گزارشی جذاب از قهرمانی استقلال در آسیا
روزنامه هفت صبح | دیروز پنجاهمین سالگرد قهرمانی تاریخی استقلال در جام باشگاه‌های آسیا بود. فوتبال ایران ۵۰ سال پیش یکی از سه قهرمانی خود در جام باشگاه‌های آسیا را با استقلال به دست آورد. قهرمانی ارزشمندی که با غلبه بر قهرمان اسرائیل حاصل شد. کانال «استقلال پیج» در گزارش‌هایی کوتاه و جذاب و کمتر خوانده شده به بازی فینال این مسابقات پرداخته است.
*** همه ایران در انتظار این بازی
جمعه ۲۱ فروردین ۱۳۴۹ ساعت پنج بعد از ظهر. نزدیک به ۳۰ هزار نفر سکوهای امجدیه را در ساعات پیش از ظهر پر کرده و منتظر شروع بازی تاج (استقلال) و هاپوئل اسرائیل هستند و جایی برای سوزن انداختن باقی نگذاشته‌اند. اسرائیلی‌ها طی دو دوره پیشین که رقابت‌ها در بانکوک برگزار شده، قهرمان شده‌اند. هاپوئل در سال ۱۹۶۷ قهرمان شده و مکابی در سال ۱۹۶۹ ولی فینال ۱۹۷۰ طعم دیگری پیدا کرده. این نخستین باری است که دیدارها دور از شرق آسیا برگزار میشود.
در تهران، در امجدیه و در همان ورزشگاهی که تیم ملی ایران دو سال پیش با پیروزی برابر رژیم غاصب اسرائیل قهرمان آسیا شده بود. تصویری از تیم ایران که با شکست اسرائیل، دو سال قبل از نبرد تاریخی تاج و هاپوئل، قهرمان آسیا شد. همه پای تلویزیون‌ها نشسته‌اند، همه گوش به رادیوها سپرده‌اند. حال و هوای نبرد دو سال پیش ایران - اسرائیل دوباره همه را فرا گرفته. بازیکنان وارد شده‌اند و چاترچی داور کوچک‌اندام و سیه‌چرده هندی سوت را زده و نبرد آغاز شده.
*** ۱۱ قهرمان استقلال چه کسانی بودند؟
ناصر حجازی درون دروازه ایستاده. همان سنگربان جوانی که تاکنون دوبار پیراهن تیم ملی را پوشیده و تا اینجا حتی یک‌بار هم تسلیم نشده. مهدی لواسانی و اکبر کارگرجم در غیاب پرویز قلیچ‌خانی ترکیب دو مدافع میانی را شکل داده‌اند. منصور پورحیدری و مسعود معینی دو مدافع کناری شده‌اند. فریدون معینی، کاپیتان علی جباری و کارو حق‌وردیان در میانه میدان قرار گرفته‌اند که جباری به مدد قریحه والا و شوت‌های سرکشش اجازه نفوذ و پیوستن به خط حمله را دارد. غلامحسین مظلومی که دو بار در تیم ملی به میدان رفته مهاجم نوک حمله است و غلام وفاخواه معروف به «مرد جام‌ها» - که کمی پیشتر با پیراهن پیکان قهرمان جام دوستی شده - و جواد قراب ۱۹ ساله در دو گوش قرار گرفته‌اند.
*** درباره حریف قدرتمند اسرائیلی
این نخستین مرتبه بود که بازی‌های قهرمانی باشگاه‌های آسیا در ایران برگزار می‌شد و برگزاری این بازی‌ها اتفاق مهمی در فوتبال ایران بود. فوتبال رژیم صیهونیستی در آن زمان در اوج قدرتش در آسیا به سر می‌برد؛ آنها به عنوان تنها نماینده قاره آسیا و اقیانوسیه به جام جهانی ۱۹۷۰ راه یافته بودند. در دوره قبل این بازی‌ها در سال ۱۹۶۹، پرسپولیس توسط مکابی تل‌آویو (نماینده رژیم صیهونیستی) حذف شده بود و نماینده اسرائیل در ادامه راه، قهرمان آن دوره شد. اولین دوره مسابقات قهرمانی جام باشگاه‌های آسیا در سال ۱۹۶۷ هم با قهرمانی هاپوئل تل‌آویو پایان یافته بود. تیم استقلال (تاج) امکان این را داشت تا با پیروزی در این دیدار جلوی قهرمانی سه‌باره نمایندگان رژیم صیهونیستی را بگیرد و نخستین قهرمانی را برای یک تیم ایرانی به ارمغان بیاورد.
