۱۰اتفاق پر سر و صدای تلویزیون در سال ۱۴۰۰
روزنامه هفت صبح، احمد رنجبر | ۱۴۰۰ سالی مهم برای صدا و سیماست؛ نه به دلیل حاشیه بلکه به خاطر تغییر مدیریت آن. پیمان جبلی در نیمه دوم سکان هدایت سازمان را در دست گرفت و آرام آرام می‌توان اثرات سیاست‌های او را دید. اینکه تحولات تلویزیون تا چه حد مثبت است و در آینده چه خواهد شد، بحثی است جدا. طبعا در این گزارش نمی‌توان همه اتفاقات و حواشی تلویزیون را مرور کرد و چاره‌ای جز گزینش نیست. اگر خاطرتان باشد در پایان هر ماه به اتفاقات فرامتن گریز می‌زدیم و این یعنی امکان بازخوانی بیش از ۱۰۰ حاشیه تلویزیونی وجود ندارد. با این حال حواشی سریال‌های امسال را در پرونده تحلیل آنها مرور خواهیم کرد. درباره مجریان و چهره‌هایی چون مهران مدیری و رامبد جوان هم جداگانه خواهیم نوشت. ضمن اینکه در شماره بعدی سراغ اتفاقات شبکه نمایش خواهیم رفت که در سال ۱۴۰۰ پر بود از خبرهای پر سر و صدا.
یک: تغییر مهم سال| جبلی آمد
اتفاق چه بود: رفتن عبدالعلی علی عسگری و انتصاب پیمان جبلی به عنوان رئیس سازمان صداوسیما را می‌توان مهم‌ترین اتفاق سال ۱۴۰۰ دانست.
بعد از آن چه شد: از روزی که جبلی آمد، اخبار زیادی به گوش رسیده؛ بخشی از آنها رسمی است و برخی غیر رسمی. نمونه‌اش خبری که می‌گوید قرار است معاونت سیما و معاونت صدا حذف و در یکدیگر ادغام شوند. از پر سروصداترین اقدامات ابتدایی رئیس، تغییر معاون سیاسی صداوسیما و مدیر کل روابط عمومی بود. توقف ۱۵ سریال برای بازنگری آنها دیگر اتفاق پرسروصدا بود.
پیمان جبلی در این مدت جلیلی را به عنوان قائم مقام رئیس سازمان صداوسیما در امور فرهنگی و دبیر ستاد تحول در این سازمان منصوب کرده. علیرضا قزوه هم به عنوان مدیر دفتر شعر و موسیقی و سرود انتخاب شده. از مهم‌ترین تغییرات مدیریتی شبکه‌ها می‌توان به رفتن محمد احسانی از شبکه نسیم و محمد سرشار از شبکه کودک اشاره کرد. احتمالا سال آینده آرایش مدیران سیما باز هم تغییر کند.
چه پایانی داشت: جبلی در آغاز راه است و بخشی از سیاست‌گذاری او را می‌توان این روزها و در تغییرات محتوایی و ساختاری خبر دید. بخش دیگر نوروز به چشم می‌آید؛ چه در سریال‌ها چه در برنامه‌ها.
دو: تلاش نافرجام سال| عادل نیامد
اتفاق چه بود: پیمان جبلی چند روز بعد از دریافت حکم ریاست سازمان صداوسیما به خوزستان رفت. در حاشیه یکی از دیدارها،پیراهن‌های امضا شده باشگاه فولاد خوزستان و صنعت نفت آبادان به او اهدا شد. در این اثنا، یکی از هواداران درخواست خود برای بازگشت عادل فردوسی‌پور و برنامه نود را به زبان آورد و جبلی بدون مکث موافقت خود را اعلام کرد: «عادل فردوسی‌پور می‌تواند دوباره در تلویزیون فعالیت کند و از نظر ما منعی ندارد.»
