسمیه زعفرانیه می‌گوید که اراضی زعفرانیه بخشوده محمدشاه قاجار به یکی از کنیزانش مشهور به زعفران‌باجی بوده است. متاسفانه منبع خبر معرفی نشده و صحت آن محرز نیست اما به لحاظ زمانی مغایرتی دیده نمی‌شود و می‌توان زعفران‌باجی را فروشنده آن اراضی به معیرالممالک فرض کرد.

هر چند در روایتی دیگر سلیمان بهبودی که رئیس دفتر رضاخان در دوران سلطنتش بود، می‌گوید:‌ موقعی که خیابان پهلوی از شهر به شمیران امتداد پیدا کرد، یک خیابان فرعی هم از ابتدای زمین‌های اسدآباد که مجاور و هم‌مرز باغ فردوس بود تا قسمت شمالی باغ اسد‌آباد امتداد یافت. موقعی که برای عبور از خیابان جدید به داخل باغ دری می‌ساختند، در آن را زعفرانی رنگ انتخاب کردند. این در زعفرانی رنگ خیابان را معروف به زعفرانیه کرد.

به هر صورت تا دوران رضاخان اراضی زعفرانیه به صورت بایر و بخشی از آن کشتزار کشاورزان شمیرانی بود. با ساخته شدن کاخ سعدآباد و خیابان‌کشی‌های جدید، آن اراضی تقسیم و باغ‌ها و خانه‌هایی در آن احداث شد و مجموعه آنها با درختان سر به فلک کشیده، فضای سبز یکدست باغی را تشکیل داد که جدا از اینکه محیطی مصفا برای زندگی ساکنان آن محله بود، تعدادی از پایتخت‌نشینان خسته از روزمرگی را نیز در اوقات فراغت به آغوش می‌کشید و تفرجگاهی دل‌انگیز و مسحور‌کننده بود. شهرت گرانی قیمت امروزی این اراضی مرهون مجاورت کاخ سلطنتی سعدآباد و آب و هوای خنک و لطیف شمیران و اشتهار درختان استوار چنارش است.
‌داریوش شهبازی، برگ‌هایی از تاریخ تهران (کافه تاریخ)

*** قاب تاریخ ۴
ماجرای چک دو میلیون دلاری آقای نخست وزیر؛ علی امینی که از نزدیکان قوام بود و شاه به این واسطه از وی متنفر بود، در اردیبهشت ۱۳۴۰ و با فشار آمریکایی‌ها سر کار آمد. موضوع از این قرار بود که شاه در شرط‌بندی انتخابات آمریکا روی نیکسون سرمایه‌گذاری کرد اما وقتی کندی رئیس‌جمهور شد، برای جبران مافات هرچه را آمریکایی‌ها به ایران دیکته کردند پذیرفت؛ از درون این سیاست دیکته‌شده علی امینی به‌عنوان نخست‌وزیر خارج شد.

از ماجراهایی که هیچگاه دکتر علی امینی درباره آن توضیحی نداد، کاغذی است که برادرش ابوالقاسم امینی به او نوشته که با شروع حکومت زاهدی آمریکایی‌ها دو چک؛ یکی ۵ میلیون دلار به‌نام سپهبد زاهدی و دیگری به مبلغ دو میلیون دلار به‌نام دکتر امینی صادر کرده‌اند. چک ۵ میلیون دلاری به خزانه رفت ولی از چک دو میلیون دلاری هیچ‌کس خبر ندارد که چه شده است؟ پس از سقوط رژیم روزنامه‌های آمریکایی نوشتند، سازمان سیا ماهانه مبلغی در اختیار دکتر امینی می‌گذارد که بتواند سازمان جبهه نجات ایران را گسترش دهد. پس از انقلاب روزنامه واشنگتن پست اعلام کرد امینی ماهانه یکصد هزار دلار دریافت ‌کرده که این مبالغ به مصرف شخصی ‌رسیده است.
‌ منبع: بازیگران سیاسی از مشروطیت تا سال ۱۳۵۷‌

*** قاب مشاهیر ۲
عکسی که شاید هیچ ‌وقت تکرار نشود! جمع بی‌نظیری از شرکت‌کنندگان کنگره هزاره حکیم ابوالقاسم فردوسی در مدرسه‌ دارالفنون- ۱۲ مهر‌ سال ۱۳۱۳ خورشیدی. در این کنگره افزون بر بزرگ‌ترین ادیبان و مورخان ایرانی همچون عباس اقبال آشتیانی، بدیع‌الزمان فروزانفر، محمدتقی بهار، ابراهیم پورداود، رضازاده شفق، نصرالله فلسفی، عبدالعظیم قریب، احمد کسروی، حسن پیرنیا، مجتبی مینوی، سعید نفیسی، جلال‌الدین همایی و غلامرضا رشید یاسمی، ۴۰ نفر از بزرگ‌ترین شرق‌شناسان و ایران‌شناسان جهان مانند آرتور کریستن‌سن از دانمارک، ولادیمیر مینورسکی استاد دانشگاه لندن، هانری ماسه از فرانسه، فریدریش زاره از آلمان، یوری نیکولایویچ مار از شوروی و آشیکاگا آتسوجی از ژاپن حضور داشتند. تا به امروز، هرگز این همه ایران‌شناس در قاب یک عکس جا نگرفته‌اند و شاید هرگز نیز چنین نشود!
(عکس‌های زیرخاکی)