۱۰حادثه ناگوار و غیرمنتظره در عصر روحانی
روزنامه هفت صبح، علی رستگار | دوران ریاست‌جمهوری حسن روحانی بعد از ۸ سال به پایان رسید. دولتی که در سال ۹۲ با شعار تدبیر و امید و با حمایت گسترده حامیانش بر سر کار آمد و بعد از دو دوره در میان نارضایتی افکار عمومی کنار رفت. تفسیر و تحلیل در مورد این دولت زیاد است اما فارغ از این بحث‌ها حسن روحانی را باید بد اقبال‌ترین رئیس‌جمهور ایران هم بدانیم چون مجموعه‌ای از حوادث پرشمار و اتفاقات تلخ در دوران او رقم خورد که ذره ذره به حیثیت و اعتبار دولت روحانی ضربه زد.
از فاجعه معدن یورت و حادثه پلاسکو گرفته تا سیل و زلزله و خروج ترامپ از برجام و البته کرونا. پریروز خود روحانی گفته بود: «بِینی و بِین الله دولت کوتاهی نکرده است…فکر نمی‌کردم در ۲۵ استان سیل بیاید و در مدت کوتاهی سدهای خوزستان پر شده و دچار مشکل بشویم. یا اینکه زلزله‌ای عظیم بیاید یا با کرونا مواجه شویم. فکر نمی‌کردم آمریکا به راحتی برجام را زیر پا بگذارد. اما فکر می‌کردم روزهای پایانی دولت دوازدهم با پایان جنگ اقتصادی و مهار کرونا همراه شود.» بد نیست حالا در پایان عصر روحانی ۱۰ مورد از این بحران‌های غیرمترقبه را مرور کنیم.
یک: رسوایی فیش‌های حقوقی نجومی / زمان: از اردیبهشت ۱۳۹۵
اواسط اردیبهشت ماه ۹۵ بعضی کانال‌های تلگرامی شروع به انتشار فیش‌های حقوقی نجومی بعضی مدیران بیمه مرکزی کردند. این اخبار در صداوسیما هم منعکس شد و کار به صندوق توسعه ملی و چند بانک هم کشیده شد. در مجموع اعلام شد که فیش حقوقی سه هزار مدیر نجومی بگیر افشا شده که مشهورترین آن مربوط به سید صفدر حسینی رئیس صندوق توسعه ملی بود. بر این اساس صفدرحسینی ماهانه بیش از ۵۷ میلیون تومان حقوق دریافت می‌کرده۰(در سال ۹۵ این عدد واقعا مهیب بوده) که کمک هزینه ورزش و خرید کتاب و اوقات فراغت فرزندانش هم در آن لحاظ شده. جالب اینکه همان زمان دختر او نماینده مجلس بود. خیلی از مدیران نجومی بگیر البته وام‌های کلانی هم با نرخ سود ۴ درصد دریافت کرده بودند. هرچند بعد مشخص شد این حقوق‌های نجومی در سایر نهادهای غیردولتی و در دولت قبل هم وجود داشته اما در نهایت کل ماجرا به ضرر دولت حسن روحانی تمام شد و در مبارزات انتخابات سال ۹۶ هم بارها روحانی از این بابت تحت فشار قرار گرفت.
دو: درگذشت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی / زمان: ۱۹ دی ۱۳۹۵
عصر روز ۱۹ دی ماه ۱۳۹۵ یکی دیگر از اتفاقات ناگوار برای حسن روحانی رخ داد و آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی بزرگ‌ترین حامی سیاسی دولت او درگذشت. آیت‌الله هاشمی در سال ۱۳۹۲ خودش در واپسین لحظات در انتخابات ریاست‌جمهوری ثبت‌نام کرد اما در کمال ناباوری صلاحیت او از سوی شورای نگهبان رد شد. در حالی که هاشمی در همان زمان رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام بود و چند دوره رئیس مجلس و رئیس خبرگان و دو دوره رئیس‌جمهور و فرمانده جنگ و مسئولیت‌های بی‌شمار دیگر. بعد از رد صلاحیت او ناظران سیاسی تصور می‌کردند دوران هاشمی رفسنجانی در سیاست ایران تمام شده اما او به همراه سیدمحمد خاتمی و سید حسن خمینی از حسن روحانی حمایت کردند و در انتخابات ۹۲ روحانی به عنوان یکی از نزدیک‌ترین مدیران هاشمی رفسنجانی، رئیس‌جمهور شد. روحانی درمسائل مختلف از جمله مذاکرات برجام از حمایت هاشمی رفسنجانی برخوردار بود و با درگذشت هاشمی رفسنجانی، دولت روحانی هم بزرگ‌ترین حامی معنوی خود را از دست داد.