بعد از آن چه شد: خبر مثل بمب ترکید و تیتر خیلی از رسانه‌های رسمی و غیررسمی شد. برخی موافق و معدودی مخالف بازگشت عادل هستند. زمان گذشت تا این که در آذر ماه بار دیگر جبلی بر موضع قبلی تاکید کرد و اینبار چنین گفت:«استفاده بهینه از تمام ظرفیت‌ها و پتانسیل‌ها از ضوابط و معیارهای اساسی سازمان است، در دوره جدید ما سعی می‌کنیم از هیچ ظرفیتی در حوزه توانمندی، استعداد، محتوا، ژانرهای برنامه سازی در حوزه نیروی انسانی غافل نشویم و همه را به رسمیت شناخته و از تک تک آنها صیانت کنیم.»
چه پایانی داشت: همچنان خبری از فعالیت عادل فردوسی‌پور در قامت گزارشگر و نیز مجری برنامه نود نیست. او کما فی‌السابق فوتبال ۱۲۰ را تهیه می‌کند که برنامه‌ای موفق است و پنجشنبه‌ها از شبکه ورزش پخش می‌شود.
سه: تحول سال| خبر پوست انداخت
اتفاق چه بود: بارزترین اتفاق در مدیریت جدید صداوسیما تغییر رویکرد بخش‌های خبری است. پیمان جبلی سبقه‌ای ژورنالیستی دارد و تلاش می‌کند تحولی اساسی در این حوزه ایجاد کند. او در چند بزنگاه، متفاوت از پیش عمل کرد؛ از‌جمله در آبان که شاهد یکی از عجیب‌ترین اتفاق‌های سال بودیم: اختلال در جایگاه‌های سوخت و هک شدن برخی بیلبوردها. کمی بعد از رسانه‌ای شدن خبر، تلویزیون پای کار آمد و در قالب خبر فوری به این مسئله ورود کرد.
بعد از آن چه شد: این اقدام مورد تحسین رسانه‌ها قرار گرفت. کارشناسان رسانه هم با مصاحبه و یادداشت از رئیس جدید صداوسیما تداوم چنین رویه‌ای را طلب کردند. مجلس هم از تلویزیون تشکر کرد. با این حال در فضای غیررسمی شایعه‌ای به گوش رسید که جبلی مورد شماتت قرار گرفته است!
چه پایانی داشت: آنچه مشخص است این که شبکه خبر شفاف‌تر از قبل عمل می‌کند و باید دید آیا به نقطه مطلوب خواهد رسید. در روزهای اخیر شاهد تغییر ساختاری بخش‌های خبری هم بوده‌ایم. به این ترتیب که بخش خبری ساعت ۸ صبح و ساعت ۱۴ شبکه یک به‌صورت همزمان از شبکه خبر پخش شد. استفاده از لوگوی شبکه خبر دیگر تغییر ساختاری است که در سال آینده پررنگ‌تر هم خواهد شد.
چهار: حمله سال| تلویزیون هک شد
اتفاق چه بود: وقتی خبر منتشر شد خیلی‌ها به سختی باور کردند که رادیو و تلویزیون مورد حمله سایبری قرار گرفته است. خبرگزاری صداوسیما بلافاصله نوشت: «در میان پخش آنونس برنامه‌ها به مدت ۱۰ثانیه، تصاویری از سران منافقین و صوت یکی از سخنرانی‌های آنها روی آنتن شبکه یک دیده و شنیده شد.» چند روز بعد پلتفرم تلوبیون هم با حمله سایبری روبه‌رو شد.
بعد از آن چه شد: تا مدت‌ها تلویزیون به شیوه سنتی عمل می‌کرد و حتی سراغ زیرنویس نرفت و پخش برنامه‌های زنده را متوقف کرد.
