۱۰جنجال تلویزیون در ماه رمضان ۱۴۰۰
روزنامه هفت صبح، احمد رنجبر | تلویزیون رمضان امسال را هم با چند حاشیه ریز و درشت پشت سر گذاشت. در گزارش امروز ۱۰ مورد که بیش از بقیه سر و صدا به همراه داشتند بازخوانی شده است. با این حال این همه ماجرا نیست چرا که نمی‌توان به‌راحتی حواشی گزارش جواد خیابانی در مسابقه پرسپولیس و گوا را نادیده گرفت. او عملکردی ضعیف از خود به جا گذاشت و تا چند روز سوژه رسانه‌ها و کاربران فضای مجازی بود.
شبکه خبر هم یک گاف داد و به اشتباه فیلمی درباره هند کرونا زده روی آنتن فرستاد. اعتراض به فضای سریال‌ها و کندی و تلخی آنها دیگر حواشی مهم برنامه‌های ماه رمضان ۱۴۰۰ است. چند اتفاق دیگر هم در این ماه رقم خورد؛ مثل غش کردن کارشناس شبکه ورزش که شایعه شد به خاطر کرونا بوده. خودش اما دلیل را افت فشار ناشی از روزه اعلام کرد.
سریال «منم دوست دارم» شبکه سلامت این بار سراغ ماجرای بلوغ پسران رفت اما به اندازه خط شکنی قبلی درباره عادت ماهیانه سر وصدا نکرد. فقیهه سلطانی بازیگر «یاور» هم با گوشه و کنایه از این سریال جدا شد. حاشیه‌های «مست عشق» هم هست که حالا بیم آن می‌رود نظارت بر کیفیت فیلم زندگی مولانا از اختیار ایرانی‌ها خارج و مطابق میل ترک‌ها روی آنتن شبکه ماهواره‌ای برود.
* یک: اظهارنظر عجیب ماه / تئوری جنسیتی رستمی
اتفاق چه بود؟ اردشیر رستمی یکی از کارشناسان برنامه «کتاب باز» است که به‌تازگی بخشی از اظهارات او درباره لزوم حذف نگاه جنسیتی از ادبیات کهن واکنش برانگیز شده. او در گفت‌وگو با سروش صحت اینطور نظرش را به زبان آورد:«واژه مرد رو باید از ادبیات کلاسیک حذف کنیم و به‌جاش فرد بذاریم مثلا به جای تا مرد سخن نگفته باشد بگوییم تا فرد سخن نگفته باشد.»
چه واکنش‌هایی داشت؟ سروش صحت اولین کسی بود که در خود برنامه تلویحا این نگاه را رد کرد و توپ را در زمین خود اردشیر رستمی نگه داشت. در فضای مجازی اما بلوایی برپا شد. هم اهل فن و هم کاربرانی که آشنایی چندانی به ادبیات ندارند، او را متهم کردند. پاسخ این است که چرا شاعرانی چون سعدی متهم به «زن ستیزی» شده‌اند و شأن آنها در حد «فمنیست فیک» پایین آمده است. رستمی باید اقتضائات زمانه و مفهوم کاربردی واژه‌ها در زمان‌های مختلف را بداند و اینگونه خام دستانه بر شاعران رفیع ادبیات کهن برچسب نزد.
چه فرجامی رقم خورد؟ از آدم اهل شعر و ادبی چون رستمی این نگرش عجیب است. او بهتر از ما می‌داند که مرد در ادبیات کهن به معنای جنسیتی آن نیست و اگر هم باشد، به شرایط زمانه برمی‌گردد. مثلا اگر سعدی گفته«مرد باید که در کشاکش دهر/ سنگ زیرین آسیاب باشد» منظور همه انسان‌هاست نه فقط مردان.
* دو: بد قولی ماه/ کنار گذاشتن رعد و برق
اتفاق چه بود؟ بهروز افخمی بعد از ماجرای سیل گلستان تصمیم گرفت داستانی با موضوع این ماجرا را در قالب سریال «رعد و برق» بسازد. او طبق همیشه با وسواس به مصاف سریال رفت که می‌توان نشانه‌هایش را در قسمت اول آن دید.«رعد و برق» فقط یک شب روی آنتن بود؛ در شب‌های بعد اعلام شد به دلیل مشکلات فنی پخش نمی‌شود. در نهایت هم شبکه پنج رسما اعلام کرد این سریال از کنداکتور ماه رمضان کنار گذاشته شده است.
چه واکنش‌هایی داشت؟ ابتدا شبکه پنج دلیل ماجرا را بیان کرد و در ادامه سازندگان «رعد و برق» در یک بیانیه مفصل درباره تصمیم‌شان توضیح دادند. اشاره‌های هر دو بیانیه به حساسیت‌های کار، زمانبر بودن و تلاش برای رساندن یک سریال با کیفیت به آنتن است. چند روزی در فضای رسانه بحث «رعد و برق» داغ بود، اما این موضوع هم مثل موضوعات دیگر خیلی زود فراموش شد. عمده اعتراض‌ها به این مسئله برمی‌گشت که چرا شبکه پنج سریالی را که هنوز آماده نیست در کنداکتور قرار داده.
