۲۰هزار میلیارد تومان هزینه برای واکسن داخلی
روزنامه هفت صبح، فاطمه رجبی | دو روز پیش یکی از سایتهای اقتصادی سندی منتشر کرد که میگفت بنیاد برکت زیرمجموعه ستاد اجرایی فرمان امام تفاهمنامهای با وزارت بهداشت امضا کرده که بر اساس آن قرار شده هر دُز واکسن برکت به دولت ۲۰۰هزار تومان فروخته شود. واکنش اولیه به این سند اینطور بود که نکند قرار است هزینه این واکسن از مردم گرفته شود چون کمی پیش حسین شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس گفته بود که احتمال دارد دولت از متمولین برای واکسن هزینه دریافت کند اما به سرعت شفافسازی شد که چنین نخواهد بود و واکسن همانطور که تا الان رایگان تزریق میشده، باز هم رایگان خواهد بود آن هم برای همه مردم.
مرحله بعدی واکنشها به سند منتشر شده از طرف وزارت بهداشت تحلیل قیمتی بود که بنیاد برکت برای واکسنش در نظر گرفته است.دستهای از منتقدان میگفتند که اگر قیمت ۲۰۰هزارتومانی برای واکسن تعیین شود یعنی این واکسن گرانتر از بعضی از واکسنهای وارداتی تمام خواهد شد.در همین گیر و دار کیانوش جهانپور رئیس مرکز اطلاعرسانی وزارت بهداشت در توئیتی نوشت:«هیچکدام از واکسنهای کرونا تولید داخل تاکنون در کمیسیون قیمتگذاری سازمان غذا و دارو قیمتگذاری نشده است. قیمتگذاری واکسن کرونا براساس هزینه تمامشده،حاشیه سود منطقی و قیمت واکسنهای مشابه خارجی و البته با رویکرد حمایت از تولید ملی در کمیسیون قیمتگذاری انجام خواهد شد.»
به نظر میرسید که این توئیت حداقل مدتی روی تمام تحلیلها نقطه پایان بگذارد اما کاربران فضای مجازی شروع به فشار آوردن کردند که پس این تفاهمنامهای که سندش منتشر شده چیست؟ این فشارها ادامه داشت تا دیروز که محمدرضا شانهساز معاون وزیر بهداشت و رئیس سازمان غذاودارو مهر تایید بر قیمت اعلام شده برای واکسن کرونای برکت گذاشت و اضافه کرد:«مثل همیشه دشمنان در کمین نشستهاند و موفقیتها را نمیبینند و هر نقطهای پیدا کنند آن را تبدیل به تابلوی بزرگ میکنند.ما بر اساس ارز نیمایی واکسنهای داخلی را قیمتگذاری میکنیم چراکه مواد اولیه، مدیا،محیط کشت و رزین با ارز نیمایی انجام میشود و بر همین اساس با ارز نیمایی قیمتگذاری انجام شده است و به هیچ وجه با ارز نیمایی واکسن برکت واکسن گرانی محسوب نمیشود. قیمت همه واکسنهای ایرانی در همین محدوده است و خیلی متفاوت نخواهد بود.»
شانه ساز در جواب خبرنگاری که به او گفت اگر ۲۰۰هزار تومان واقعیت داشته باشد،آیا واردات به صرفهتر نیست،گفت:«تهیه واکسن از مسیر واردات از نظر ارزی شاید ارزانتر باشد.دشمن هم روی همین موضوع دست گذاشته و تبلیغات میکند.این در مورد یکی از واکسنهاست که به دلیل تولید انبوه قیمت پایینتری دارد و یک استثناست.» منظور شانهساز از این استثنا واکسن آسترازنکا است که ۴دلار قیمت دارد.
*** ۲۰۰هزار تومان منصفانه است؟
حرفهای شانه ساز نتوانست منتقدها را آرام کند.آنها میگفتند واردات مواد اولیه داروها آن هم مواد اولیه دارویی مثل واکسن کرونا حتما با ارز ۴۲۰۰ تومانی انجام شده بنابراین نرخ فروش آن به دولت هم باید با همین دلار محاسبه شود که ۲۰۰هزار تومان چیزی حدود ۴۷دلار تمام میشود و این یعنی گرانتر از همه واکسنهای دنیا. وقتی به لیست قیمت واکسنهای مطرح جهان نگاه میکنیم میبینیم که غیر از آسترازنکا که ۴دلار است، بقیه واکسنها همگی بیشتر از ۱۰دلار قیمت دارند.گرانترین واکسن مدرنا است که با ۹۵درصد اثربخشی ۲۵ تا ۳۷دلار قیمت دارد.