چه پایانی داشت: در این مدت خبرهایی درباره مقصران اتفاق و برخورد با آنها رسانه‌ای شد. از ۷ بهمن که تلویزیون مورد حمله قرار گرفت، مدت‌ها خبری از زیرنویس نبود که مبادا از سرور مذکور بار دیگر حمله شکل بگیرد. تلوبیون هم آرشیو خود را از دسترس خارج کرد. در آخرین واکنش کانال تلگرامی نیمه‌محرمانه نوشته است: شنیده‌ها حاکی از این است که سازمان صداوسیما پس از مواجهه با حمله خرابکارانه بسیاری از دستگاه‌ها و سامانه‌ها را کنار گذاشته و به روش دهه‌های گذشته- استفاده از فلش و سی‌دی- عمل می‌کند. تیزرهای تبلیغاتی تلویزیون پس از بازبینی و تایید در پاکت‌های مهر و موم شده به ادارات مربوطه ارسال می‌شود. همچنین آگهی‌های زیرنویس نیز کاملا حذف شده است.
پنج: رقیب عجیب سال| ویاودی اختصاصی تلویزیون
اتفاق چه بود: برای نخستین‌بار در هفت‌صبح از تاسیس ویاودی اختصاصی تلویزیون نوشتیم و گفتیم سریال توقیفی سرزمین کهن از این ویاودی منتشر می‌شود. تصمیم تلویزیون این است که از مشترکان هزینه اشتراک نگیرد و به شکل رایگان خدمات ارائه کند.
بعد از آن چه شد: بازنشر خبر واکنش منفی کاربران را همراه داشت. نظرها این بود که تلویزیون در تولید آثار بی‌کیفیت عاجز مانده، چطور هوس ویاودی کرده است.
با این حال تلوبیون پلاس راه‌اندازی شد و با اکران رایگان فیلم‌های تک تیرانداز، منصور ، یدو و… قصد باز کردن جای خود میان مخاطبان را دارد. وی‌او‌دی‌ها مختار به هر‌گونه تصمیم هستند اما تا جایی‌که تصمیم آنها «ضربه زننده» نباشد. تلوبیون پلاس نه‌تنها باعث از بین رفتن ظرفیتی به‌نام اکران آنلاین می‌شود که نظم بازار را نیز به‌هم می‌ریزد. این ویاودی برای جذب کاربر بیشتر، امکاناتی مثل عدم دریافت هزینه اشتراک در اختیار آنها قرار می‌دهد.
چه پایانی داشت: رئیس جدید سازمان سینمایی مصر بود که ساز و کار نمایش خانگی به ارشاد بازگردد. این اتفاق رخ نداد و همچنان صداوسیما متولی این حوزه است. تلویزیون هم برای تلوبیون سنگ تمام گذاشته اما محصولات دیگر پلتفرم‌ها را تبلیغ نمی‌کند.
شش: ضد حال| سال قطع صدای شبکه نمایش
اتفاق چه بود: قطع صدا و تصویر اتفاقی است که بارها در تلویزیون رخ داده اما آنچه در شب اختتامیه جشنواره فیلم فجر رقم خورد، منحصر به‌فرد بود. در این شب حدود بیست دقیقه مخاطبان شاهد تصویر بودند و صدای مراسم به گوش نمی‌رسید.
بعد از آن چه شد: خیلی‌زود کنایه‌ها و اعتراض‌ها در فضای مجازی شکل گرفت. روابط عمومی شبکه نمایش اینطور توضیح داد که «مسئولیت خروجی صدا و تصویر سالن با ستاد جشنواره بوده و همکاران فنی سازمان از خروجی‌های تالار مراسم، این رویداد را انعکاس دادند.» پاسخ روابط عمومی برج میلاد توضیح شبکه نمایش را نقض می‌کرد:
«در طول اجرای این برنامه در سالن اصلی و تجهیزات فنی برج میلاد تهران هیچگونه قطعی صدا اتفاق نیفتاده که گواه آن پخش زنده بدون مشکل مراسم از دیگر رسانه‌هایی است که این رویداد را به‌صورت زنده پوشش می‌داده‌اند.» چند روز بعد شبکه نمایش از خود دفاع کرد و «وجود گروه‌های مختلف تولید برنامه خارج از صداوسیما برخلاف قوانین پخش برنامه‌های ملی تحت عناوین حامی مالی» را از دلایل این مسئله برشمرد.