چه فرجامی رقم خورد؟ شبکه پنج سریال «با هم» محصول کشور چین که موضوعی درباره کرونا دارد را به جای «رعد و برق» روانه آنتن کرد. این سریال به‌رغم ویژگی‌های مثبت نتوانست جایگزینی برای «رعد و برق» باشد و به همین خاطر شبکه پنج در رقابت سریالی با دیگر شبکه‌ها قافیه را باخت.
* سه: سوءتفاهم ماه / دیالوگ رسالت بوذری
اتفاق چه بود؟ در برنامه‌های افطار شاهد چند مهمان خاص بوده‌ایم که گفته‌هایشان وایرال شده است.در این میان اما آنچه بیش از همه سروصدا به پا کرد،دیالوگ رسالت بوذری،مجری برنامه مثل ماه شبکه سه با مهمان است. ماجرا به این برمی‌گردد که ویدئویی از برنامه «مثل ماه» با عنوان بی‌ادبی مجری شبکه سه وایرال شد.در این ویدئو رسالت بوذری مجری برنامه با مهمانش که دچار معلولیت از ناحیه دست و پا بود شوخی می‌کند. او می‌پرسد که همسرتان هم شرایطش مثل شماست، مهمان منظور مجری را متوجه نمی‌شود و او می‌گوید:«از نظر متراژ».
چه واکنش‌هایی داشت؟ از آنجا که مهمان برنامه دارای معلولیت از ناحیه دست و پا است، مجری از اصطلاح خود مهمان استفاده می‌کند.مهمان برای رساندن منظور خود و اینکه بگوید با دیگران تفاوت ندارد از جمله «از نظر متراژ» بهره می‌گیرد. مجری هم همین جمله را به‌کار می‌برد. خیلی‌ها بدون دیدن همه برنامه، به استناد این قسمت، به بوذری تاختند.در فضای مجازی شاهد انواع ناسزا و اعتراض بودیم.
چه فرجامی رقم خورد؟ با اوج گرفتن حواشی،مهمان هم در یک ویدئو ضمن شفاف‌سازی،از مجری دفاع کرد. سازندگان برنامه هم با بیانیه و مصاحبه درباره اینکه قصد توهین نداشته‌اند،توضیح دادند.
* چهار: زن ستیزی ماه/ مانیفست بیات سریال یاور
اتفاق چه بود؟ سریال «یاور» حاشیه کم ندارد.از جمله اینکه چرا برای یافتن قاتل، کسی سراغ دوربین مداربسته دانشگاه نمی‌رود؟حاشیه دیگر به زن‌ستیزی سریال بازمی‌گردد. سعید مطلبی قصه را اینطور نوشته بود که پسر یاور چلویی (داریوش ارجمند) یعنی جمال (محمد حاتمی) یک زندگی موازی شکل داده است. یاور این اتفاق را برنمی‌تابد و حقیقت را برای عروس خود (نسرین با بازی شبنم فرشادجو) بازگو می‌کند. بعد هم با همسرش شوکت (زهرا سعیدی) وارد مجادله می‌شود که بعضی زن‌ها بیش از حد ساده هستند، به خودشان نمی‌رسند و چه و چه. او این ویژگی را عامل خیانت مردان می‌داند. شوکت اما نظری دیگر دارد و در نهایت عروس خود را به آرایشگاه می‌برد ، برایش لباس نو می‌خرد، عطر همیشگی‌اش را به او کادو می‌دهد.
چه واکنش‌هایی داشت؟ درباره نگاه نادرست به زن شاهد واکنش‌هایی از سوی کاربران بودیم. در چند رسانه هم این اتفاق مورد انتقاد قرار گرفت. درباره دوربین مدار بسته هم برخی اشاره کردند که چرا سریال‌سازان این نکته بدیهی را فراموش کرده‌اند.
چه فرجامی رقم خورد؟ «احضار» بر مدار فیلمفارسی پیش می‌رود. تا جایی که در روز روشن یک نفر از تیر برق بالا می‌رود تا وارد دانشگاه شود. یا محیط دانشگاه ربطی به واقعیت الان ندارد ولی خب طیفی از مخاطبان فارغ از این مسائل آن را تماشا می‌کنند.
* پنج: عادی سازی ماه/ ارتباط با اجنه در احضار
اتفاق چه بود؟ داستان سریال «احضار» بعد از چند قسمت وارد ماجرای روح شد. همزمان زندگی یک فالگیر به نمایش درآمد که با ترفندهای خاص خود، مشتریانش را سرکیسه می‌کند. روح محسن ( شیطان) به کمک فالگیر می‌آید و بازار او بیش از پیش رونق می‌گیرد. ظاهرا دیالوگ‌های فالگیر با شیطان برای مخاطب واجد جذابیت‌هایی است. حتی اطلاع روح از اینکه آیا کسی کرونا دارد یا نه هم مورد توجه قرار گرفته؛ هر چند برخی واکنشی توام با استهزا به این ماجرا دارند.