فایزر معروف هم حدود ۲۰دلار است.بین واکسنهایی که به ایران وارد شدند هم اسپوتنیک ۱۰دلار و سینوفارم ۱۸دلار قیمتگذاری شده است.با این حساب میبینیم که نحوه محاسبه و اینکه دلار ۴۲۰۰ تومانی مبنا قرار بگیرد یا دلار بیشتر از ۲۰هزار تومانی،اهمیت پیدا میکند چون در حالت اول واکسن برکت از تمام این واکسنها گرانتر خواهد بود و در حالت دوم یکی از ارزانترین واکسنها به حساب میآید.البته شانه ساز در حرفهایش به نکته دیگری هم اشاره کرده، اینکه تمام واکسنها حالا که به تولید انبوه رسیدهاند چنین قیمتی پیدا کردهاند و وقتی هنوز در مراحل اولیه تولید بودند قیمت بیشتری داشتند.
او نتیجه گرفته که وضعیت واکسن برکت هم همینطور است و با تولید انبوه قیمت پایینتری پیدا میکند اما این حرف هم برای منتقدها عجیب است آنها میگویند واکسنهایی مثل مدرنا و فایزر اوایل گران بودند چون واکسن کم بود و همه تشنه خرید بودند اما الان که واکسن زیاد است و کشورهایی مثل ترکیه به راحتی واکسن خریداری میکنند چرا باید از محل بودجه عمومی هزینه بیشتری پرداخت شود.آنها میگویند وزارت بهداشت میتواند صبر کند تا برکت یا هر واکسن داخلی دیگری به تولید انبوه و قیمت بهینه برسد و بعد اقدام به خرید از آن کند.
دسته دیگری از منتقدها هم میگویند که ستاد اجرایی فرمان امام به عنوان یک نهاد شبه دولتی و عمومی که قطعا کمک هزینه و کمکهای علمی و دولتی دریافت کرده باید واکسن را با دولت با این قیمت حساب کند؟ اینجاست که پای توضیحات رئیس مرکز اطلاعرسانی ستاد اجرایی فرمان امام (ره) به میان آمد.او در توئیتر حاضر شد و شروع به سوال و جواب با منتقدها کرد. ملکی نوشت که «گروه دارویی برکت یک شرکت هست که در بورس حاضر است و صدهاهزار سهامدار دارد که باید منافع آنها در نظر گرفته شود.این شرکت دولتی محسوب نمیشود.»
منتقدها هم در جواب میگفتند که چرا برکت باید به فکر منافع مالی خود باشد اما دولت نباید همین حساب و کتاب را در نظر داشته باشد و به عنوان حمایت از تولید داخل هزینه بیشتری برای خرید این واکسن متقبل شود؟ملکی در جواب آنها گفت:«هنوز قیمت واکسنهای ایرانی نهایی نشده است و فقط علیالحساب ۲۰۰هزار تومان تعیین شده است. هزینه تامین سینوفارم و بهارات که تکنولوژی شبیه برکت دارند برای کشور ۳۳۰ تا ۳۸۶هزار تومان است.این قیمت برای سینوفارم و بهارات در شرایطی است که امکان تامینش وجود داشته باشد که متاسفانه انجام چنین کاری هم خیلی سخت است.»
*** گردش مالی عظیم واکسن
اگر از همه دعواها و بحثها بگذریم و اینطور در نظر بگیریم که قیمت نهایی واکسن برکت یا هر شرکت داخلی دیگری ۲۰۰هزار تومان باشد و از طرفی در نظر داشته باشیم که دولت برای واکسینه کردن ۵۰میلیون نفر و رسیدن به جایگاهی خوب در ایمنی جمعی به ۱۰۰میلیون دُز واکسن نیاز دارد، به این نتیجه میرسیم که امسال باید ۲۰هزار میلیارد تومان پول واکسن بدهد یعنی یک میلیارد دلار که تقریبا یک چهلم بودجه عمومی کشور برای سال ۱۴۰۰ را تشکیل میدهد.