*** در بازی چه گذشت؟
بازی که شروع شد، بازیکنان هاپوئل قدرت‌شان را به رخ کشیدند. آنها هم قدرت جسمانی بالایی داشتند، هم سریع بودند و هم شوت‌زن. تاجی‌ها به‌رغم هیجان و خروش روی سکوها در پیله دفاعی فرو رفتند. حجازی با ضرب‌دیدگی دست و پنجه نرم میکرد و پس از زدن سه آمپول راهی میدان شد. مدافعان تاج به یارگیری روی آوردند: پورحیدری برابر بوربا گوش چپ سریع و خوش قریحه هاپوئل قرار گرفت، کارگرجم با فایگن درگیر شد و مسعود معینی با مورکوویچ. یارگیری آبی‌پوش‌ها جریان بازی را کند کرد، ولی به مردان هاپوئل هم اجازه درخشش نداد. بازی محافظه‌کارانه دو تیم ادامه پیدا کرد و در نیمه اول گلی رد و بدل نشد.
*** نیمه دوم پراسترس و هیجان‌انگیز
تاجی‌ها در نیمه دوم تدریجا از لاک‌شان درآمدند. علی جباری در دقیقه ۵۲ یک تنه به سوی دروازه هجوم برد و برژانواریه، سنگربان هاپوئل را مجبور به ترک دروازه‌اش کرد و سپس توپ را برای مظلومی فرستاد. مظلومی توپ را به وفاخواه سپرده و «مرد جام‌ها» توپ را شلیک کرد، ولی دیوید پریمو توپ را از روی خط برگرداند. داور هندی فریاد تماشاگران و ادعای گذر توپ از خط را نادیده گرفت و بازی ادامه پیدا کرد. فریاد کرکننده هنوز تمام نشده که وفاخواه توپ را دوباره شلیک کرد که این بار در میانه راه به دست پریمو خورد، ولی داور هندی اعتقادی به اعلام ضربه پنالتی نداشت.
دقیقه ۷۰ فرا رسید و آب سردی بر امجدیه پاشیده شده بود. هاپوئلی‌ها همه را مات کرده بودند. خزوم به جلو تاخت و لواسانی چاره‌ای جز نواختن توپ به بیرون از میدان نداشت. بی بوناتان ضربه کرنر را زد و توپ را راهی محوطه جریمه تاج کرد و یخسگل خازوم مرد میانی جناح چپ هاپوئل از راه رسید و با سر دروازه حجازی را باز کرد و دروازه تاج فرو ریخت. فرو ریخت و سکوت، سکوها را فرا گرفت. ناگهان زمزمه شکست امجدیه را فرا گرفت.
*** شاهکار رایکوف
یک نفر در دل آن سکوت و آن سرما دست به کار شد، همان کسی که مرعوب آن گل نشده بود و به تغییر بزرگ روی آورد. رایکف مربی یوگسلاو تاج قریحه تاکتیکی‌اش را به رخ کشید. او کاپیتان جباری را بیرون کشید و گوش خوش تکنیکش، مهدی حاج‌محمد را روانه میدان کرد. حاج محمد در گوش چپ جای گرفت، قراب به گوش راست رفت و وفاخواه راهی نوک حمله شد و کنار مظلومی قرار گرفت. سیستم ۳-۳-۴ تاج بدل شده به ۴-۲-۴ تاج تیمی سراپا تهاجمی شده بود.