سه: حادثه ساختمان پلاسکو / زمان: ۳۰ دی ۱۳۹۵
صبح روز پنجشنبه ۳۰ دی ۱۳۹۵ ساختمان پلاسکو واقع درچهارراه استانبول تهران دچار حریق شد. چند ساعت بعد از این آتش‌سوزی گسترده، ساختمان پلاسکو در حالی که دوربین‌های تلویزیونی مشغول پوشش عملیات امدادرسانی بودند به طور کامل فرو ریخت. در اثر این حادثه ۱۶ آتش‌نشان که در داخل ساختمان مشغول امدادرسانی بودند زیر آوار ماندند و همراه با ۶ شهروند جان خود را از دست دادند. تعداد کشته‌شده‌ها بین ۲۰ تا ۳۰ نفر گزارش شده و بیش از ۲۰۰ نفر هم مصدوم شدند. روزهای بعد و عملیات آواربرداری هم خیلی ملتهب دنبال می‌شد. افکار عمومی دنبال روزنه‌ای امید برای نجات افراد مفقود شده بودند. در نهایت اما بعد از ۹ روز عملیات آواربرداری به اتمام رسید و هیچ نجات یافته‌ای در کار نبود. اجساد از زیر خاک بیرون کشیده شده و ۱۷۰۰ کامیون بیش از ۲۰ هزار تن نخاله ساختمان را جابه‌جا کردند. این حادثه برای مجموعه دولت و محمدباقر قالیباف شهردار وقت تهران روزهای سختی ساخت. حادثه نفتکش سانچی در دی‌ماه سال بعد هم شرایط تقریبا مشابهی برای دولت روحانی به وجود آورد.
چهار: فاجعه معدن زغال‌سنگ یورت / زمان: ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۶
وقوع یک انفجار در یک معدن زغال‌سنگ به نام یورت در شهرستان آزادشهر استان گلستان یکی از حوادث تلخ دوران روحانی بود. در پی این حادثه در ۹۰ کیلومتری شرق گرگان ۴۳ معدنچی جان خود را از دست دادند. در سال‌های منتهی به این حادثه اتفاقات مشابهی رخ داده بود اما در مورد این ماجرا گفته شد که نبود خدمات اضطراری کافی باعث افزایش تلفات شده است. چهار روز بعد از حادثه حسن روحانی تصمیم گرفت شخصا به میان بازماندگان و در محل حادثه برود که با اعتراض تند خانواده‌های معدنچیان مواجه شد. چند ماه قبل از این حادثه و در صبح روز ۵ آذر ماه ۱۳۹۵ هم حادثه تلخ دیگری رخ داد که تا مدت‌ها افکار عمومی را تحت تاثیر قرار داد. برخورد دو قطار در محور سمنان و دامغان در ایستگاه موسوم به هفت‌خوان منجر به جان باختن ۴۷ مسافر و مجروح شدن ۱۰۳ نفر شد. این حادثه بعد از حادثه قطار نیشابور در سال ۱۳۸۲ مرگبارترین حادثه ریلی تاریخ ایران به شمال می‌رود. بعد از این اتفاق تلخ دولت و عباس آخوندی وزیر وقت به شدت تحت فشار افکار عمومی قرار گرفتند. در نهایت پورسیدآقایی مدیرعامل راه‌آهن با عذرخواهی از مردم استعفا هم داد اما خود او یک‌سال بعد به عنوان معاون حمل و نقل
ترافیک شهرداری تهران منصوب شد.
