۵۰ستاره فوتبال ایران در ۶۰سال گذشته
روزنامه هفت صبح | میخواهیم یک پاورقی شروع کنیم با عنوان پنجاه بازیکن برتر تاریخ فوتبال ایران. احتمالا در یک بازه شصت ساله. چون واقعا از نسل قبل از دهه چهل اطلاعات مفید و قابل مقایسه وجود ندارد. اینجا مروری میکنیم بر بهترینهای پستهای مختلف فوتبال در تمام این سالها. شما هم بخوانید و اگر نامی را جا انداختهایم به ما بگویید.
* برای انتخاب بهترین دروازهبان تاریخ فوتبال ایران دو گزینه اصلی بیشتر نداریم. ناصر حجازی و احمد عابدزاده که هرکدام طرفدارهای پروپاقرص خودشان را دارند. در یک لول پایینتر با بیرانوند روبهرو میشویم که به خاطره سیوهای استثناییاش مقابل کریستیانو رونالدو و ژاوی و حکیم زیش میبالد. بعد از گذر از این سه نفر به منصور رشیدی،رضا قفلساز،مهدی رحمتی،بهروز سلطانی و به تازگی امیرعابدزاده میرسیم. این امیر عابدزاده میتواند درآیندهای نه چندان دور جای بیرانوند را تهدید کند و البته یک جای ویژه هم برای عزیز اصلی و آقا حسینی دو دروازهبان حماسی فوتبال ایران هم کنار میگذاریم.
* در دفاع راست گزینههای اصلی سه نفر هستند. ابراهیم آشتیانی دفاع راست پرسپولیس تهاجمی دهه پنجاه و بهترین بازیکن جام ملتهای آسیا در سال ۱۹۷۲٫ در کنارش نام جواد زرینچه قرار دارد که طی دهه شصت و هفتاد بازیکن بیرقیبی در سمت راست دفاعی بود. در کنار این دو نفر حسن نظری دفاع راست آبادانی و تاجی تیم ملی در جام جهانی ۱۹۷۸ هم حضور دارد که بسیاری او را جزو حیفشدگان فوتبال ایران میدانند.
رامین رضائیان و وریا غفوری شانس مناسبی برای حضور در آن مثلث بالا را داشتند که سایه حذف تیم ملی از جام جهانی ۲۰۲۲ این شانس را کمرنگ ساخته است. پژمان منتظری هم هروقت در دفاع راست بازی کرد درخشید اما این حضورها چندان زیاد نبوده است و البته خسرو حیدری که به سقف تواناییها و شایستگیهایش هیچ وقت نرسید.
* در دفاع چپ گزینهها محدودترند. در پیش از انقلاب روح الله عرب،لواسانی و آندرانیک اسکندریان این پست را در اختیار داشتند که هیچکدام در خاطرهها به عنوان بازیکنانی تاریخساز حفظ نشدهاند. پس میرسیم به مجتبی محرمی که شیوه خاص و دلپذیر فوتبالش او را شایسته عنوان بهترین در این پست میکند. حیف که دوران فوتبالش را با جنجالها و دعواها و محرومیتها لکهدار کرد. در میان دیگر گزینهها غیر از میلاد محمدی به هیچ چهره مهم دیگری بر نمیخوریم. یعنی اصغر حاجیلو،ستار زارع یا دینورزاده و ورمزیار و البته احسان حاج صفی که هیچوقت خودش تکلیفش را نفهمید که دفاع چپ است،هافبک دفاعی است،وینگر چپ است یا هافبک چپ.
* در دفاع وسط مهمترین مهرههای قبل از انقلاب اکبر کارگر جم دفاع سختگیر تاج بود و حسن حبیبی دفاع وسط جنتلمن و منضبط پاس. متاسفانه دو دفاع وسط تیم ملی در جام جهانی ۱۹۷۸ به رغم شایستگیهایشان راضیکننده نبودند. یعنی نصرالله عبداللهی و حسین کازرانی. در سالهای پس از انقلاب نام محمد پنجعلی درخشش خاصی دارد و در کنار او نام سیدجلال حسینی. به جز این دو چهره و در رده بعد به نامهایی مثل مهدی پاشازاده، نادر محمدخانی، امیرحسین صادقی و پژمان منتظری میرسیم و به تازگی هم که پورعلی گنجی. اما به نظر میرسد همان چهارنفر یعنی حسن حبیبی،کارگر جم،پنجعلی و سید جلال حسینی در صدر جدول مدافعان وسط قرار گیرند.