چه پایانی داشت: شبکه نمایش بلافاصله پس از پایان اختتامیه فجر، بیست دقیقه‌ای که صدا نداشت را تدوین کرد و روی آنتن فرستاد. مدتی بعد هم ماجرا فراموش شد و شاید تلویزیون از این اتفاق عبرت بگیرد.
هفت: جنجالی‌های سال| سریال‌سازی به سبک عیاری و افخمی
اتفاق چه بود: بارها نام دو کارگردان صاحب‌نام در سال ۱۴۰۰ سر زبان‌ها افتاد: بهروز افخمی و کیانوش عیاری. در ماه رمضان سریال «رعد و برق» افخمی در کنداکتور شبکه پنج قرار گرفت اما پخش آن پس از یک قسمت به دلیل آماده نبودن، ادامه نیافت. در میانه تابستان شبکه یک تیزر سریال «۸۷ متر» را پخش کرد اما این سریال آماده نشد و امسال رنگ آنتن ندید.
بعد از آن چه شد: کیانوش عیاری چندی پیش مصاحبه‌ای انجام داد و وجود گربه در چند سکانس داخل خانه را عامل توقیف سریالش دانست. روابط عمومی شبکه یک ماجرا را تکذیب کرد. در هفت صبح نوشتیم همه مشکل به گربه‌ها برنمی‌گردد و بخش اعظم آماده نشدن سریال، وسواس کارگردان است. تک و پاتک افخمی با شبکه پنج اما مفصل‌تر است. افخمی در بهمن ماه مصاحبه‌ای با ایسنا انجام داد و از «بی‌توجهی مدیریت شبکه پنج» انتقاد کرد و مدعی شد: «امکان پخش سریال با‌کیفیت امروزی از این شبکه وجود ندارد.» صحبت‌های افخمی واکنش روابط عمومی پنج را به همراه داشت که او را متهم به خلف‌وعده کرده.
چه پایانی داشت: خبری از سریال کیانوش عیاری نیست اما تهیه‌کننده «رعد و برق» به دفاع از بهروز افخمی برخاست و گفت که مراحل فنی سریال کار سختی است و در حال آماده‌سازی است.
هشت: گل به‌خودی سال| حواشی ورزشی‌ها
اتفاق چه بود: در سال ۱۴۰۰ برنامه‌های ورزشی سهم زیادی در ایجاد حاشیه و جنجال داشتند. از جمله ویژه‌برنامه‌های المپیک و یورو و همچنین فوتبال برتر. ویژه‌برنامه المپیک ۲۰۲۰ و دهکده المپیک برنامه‌هایی بودند که مسابقات را در شبکه سه و ورزش پخش می‌کردند. با مسابقه ناهید کیانی و کیمیا علیزاده (عضو تیم پناهندگان) حاشیه‌ها به اوج رسید. ادبیاتی که بهزاد کاویانی و بیژن خراسانی برای علیزاده به‌کار بردند، به همراه عدم به زبان آوردن نام او، خیلی‌زود مورد اعتراض قرار گرفت. در شبکه ورزش، مجری گاف داد و مدعی شد تیم فوتبال ایران در المپیک موفق به کسب عنوان قهرمانی شده. یکی از اتفاق‌های پرسروصدا در برنامه یورو ترجمه‌های اشتباه بود. فوتبال برتر و مجری آن هم سهم زیادی از جنجال‌ها را به‌نام خود ثبت کردند؛ مثل اشتباه در پیش‌بینی رای کمیته استیناف، پیش‌بینی اشتباه در تغییر رئیس فدراسیون فوتبال و…
بعد از آن چه شد: بیشترین جبهه‌گیری بعد از گزارش مسابقه کیانی و علیزاده رقم خورد که غالب نظرها در رد موضع‌گیری علیه ملی‌پوش سابق ایران بود. در ماجرای ترجمه یورو هم هجمه‌ای علیه تلویزیون شکل گرفت. محمد‌حسین میثاقی هم با انتقاد روبه‌رو شد.