پنج: زلزله کرمانشاه / زمان: آبان ۱۳۹۶
در دوران ریاست‌جمهوری روحانی زیاد شاهد وقوع زلزله‌های متعدد در نقاط مختلف کشور بودیم اما خسارت‌بارترین آن‌ها در آبان‌ماه ۱۳۹۶ رخ داد. زلزله‌ای به بزرگای ۷٫۳ و در عمق ۱۱ کیلومتری زمین. کانون زلزله شهر ازگله کرمانشاه بود و منجر به جان باختن ۵۷۴ نفر و زخمی شدن ۹۳۸۸ نفر شد. حدود ۷۰ هزار نفر در جریان این حادثه تلخ بی‌خانمان شدند. گفته می‌شد وقوع پیش‌لرزه‌ها در ساعت ۹ شب باعث هوشیاری مردم شده وگرنه آمار کشته‌ها به مراتب بیشتر از این هم می‌شد. در روزهای بعد رهبر و رئیس‌جمهور به میان مردم زلزله‌زده رفتند و عده‌ای از سلبریتی‌ها هم برای کمک به زلزله‌زده‌ها اقدام به جمع‌آوری کمک مالی کردند. یکی از بحث‌هایی که مطرح شد در این زلزله انتقاد از تخریب گسترده ساختمان‌های مسکن مهر بود که هنوز مدت زمان زیادی هم از ساخت آن‌ها نمی‌گذشت. سال بعد در سرپل ذهاب مجددا زلزله ۶٫۳ ریشتری رخ داد که در آن هم بیش از ۷۰۰نفر مصدوم شدند. زلزله سال ۹۶ در استان خراسان رضوی و سال ۹۸ استان آذربایجان شرقی و سال ۹۲ برازجان هم در دوران روحانی رخ داد. وقوع سیل در نوروز ۹۸ در استان‌های مختلف و حوادث مشابه در سال‌های قبل خسارات زیادی به همراه داشت.
شش: بحران موسسه‌های مالی / زمان: دی‌ماه ۱۳۹۶
بحران موسسه‌های مالی و اعتباری یکی از زمینه‌های اصلی تجمع‌های اعتراضی در دی‌ماه ۹۶ بود. ماجرا این بود که بعضی موسسه‌های مالی و اعتباری (بدون مجوز از بانک مرکزی) عملا ورشکسته شدند و امکان پرداخت اصل پول سپرده‌گذاران را هم نداشتند. آن‌ها برای پرداخت تعهدات خود اقدام به جذب سپرده با وعده سودهای بالا کردند که در نهایت ماجرا رسانه‌ای شد و با مراجعه مالباختگان ورشکستگی این موسسات مالی جنجالی شد. مجوز فعالیت عمده این موسسه‌ها در دهه ۱۳۸۰ تحت عنوان تعاونی‌های اعتبار توسط وزارت تعاون (و نه بانک مرکزی) صادر شده بود. کاسپین، ایرانیان، افضل توس، آرمان وحدت و ثامن‌الحجج اسامی بعضی از این موسسات ورشکسته بود. در پاسخ به اعتراضات مالباختگان دولت مجبور شد با پرداخت ۳۰ هزار میلیارد تومان تعهدات این موسسات را جبران کند. اتفاقی که به اعتقاد خیلی از کارشناسان اقتصادی منجر به افزایش نقدینگی و تورم در سایر بازارهای مالی شد که عملا معیشت میلیون‌ها ایرانی دیگر را هم تحت تاثیر قرار داد. بانک مرکزی بعد این موسسات را ادغام و نظارت بر فعالیت بانک‌ها و موسسات مالی را تشدید کرد.
هفت: خروج ترامپ از برجام/ زمان: ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷
خروج از برجام یکی از برنامه‌های دونالد ترامپ رئیس‌جمهور سابق آمریکا بود که از همان روزهای اول در سر داشت. رئیس‌جمهور تندرو و جمهوری‌خواه آمریکا که به شکل غیرمنتظره‌ای در سال ۱۳۹۵ هیلاری کلینتون کاندیدای دموکرات‌ها را شکست داد. قدرت گرفتن ترامپ در آمریکا قبل از انتخابات دوره دوم حسن روحانی رقم خورد اما با این حال حسن روحانی و تیم او تصور نمی‌کردند او توانایی خروج از برجام را داشته باشد. شاید به همین دلیل هم روحانی با وعده‌های اقتصادی پر و پیمان‌تری در انتخابات سال ۹۶ هم به میدان آمد. در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ اما ترامپ بالاخره وعده خود را عملی کرد و رسما از برجام خارج شد. اگرچه کشورهای اروپایی با این تصمیم او مخالف بودند اما عملا نتوانستند در برابر فشار اقتصادی و تحریم‌های آمریکا کمکی به ایران بکنند. در نتیجه این فشارها سقوط ارزش ریال هم شروع شد که ضربه مهلکی برای اعتبار دولت حسن روحانی بود. روحانی در حالی دولت را تحویل داد که قیمت دلار از مرز ۲۵ هزار تومان عبور کرده و به گفته خود او اگر این تحریم‌ها در کار نبود قیمت ارز الان نهایتا ۵ هزار تومان می‌شد. فشارهای معیشتی در این دوران باعث بروز اعتراضات خیابانی هم در
دولت دوم حسن روحانی شد. از جمله حوادث آبان ۱۳۹۸ که البته جرقه اصلی آن با افزایش ناگهانی قیمت بنزین زده شد.