* در وسط میدان نامهای زیادی وجود دارند.مثل محمد صادقی که بازیکن پاس بود و دونده و جنگنده. در کنار او مجید حلوایی هم هست که بسیار سختگیر و قدرتمند بود. سه سلطان بزرگ فوتبال ایران در دهه پنجاه هم هستند. پرویز قلیچخانی،علی پروین و علی جباری که هر سه از مفاخر فوتبال ایران بودند.در انتهای دهه پنجاه ایرج دانایی فرد در راه تبدیل به یک ستاره بزرگ بود که با طرح ۲۷ سالهها او را از ایران فراری دادند.
از رضا عادلخانی و کارو حق وردیان به ناچار عبور میکنیم. در سالهای پس از انقلاب حمید درخشان اولین ستاره بزرگ تیم ملی در پست هافبک بود.با پابه توپهای عالی و تکنیک ممتاز. ضمن ستایش از شاهرخ بیانی و جعفر مختاریفر باید به سیروس قایقران برسیم که بازیکنی درجه یک و ممتاز بود. در دوران او سید مهدی ابطحی و مجید نامجو مطلق هم درخشش بالایی داشتند.
کریم باقری با حضورش در دهه هفتاد نام خودرا در بین هافبکهای برگزیده سه قفله کرد. کیفیت بالای فوتبالش او را در میان بهترین هافبکهای تاریخ فوتبال ایران قرار میدهد.اسم بعدی متعلق به علی کریمی است؛ اعجوبه بزرگ فوتبال ایران و یکی از تکنیکیترین فوتبالیستهایی که تاریخ ما به چشم خود دیده است.
در نسل بعد باید از جواد نکونام یاد کنیم که در پست هافبک دفاعی در معیارهای بینالمللی ظاهر شده است و بالاخره اشکان دژآگه که دیر به فوتبال ما آمد اما بسیار دوست داشتنی و درجه یک فوتبال بازی میکند و جایی ویژه هم برای مجتبی جباری که میتوانست بهترین هافبک تاریخ فوتبال ایران باشد اما شانس با او یار نبود و البته محرم نوید کیا.
در این میان مهدی مهدوی کیا هم هست که نمیدانیم فوروارد بود،هافبک بود یا دفاع راست. اما این بازیکن بزرگ را در همین پست هافبک طبقهبندیاش میکنیم. به این ترتیب فهرست بهترین هافبکها چنین خواهند بود: پرویز قلیچ خانی،علی پروین،علی جباری،محمد صدقی و ایرج دانایی فرد از قبل از انقلاب و سیروس قایقران، کریم باقری، علی کریمی و مهدی مهدوی کیا و جواد نکونام در سالهای پس از انقلاب. با عنایت ویژه به حمید درخشان و مجتبی جباری و اشکان دژآگه.
* در میان مهاجمان باز هم رقابت زیاد است. در پیش از انقلاب همایون بهزادی،حسن روشن، حسین کلانی و غلامحسین مظلومی و حتی حمید شیرزادگان مدعی هستند. دیگر از نام زیبای صفر ایرانپاک میگذرم یا از حسین فرکی و غفور جهانی و البته جلال طالبی که دوره فوتبالش کوتاه اما بسیار پربار بود و امان از مصدومیتهایی که او را خسته کرده بود.
اگر به جلال طالبی اشاره شد نباید پرویز دهداری که در روزهای اوجش در جم آبادان و شاهین تهران میدرخشید را فراموش کنیم.در پس از انقلاب ابتدا دوره کوتاه عبدالرضا برزگری را داریم که زود محو شد و رفت و بعد دهه شصت را با خاطره آن سه فوروارد بزرگ دوره میکنیم که به ندرت همزمان در ترکیب تیم ملی قرار گرفتند.ناصر محمدخانی و عبدالعلی چنگیز و حمید علیدوستی.
این فهرست فرشاد پیوس را نیز در کنار خود دارد. در نسل بعد خداداد عزیزی و علی دایی در کنار هم هستند. چه طنینی دارد اسمشان پر از خاطره و شادمانی. بعد نوبت به وحید هاشمیان و فرهاد مجیدی میرسد که هرکدام به نوعی و به سبکی چوب همزمانی با علی دایی را خوردند! و فورواردهای نسل آخر رضا قوچان نژاد، سردار آزمون و مهدی طارمی. ستارگان لیگهای هلند و روسیه و پرتغال و خب از عبدالصمد مرفاوی و کریم باوی گذشتیم!