عوامل سقوط ۵۶هزار واحدی شاخص بورس
روزنامه هفت صبح، احمدرضا نجفی | اغلب سهامداران بورس دیروز پنج درصد از سرمایه خود را از دست دادند. تابلو بورس رنگ خون گرفته بود و به سختی می‌توانستیم نقاط سبزرنگ روی تابلو پیدا کنیم. فعالان و کارشناسان بورس چهار دلیل برای ریزش روز گذشته مطرح می‌کنند. بعضی می‌گویند وقتی سهامداران حساب ویژه روی مرز ۱٫۵میلیون واحدی باز کرده بودند، با شکست این مرز اکثر سهامداران دست به فروش زدند و نتیجه آن سقوط ۵۶هزار واحدی شاخص بورس بود.
بعضی می‌گویند بازارگردان‌ها با فروش سهام و نوسان‌گیری چنین اتفاقی را رقم زدند، بعضی دیگر معتقدند پیش‌بینی‌ها از کاهش احتمالی قیمت دلار باعث این اتفاق بود و نهایتا عرضه اولیه یک میلیون تومانی اپال به عنوان یکی دیگر از عوامل ریزش بورس شناخته می‌شود. در هر صورت، حالا روزهای سخت بورس برگشته‌اند. احتمال دارد این روند امروز و هفته آینده ادامه پیدا کند. در چنین شرایطی بهترین استراتژی برای بیشترین بازدهی و کمترین ریسک چه خواهد بود؟
*** هجوم سهامداران برای فروش
روز گذشته ۷۰درصد نمادهای بازار یعنی ۴۳۶نماد صف فروش داشتند. زمانی که برای فروش یک سهم صف تشکیل می‌شود، عملا دیگر کاری از دست سهامداران بر نمی‌آید. به خصوص که دیروز ارزش کل صف‌های فروش به حدود شش هزار و ۶۰۰میلیارد تومان رسید. در چنین شرایطی اگر کسی بخواهد سرمایه‌اش را از بورس بیرون بیاورد، باید منتشر بماند تا برای شش هزار و ۶۰۰میلیارد تومان سفارش فروش مشتری پیدا شود تا نهایتا نوبت به او برسد. همین موضوع دیروز را به یکی از سخت‌ترین روزهای بورس برای سهامداران تبدیل کرده بود.
*** تابلو بورس یک دست قرمزرنگ شد
نقشه بازار در روز گذشته تنها یک حرف برای گفتن داشت: ۹۰درصد شرکت‌ها ارزش سهام خود را از دست داده‌اند. طوری که کل نقشه رنگ قرمز به خود گرفته بود. در چنین شرایطی خیلی از سهامداران ترجیح می‌دهند بی‌خیال پیگیری اتفاقات بازار شوند. هرچه باشد آمارها نشان می‌دهد در روز گذشته معاملات تنها در ۴۰نماد شرایط عادی داشت. شرایط عادی به این معناست که هم خریدار برای سهام وجود دارد و هم فروشنده. در حالی که در باقی نمادها که تعداد آنها به بیش از ۵۰۰نماد می‌رسد، صرفا شاهد حضور فروشنده‌ها بودیم و خبری از خریدارها نبود.
*** رونق بورس چطور از بین رفت؟
معاملات بورس تازه در مسیر رونق قرار گرفته بود. تا همین یک ماه پیش ارزش معاملات روزانه تا سه یا چهار هزار میلیارد تومان در روز کاهش پیدا کرده بود اما از زمانی که شاخص کل روند صعودی به خود گرفت شرایط داشت آرام آرام بهتر می‌شد. تا جایی که ارزش معاملات روزانه بورس تا بیش از ۲۰هزار میلیارد تومان بالا رفته بود و در بعضی روزها به حدود ۳۰هزار میلیارد تومان رسید.
این ارقام بالا نشان می‌دهد بورس در دو سه هفته گذشته رونق پیدا کرده بود اما دیروز شرایط متفاوت بود. روز گذشته معامله‌گران بورس تنها ۱۱هزار میلیارد تومان سهام خرید و فروش کردند. در شرایطی که همه دنبال فروش سهام خود هستند، کمتر کسی جرات خرید پیدا می‌کند و برای همین معامله چندانی در بورس انجام نمی‌شود. هرچند بعضی اعتقاد دارند معاملات ۱۱هزار میلیارد تومانی روز گذشته نسبت به وضعیت وحشتناک بازار همچنان امیدوارکننده بوده است.
