۵۰ خاطره از تاریخ فوتبال ایران؛ استراتژی رایکوف
روزنامه هفت صبح، تیمور مستور | گفتیم که رایکوف در اواخر سال ۴۸ جانشین علی داناییفرد در تاج شد که قهرمانی باشگاههای تهران را به پیکان واگذار کرده بود. بهخصوص شکست دو بر صفر مقابل پیکان در هفته آخر خسروانی و شیخان و مکری را عصبانی ساخته بود. رایکوف با حقوقی ده برابر حقوق مربیان ایرانی جانشین داناییفرد شد و بلافاصله نشان داد که چه اندیشههایی در سرش میگذرد. او کامبیز جمالی، حسین فرزامی، مهدی کشاورز، فرامرز ظلی، احمد منشیزاده، مرتضی شرکا و حسین قاضی شعار را از ترکیب اصلی دورکرد و به نوعی به این قدیمیهای تاج، بازنشستگی اجباری هدیه کرد.
او داریوش مصطفوی و اکبر افتخاری دو مهاجم تکنیکی خود را نیز جواب کرد. بازی انفرادی اکبر افتخاری که مبنی بر دریبلهای پیاپی و تماشاگر پسند بود باب طبع خوی اروپایی رایکوف نبود. این ضربه روحی برای افتخاری که همین دو سال قبل ستاره جام ملتهای آسیا محسوب میشد غیرقابل هضم بود. این یک انقلاب واقعی در تاج بود. خبر بدتر این که جلال طالبی و پرویز قلیچ خانی دو فوق ستاره دهه چهل فوتبال ایران هردو درگیر آسیب دیدگی بودند. جلال طالبی که به خاطر مصدومیت قهرمانی ملتهای آسیا را از دست داده بود حالا شاهد این بود که در باشگاههای آسیا نیز نمیتواند حاضر باشد.
اما رایکوف این مزیت را داشت که به خاطر توجه ویژه خسروانی (رئیس تربیت بدنی) میتوانست با خیال راحت بازیکنان خود را جذب کند. پس عباس قراب را از برق تهران آورد، مسعود معینی از جوانان راهآهن و علیرضا حاج قاسم از پاس. (بعدها مسعود وعباس مژدهی را نیز جذب کرد) او جایگاه بازیکنان جوان تاج (که عموما با چشمان تیزبین علی داناییفرد جذب شده بودند) را در ترکیب اصلی مستحکم ساخت. مثل ناصر حجازی، اکبر کارگر جم و غلامحسین مظلومی. برای شروع بازیهای باشگاههای آسیا رایکوف با چراغ سبز فدراسیون سه تا بازیکن کمکی هم گرفت. غلام وفاخواه از عقاب، فریدون معینی از پیکان و محمود خوردبین از پرسپولیس.
رایکوف ترکیب تیمش را هم به ۴-۳-۳ تغییر داد. او در جام باشگاههای آسیا در حمله از غلامحسین مظلومی و حاج محمد و وفاخواه استفاده میکرد و قراب و خوردبین هم تعویضی بودند. در خط هافبک هم جباری و فریدون معینی و کارو حقوردیان و در دفاع هم پورحیدری و لواسانی و کارگر جم و مسعود معینی. او در دروازه هم به ناصر حجازی چشم داشت. خب بعضی ارقام و اعداد باید برایتان جالب باشد: مسنترین بازیکن این تیم اکبر کارگر جم بود با ۲۵ سال و بعدش پورحیدری و وفاخواه و جباری و حق وردیان و فریدون معینی که همه دوروبر ۲۳ و ۲۴ سال بودند.
جالب این که بازیکنانی مثل قراب، حاج محمد، حجازی، غلامحسین مظلومی، مسعود معینی، مهدی لواسانی، خوردبین و… همگی بین ۲۰ تا ۲۱ سال سن داشتند! امیدوارم معنای جوانگرایی را به خوبی درک کرده باشید آن هم در چنین تورنمنت مهمی. در نهایت در اواخر فروردین ۴۹بازیها با شرکت هفت تیم در دو گروه در تهران شروع شد. (دوره قبل در بانکوک ده تیم حضور داشتند و کره جنوبی و ژاپن هم نمایندههایشان در مسابقات بودند و قهرمان مسابقات، شش بازی تا کسب جام انجام داده بود) تاج در گروه سه تیمی قرار گرفت. و با درخشش غلامحسین مظلومی و میدانداری علی جباری تا فینال پیش رفت.
آنها با دو نتیجه مشابه سه بر صفر نمایندگان لبنان و مالزی را مغلوب کردند. چهارگل را مظلومی زد و فریدون معینی و وفاخواه هم هرکدام یک گل. در نیمه نهایی با حریفی از اندونزی روبهرو شدند و با گلهای قراب و مظلومی پیروز شدند و به فینال رفتند. با هشت گل زده و بدون گل خورده. حریفشان هاپوئل از اسرائیل بود. با چهار پیروزی مقابل حریفانی از هند و تایلند و اندونزی و لبنان. البته حریف لبنانی در نیمه نهایی حاضر نشده بود مقابل نماینده رژیم صهیونیستی بازی کند.
در روز فینال، رایکوف، قراب را فیکس کرده بود و ترجیح داد حاج محمد و همین طور خوردبین را روی نیمکت بگذارد. بازی فینال شرایط سختی را به دنبال داشت. حریف یک کلاس از تاج بهتر فوتبال بازی میکرد و بالاخره دقیقه ۶۹ سکوت ورزشگاه را فرا گرفت. حریف اسرائیلی یک بر صفر پیش افتاد. رایکوف در جو ناامیدی و سردرگمی حاکم بر تیمش، به تعویضی عجیب دست زد. در دقیقه ۷۹ مهمترین بازیکن و ستاره اصلی تیمش یعنی علی جباری را بیرون کشید و مهدی حاج محمد را که خودش هم خیلی راغب به حضور در بازی نبود (به خاطر سرماخوردگی ) به زمین فرستاد.
این تعویض عصبانیت جباری و هزاران تماشاگر حاضر در ورزشگاه را به دنبال داشت اما نتیجهاش بسیار خوب بود: در دقیقه ۸۴ و در لحظاتی ملتهب یک ضربه کرنر به نفع تاج اعلام میشود که کرنر استادانه حاج محمد را وفاخواه در دهانه دروازه به گل تبدیل میکند. حالا دو وقت اضافه در پیش رو بود . در دقیقه ۹۲ منصور پورحیدری دفاع راست که تا پشت هجده جلو کشیده بود، ضربهای را روانه دروازه کرد و توپ بلوکه شد و سمت دیگر جلو پای مسعود معینی دیگر دفاع جلو کشیده تاج افتاد تا شوت سنگین این یکی سند پیروزی تاج در وقت اضافه را امضا کند.
دو ماه بعد اسرائیل به عنوان نماینده آسیا در جام جهانی ۱۹۷۰ مکزیک شرکت کرد و برابر سوئد و ایتالیا (نایب قهرمان همین دوره ) به دو تساوی دست یافت. این نشان میدهد که گل زدن به آنها چقدر کار سختی بوده است! البته در فهرست ۲۲ نفره اسرائیلیها در جام جهانی فقط ۴ نفر از فینالیست باشگاههای آسیا حضور داشتند و تنها دو بازیکن در ترکیب اصلی در جام جهانی بازی کردند.