حاج محمد ضربه کرنری که خودش به دست آورده بود را نواخت و توپ را در دقیقه ۸۳ راهی محوطه جریمه کرد. وفاخواه از راه رسید و با سر دروازه برژانواریه سنگربان بلندبالا را باز کرد. نتیجه مساوی شد: تاج یک- هاپوئل یک. ورق برگشت و تاجی‌ها در سایه تشویق طرفداران به پرواز درآمدند و حمله‌های‌شان را ادامه دادند. وفاخواه سه دقیقه به پایان، توپ را با پاس ظریف حاج‌محمد در آستانه دروازه هاپوئل گرفت تا کار را تمام کند، ولی توپ را به بیرون کوبید و آه همه را درآورد. سرنوشت بازی به وقت اضافی کشیده شد.
*** گل برق آسا در وقت اضافه
سرنوشت بازی به وقت اضافی کشیده شد. حمله‌های پسران رایکوف در وقت اضافی ادامه پیدا کرد. مردان هاپوئل هنوز از سرگیجه گل تساوی‌بخش درنیامده بودند که توپ در نخستین دقیقه وقت اضافی در نهایت حیرت درون دروازه‌شان جای گرفت. خطایی روی وفاخواه صورت گرفت، پورحیدری توپ را ارسال کرد و مسعود معینی بسان شهابی از راه رسید و توپ را درون دروازه جای داد. یکی از تاریخی‌ترین گل‌های به ثمر رسیده در آن میدان به نام او، یک مدافع کناری ثبت شد: تاج ۲- هاپوئل یک.
سرانجام سوت پایان را کشیدند. اشک و خنده امجدیه را فرا گرفت. مسعود معینی به آغوش رایکوف دوید.همان زمان مردم به خیابان‌ها ریختند. بوق و فریاد. پایکوبی و آواز. پخش شیرینی. نقل و نبات. بادکنک‌های رنگی آویزان به اتومبیل‌ها. تاج پس از ۱۲۰ دقیقه نبرد قهرمان آسیا شد و نخستین قهرمانی یک باشگاه ایرانی در آسیا را به ارمغان آورد. ۲۱ فروردین ۱۳۴۹ یکی از بخش‌های طلایی فوتبال ایران شد… ایران و استقلال ۲۱ سال برای قهرمانی بعدی در آسیا انتظار خواهند کشید، تا ۱۹۹۱ در داکا.
*** مستر رایکوف؛ خارجی گرانقیمتی که افسانه شد
مستر رایکوف با پرداخت ماهانه رقمی معادل ۶۵۰۰ تومان (به نقل از نشریه تاج ورزشی) در اواخر دهه ۴۰ سرمربی تیم ملی ایران و بعد تاج شد. در آن روزها مربیان ممتاز ایرانی حقوقی کمتر از هزار تومان در ماه (حدود ۴۰۰ تا ۶۰۰ تومان) داشتند. اواخر پاییز ۱۳۴۸ مسئولان باشگاه تاج، رایکوف را به عنوان سرمربی تیم فوتبال باشگاه انتخاب کردند. اتفاقی که با ایجاد تغییرات وسیع در شیوه و روش بازی آنها همراه شد.
جوانگرایی سریع نخستین گام رایکوف بود و سپس اتخاذ شیوه ۳-۳-۴ و جایگزینی آن با شیوه مرسوم و کلاسیک ۲-۴-۴. جوانگرایی در آغاز با مشکلاتی همراه شد اما او با استقلال و اختیارات تام که از سوی مدیران باشگاه به او داده شد، پایه یک تیم جوان را پی‌ریزی کرد. سیستم رایکوف آنقدر کارآمد بود که خیلی زود به روش رایج سایر تیم‌های ایرانی تبدیل شد. موفقیت‌های تاج در حد واسط سال‌های ۴۹ تا ۵۱ او را به موفق‌ترین مربی فوتبال باشگاهی ایران تبدیل کرد. نخستین موفقیت رایکوف با استقلال (تاج)، یکی از باارزش‌ترین عناوین آبی‌ها در طول حیات باشگاه است: قهرمانی آسیا.