*** کدام سهامداران بیشتر ضرر کردند؟
سهامداران شرکت‌های بزرگ در یکی دو هفته اخیر چندان شرایط مساعدی نداشتند و دیروز حسابی نقره‌داغ شدند. این موضوع را به خوبی می‌توان از مقایسه تغییرات شاخص کل و شاخص هم‌وزن متوجه شد چراکه دیروز شاخص کل ۳٫۷۶درصد و شاخص هم‌وزن ۲٫۳۸درصد کاهش پیدا کرده بود.
این یعنی شرکت‌های بزرگ وضعیت بدتری نسبت به شرکت‌های کوچک داشتند چراکه در شرکت‌های بزرگ حداقل می‌شد خریدار پیدا کرد و همین موضوع باعث شد حجم معاملات به اندازه حجم مبنا برسد ولی در طرف مقابل معاملات سهام شرکت‌های کوچک در حداقل حالت ممکن قرار داشت و این موضوع باعث شد قیمت پایانی آنها کمتر کاهش پیدا کند.
*** سقوط بورس برای صندوق پالایش گران تمام شد
صندوق سرمایه‌گذاری ETF پالایشی یکم با نماد پالایش روز گذشته برای اولین بار وارد ضرر شد. بازارگردان این صندوق دو هفته در برابر کاهش قیمت واحدهای صندوق پالایش به کمتر از ۱۰هزار تومان مقاومت کردند و روزانه شاهد ارسال سفارش خرید با ارزش بیش از ۱۰۰میلیارد تومان در قیمت ۱۰هزار تومان بودیم تا پالایش وارد ضرر نشود اما سقوط بازار در روز گذشته، این حمایت به پایان رسید و قیمت واحدهای‌های پالایش به ۹هزار و ۴۳۰تومان رسید و تا اینجای کار کسانی که در پذیره‌نویسی پالایش شرکت کرده بودند، ۵٫۷درصد متضرر شدند.
*** متهم ردیف اول؛ شکست مرز ۱٫۵میلیون واحدی
سهامداران بورس پشتشان به حمایت یک میلیون و ۵۰۰هزار واحدی گرم بود. برخی کارشناسان می‌گویند بر اساس تحلیل تکنیکال محدوده یک میلیون و ۴۸۰هزار واحد به عنوان خط حمایت از بازار بوده اما نباید مرز روانی یک میلیون و ۵۰۰هزار واحدی را نادیده گرفت. از آنجا که خیلی از سهامداران روی این مرز حساب باز کرده بودند، با فروریختن آن امید خود را به بورس از دست داده‌اند.
این اتفاق روز دوشنبه با کاهش شاخص کل به کمتر از محدوده ۱٫۵میلیونی افتاد و بر همین اساس بعضی کارشناسان معتقد هستند سقوط روز گذشته قابل پیش‌بینی بود و با توجه به از دست رفتن این حمایت مهم بعید نیست در روزهای آینده هم این سقوط ادامه پیدا کند. بعضی از سهامداران معتقدند تاکید بیش از اندازه روی حمایت یک میلیون و ۵۰۰هزار واحدی باعث شد سهامداران ریزش بورس را قبل از اینکه اتفاق بیافتد قطعی بدانند و دست به فروش سهام بزنند. این موضوع به سقوط بورس دامن زد.
*** متهم ردیف دوم؛ نوسان‌گیری بازارگردان‌ها
دومین دلیلی که برای سقوط شاخص بورس مطرح می‌شود، نوسان‌گیری بازارگردان‌ها است. بعضی فعالان بازار می‌گویند بازارگردان‌ها با فروش سهام در روز دوشنبه باعث شروع روند نزولی شدند. دلیل آنها برای این ادعا، شروع ریزش با نمادهای شاخص‌ساز است چراکه این نمادها دارای بازارگردان هستند و اگر بازارگردان‌ها دست به نوسان‌گیری بزنند، اثرات آن ابتدا در نمادهای بزرگ مشاهده می‌شود
این دیدگاه مخالفان زیادی دارد. آنها می‌گویند در روز دوشنبه شرکت‌های حقوقی فروشنده نبودند و اتفاقا شاهد خرید دو هزار میلیارد تومان سهام توسط آنها بودیم. دیروز هم حمایت حقوقی‌ها ادامه داشت و آنها دو هزار و ۷۰۰میلیارد تومان سهام خریدند که نشان می‌دهد شرکت‌های حقوقی تا حد ممکن به وظیفه خود برای حمایت از بازار عمل کرده‌اند.