چه پایانی داشت: مجریان تلویزیون به کارشان ادامه می‌دهند؛ همین!
۰۹ : ممیزی سال| سریال‌ها زیر تیغ
اتفاق چه بود: در سالی که دست تلویزیون از داشتن سریال‌های جدید خالی بود، مجبور شد چند اثر توقیفی را روانه آنتن کند؛ مثل زندگی زیباست و بعد از آزادی. با این حال هر دو سریال با ممیزی فراوان روی آنتن رفتند. چند سریال دیگر هم ممیزی داشتند و همین اعتراض سازندگان را برانگیخت.
بعد از آن چه شد: سازندگان «بعد از آزادی» اعتراض خود را به رسانه‌ها نکشاندند اما حذف ۵۰۰ دقیقه‌ای خبر داد: « این سریال، با ممیزی زیادی روی آنتن تلویزیون رفت و این اصلاحیه‌ها به حدی بود که آنچه در نهایت روی آنتن رفت، پر از اتفاقات و روابط مبهم بود و بسیاری از مخاطبان را سردرگم کرد.» قاسم جعفری کارگردان «زندگی زیباست» اما صریحا ادعای سانسور ۶۰۰ دقیقه از سریال را مطرح کرد. حبیب دهقان‌نسب بازیگر «سرجوخه» و مهدی سلطانی بازیگر «افرا» هم از سانسورهایی گفتند که روند قصه آثارشان را گنگ کرده. تهمینه بهرام و ارسلان امیری نویسنده «هم‌سایه» هم به تندی علیه تلویزیون به‌خاطر سانسور موضع گرفتند. امیری اینطور نوشت:« جناب تلویزیون شما یک ملودرام عاشقانه بسیار بسیار محافظه‌کارانه که در چارچوب قوانین خودتان ساخته شده را هم تاب نیاوردید و پس از ساخت هم دارید قلع و قمعش می‌کنید.»
چه پایانی داشت: تلویزیون به اعتراض‌ها پاسخ نداد و ترجیح داد با سکوت از کنار ماجرا عبور کند.
۱۰: غم سال| داد از تلخی فراق
اتفاق چه بود: سال ۱۴۰۰ تلخی کم نداشت اما تلخ‌تر از همه مرگ هنرمندانی است که از میان‌مان رفتند.
آنها که رفتند: شوک اول نوروز وارد شد که خبر رسید آزاده نامداری به خاطر مسمومیت دارویی از دنیا رفته. مجری جوان تلویزیون خیلی زود به شهرت رسید اما بعدها اجازه فعالیت از او سلب شد. ۲۵ فروردین محسن قاضی مرادی به دلیل مشکلات بیماری پارکینسون این دنیا را ترک کرد. او بازیگر توانایی بود که مخاطبان تلویزیون خاطره‌ای خوش از او در ذهن دارند. اردیبهشت ماه مسعود ولدبیگی طراح زبردست چهره‌پردازی دار فانی را وداع گفت.
چند روز بعد، کرونا بیژن افشار را تسلیم مرگ کرد؛ هنرمندی توانا و محجوب که خاطره خوش او پیش مخاطب باقی است. تیرماه میرصلاح حسینی بازیگری که «مختارنامه» یکی از آخرین نقش آفرینی‌های اوست از دنیا رفت. در همین ماه حمیدرضا صدر را از دست دادیم؛ مردی که کارشناسی‌اش در تلویزیون یگانه بود. امیرعباس محسنی، فرزانه معصومیان، ارشا اقدسی، منوچهر افسری، حلیمه سعیدی، رفعت هاشم پور و امیر نیکیار هنرمندانی هستند که در سال ۱۴۰۰ دنیا را وداع گفتند. خبر رفتن علی سلیمانی به خاطر بیماری کرونا تلخ بود و گزنده و همچنان باور رفتن مسعود بهبهانی‌نیا، فرشته طائرپور، سیامک اطلسی، عزت‌الله مهرآوران، حمید لبخنده و زهره فکور صبور سخت است. روح‌شان شاد…