هشت: ترور شهید قاسم سلیمانی / زمان: ۱۳ دی ۱۳۹۸
فرمانده سپاه قدس در فرودگاه بین‌المللی بغداد و با دستور مستقیم دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا به شهادت رسید. شهید قاسم سلیمانی از چهره‌های بانفوذ نظامی در ایران بود و نقش مهمی در مبارزه با داعش در عراق و سوریه داشت. او در دوران دفاع مقدس هم سابقه حضور در عملیات متعددی داشت و بارها مجروح شده بود. شهادت این مقام عالی رتبه نظامی باعث بالا گرفتن تنش‌ها بین ایران و غرب شد و خیلی از برنامه‌های دیپلماتیک دولت روحانی را تحت‌الشعاع قرار داد. ضمن اینکه ۵ روز بعد هم ایران با حمله موشکی به پایگاه نیروهای آمریکایی به نام عین‌الاسد پاسخ اقدام آمریکا را داد. اما برخی اعتقاد دارند موشکباران عین الاسد پاسخی هم اندازه ترور دومین مردقدرتمند ایران نبوده است.
۹ : سرنگونی پرواز ۷۵۲ هواپیمایی اوکراین / زمان: ۱۸ دی ماه ۱۳۹۸
پرواز شماره ۷۵۲ هواپیمایی بین‌المللی اوکراین صبح روز ۱۸ دی‌ماه در حالی که چند دقیقه بود از فرودگاه امام خمینی به مقصد فرودگاه کی‌یف حرکت کرده بود مورد اصابت موشک پدافند هوایی سپاه پاسداران قرار گرفت و ساقط شد. حادثه‌ای تلخ که منجر به جان باختن هر ۱۷۶ سرنشین و خدمه هواپیما شد. سه روز اول البته علت این سانحه نقص فنی اعلام می‌شد اما بعد ستاد کل نیروهای مسلح اطلاعیه داد و تایید کرد که این هواپیمای مسافربری به علت «خطای انسانی غیرعمد در تشخیص شیء پرنده» سقوط کرده است.
این حادثه در روزهای بعد منجر به برگزاری تجمع‌های اعتراضی از سوی مردم معترض و دانشجویان در خیابان‌های تهران شد. این ماجرا هم در ادامه منجر به تحت فشار قرار گرفتن دولت روحانی در مجامع بین‌المللی شد. این در حالی بود که مراسم تشییع سردار سلیمانی و سپس حمله به عین الاسد نوعی یک پارچگی در کشور به وجود آورده بود که بعد از تایید سرنگونی هواپیمای اکراینی توسط پدافند نظامی ایران به شکل کامل از دست رفت و تبعاتش دوباره متوجه حسن روحانی شد.
۱۰: پاندمی کرونا / زمان: از ۳۰ بهمن ۱۳۹۸
شناسایی اولین مورد ویروس کووید ۱۹ در ایران در تاریخ ۳۰ بهمن ۱۳۹۸ به طور رسمی تایید شد. روزها و هفته‌های اول دوران سختی برای دولت و مردم بود. ماسک و کیت تشخیص در دسترس نبود. فعالیت‌های اقتصادی با مشکل جدی مواجه شد. در مورد صحت و سقم آمار اعلامی تردید و شبهه زیاد مطرح می‌شد و از فروردین ماه ۹۹ اولین دوره قرنطینه گسترده در کشور به اجرا گذاشته شد. تا الان که یک سال و نیم از شیوع این ویروس در ایران گذشته به طوررسمی ابتلای حدود ۴ میلیون نفر از جمعیت کشور به این ویروس تایید شده و مجموع جانباختگان هم به حدود ۹۲ هزار نفر در کشور رسیده. هرچند هنوز هم خود مقامات رسمی آمار کشته شده‌ها بر اثر کرونا را به مراتب بیشتر از این تعداد تخمین می‌زنند. در حال حاضر کشور درگیر موج پنجم بیماری است و گسترش سویه دلتا در کشور بیمارستان‌ها و کادر درمان را تحت فشار گذاشته است. تاخیر در شروع واکسیناسیون هم از جمله عواملی بود که به ضرر دولت تمام شد. وقوع یک پاندمی در این ابعاد یکی از بزرگ‌ترین بدشانسی‌های دولت روحانی به‌خصوص در دوره دوم بود.