*** متهم ردیف سوم؛ پیش‌بینی اشتباه از کاهش قیمت دلار
سومین دلیل پیش‌بینی‌ها از کاهش قیمت دلار است. اتفاقات دنیای سیاست مثل ادامه پیدا کردن بررسی پیوستن به FATF باعث شده سهامداران بورس سیگنالی برای کاهش قیمت دلار بگیرند. روز گذشته قطعی شدن پیروزی بایدن در مجمع الکترال آمریکا این پیش‌بینی را تقویت کرد. در چنین شرایطی احتمال کاهش قیمت دلار افزایش پیدا می‌کند و این موضوع در کوتاه مدت روی بورس تاثیر منفی و در بلندمدت تاثیر مثبت می‌گذارد. این عامل در حالی مطرح می‌شد که بازار ارز واکنشی به این دو اتفاق سیاسی نشان نداد و قیمت دلار در محدوده ۲۶هزار تومان باقی مانده است.
*** متهم ردیف چهارم؛ عرضه اولیه اپال
چهارمین عامل می‌تواند عرضه اولیه اپال باشد. دو میلیارد سهام شرکت فرآوری معدنی اپال کانی پارس قرار بود امروز در بازار عرضه شود. در اطلاعیه شرکت بورس آمده بود هر سهامدار می‌تواند تا سقف ۷۰۰سهم با قیمت هزار و ۴۸۰تومان بخرد. این یعنی نقدینگی لازم برای شرکت در این عرضه اولیه یک میلیون و ۴۰هزار تومان بود که بزرگ‌ترین عرضه اولیه در نیمه دوم سال به حساب می‌آید.
بعضی کارشناسان معتقدند یکی از عوامل سقوط بازار، فروش سهام برای تامین نقدینگی مورد نیاز برای عرضه اولیه اپال بود. هرچند، روز گذشته در پایان بازار شرکت بورس در اطلاعیه‌ای اعلام کرد عرضه اولیه اپال لغو شده است و بعدا درباره تاریخ عرضه اولیه اطلاع‌رسانی خواهد شد.
*** بهترین استراتژی برای سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدت
شرایط بازار دیروز به شکلی بود که ممکن است برای حداقل یکی دو روز آینده روند نزولی بازار ادامه داشته باشد. به خصوص که ترس تکرار ریزش بورس دوباره در دل سهامداران افتاده است. با این حساب کسانی که نگاه کوتاه‌مدت به بورس دارند، ممکن است در صورت نگه داشتن سهامشان بیشتر ضرر کنند.
از آنجا که خیلی از سهامداران خرد دید کوتاه‌مدت دارند، حالا اغلب آنها دست به فروش سهام زده‌اند. چنین افرادی اگر موفق به فروش سهام خود شوند، بهترین استراتژی پیش روی آنها سرمایه‌گذاری در صندوق‌های درآمد ثابت خواهد بود تا حداقل سود بدون ریسک نصیب سرمایه‌شان شود. همچنین نگه داشتن پول در صندوق‌های درآمد ثابت این امکان را به سهامداران می‌دهد تا به محض بازگشت روند صعودی، دوباره شروع به خرید سهام کنند.
*** بهترین استراتژی برای سرمایه‌گذاران بلندمدت
اگر نگاه بلندمدت به بورس دارید این افت و خیزها نباید تاثیری در استراتژی شما بگذارد. بعضی کارشناسان سقوط روز گذشته بازار را اصلاح شاخص کل می‌دانند و می‌گویند اتفاقا این موضوع به نفع بورس تمام خواهد شد چراکه شاخص کل بعد عبور از اولین پله نیاز به یک عقب‌نشینی داشت. در چنین شرایطی بهترین گزینه برای کسانی نگاه بلندمدت به بورس دارند، صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی است.
به خصوص آنهایی که در ریزش قبلی بورس کارنامه خوبی از خود به جا گذاشتند. آنها در دوره ریزش شاخص از دو میلیون تا ۱٫۲میلیون واحد، خیلی کمتر از دیگر نمادها ضرر کردند و با بازگشت روند صعودی، با سرعت بیشتری ضررهای گذشته را جبران کردند. آنها احتمالا می‌توانند در ادامه و در صورت بازگشت روند صعودی سود بیشتری برای سهامداران داشته باشند. به خصوص که آنها دامنه نوسان ندارند و حتی در صورت ضرر، خیال سهامداران بابت نقدشوندگی دارایی‌شان راحت خواهد بود و در صف فروش گیر نمی‌افتند.