چه واکنش‌هایی داشت؟ برخی رسانه‌ها عادی‌سازی ارتباط با اجنه و ارواح را زیر سوال برده‌اند. مثلا کانال تلگرامی مکتوبات نوشته است:« تاکید عجیب و غریب صداوسیما برای آشتی دادن مردم با عالم اجنه و ارواح جالب است. این شخصیت که معلوم نیست روح است یا جن وشیطان(فرقی هم ندارد کدامش باشد) به فالگیر مشاوره می‌دهد، حرف‌هایش هم درست است. او واقعا از خیلی چیزها خبر دارد. از نظر صداوسیما اجنه و ارواح می‌توانند به خدمت فالگیرها و دعانویس‌ها بیایند و کارشان را راه بیندازند. اگر از این به بعد کسی در دور و برتان گیر رمال و فالگیر و مدعیان ارتباط با عالم اجنه و ارواح افتاد، یکی از مقصران اصلی‌اش صداوسیماست.»
چه فرجامی رقم خورد؟ سریال «احضار» با همان دست فرمان پیش می‌رود و هنوز خبری از انذار و ارشاد نیست.
* شش: کپی کارهای ماه / برنامه های افطار
اتفاق چه بود؟ امسال هم مثل سال گذشته، بیشترین انتقادها نصیب برنامه های افطار شده است. چندی پیش در گزارشی مفصل نوشتیم ایراد اول برنامه ها این است که بر مراسم پیش از افطار، سایه افکنده اند. ایراد دوم آنها به شباهت‌شان برمی‌گردد. ایراد سوم مربوط به فضای آنهاست که همگی از یک الگوی ثابت پیروی می‌کنند.
چه واکنش‌هایی داشت؟ مجموع نکاتی که عنوان شد به علاوه کپی کاری از ماه عسل باعث شده مخاطبان و رسانه ها منتقد برنامه‌های افطار باشند. در این مدت شاهد سلسله گزارش‌هایی هستیم که حرف‌شان یکی است: چرا در تلویزیون برنامه هایی با ایده نو کم است؟ چرا پیش از افطار همه برنامه‌ها یک ساز می‌زنند؟ چرا همه قدم در راه ماه عسل گذاشته‌اند؟
چه فرجامی رقم خورد؟ برنامه‌های افطار به کار خود ادامه می‌دهند و تغییری ایجاد نکرده‌اند. در این میان تنها برنامه‌ای که متفاوت از دیگران عمل کرده، «زندگی پس زندگی» شبکه چهار است. خیلی‌ها منتقد رویه آن هستند ولی نمی‌توان زحمت سازندگان را نادیده گرفت. آن ها سراغ کسانی می روند که مرگ را لمس کرده و به زندگی بازگشته‌اند. برای طیفی از مخاطبان، شنیدن تجربیات آن ها واجد جذابیت و احتمالا عبرت است. تلخی و گزندگی، دو ایراد برنامه «زندگی پس از زندگی»، آن هم در لحظات پیش از افطار است.
* هفت: پر سر و صدای ماه/ سانسور دست زن
اتفاق چه بود؟ تلویزیون برای مهمان‌ها قوانین خاصی دارد. مشخص‌ترین آن این است که نباید موی مهمان زن پیدا باشد؛ لباس آستین بلند بپوشد، اگر ناخهایش لاک دارد دستکش دست کند و … این که چنین قوانینی درست است یا نه، ملاک بحث ما نیست و باید در جایی دیگر به آن پرداخته شود. در یکی از برنامه‌های شبکه ایران کالا، یکی از این موارد توسط مهمان زن رعایت نشده بود. بعد از ضبط برنامه، ناظر تصمیم اجازه پخش نمی‌دهد. سازندگان برنامه هم به این نتیجه می‌رسند که دست مهمان را مات کنند.
چه واکنش‌هایی داشت؟ پخش ویدئوی برنامه بلوایی در فضای مجازی به همراه داشت. از کامنت‌های منشوری که بگذریم به مواردی مثل این نظرها مواجه می شویم:« صدا سیما بیا فریاد کسانی که در بورس سرمایه خود را از دست داده‌اند نشان بده، نشان بده چه کسانی ۴۰ میلیون نفر را بدبخت کردند ؟» یا «صدا و سیما واقعا مشکلات مردم رو با این‌کار حل کرد. واقعا ریشه مشکلات رو زد و از بین برد.»
چه فرجامی رقم خورد؟ بعد از چند روز سر و صداها خوابید و توضیحی هم از سوی شبکه ایران کالا داده نشد. در این بین یک سوال همچنان وجود دارد: چرا موقع ضبط برنامه، اصول و قواعد درباره پوشش مهمان رعایت نشده؟ اگر سازندگان احساس کرده‌اند مشکلی نیست و نباید سخت‌گیری کرد چرا ناظر ساز دیگری زده است؟
* هشت: توقف کرونایی ماه / به کما رفتن خندوانه
اتفاق چه بود؟ «برای حفظ سلامتی عوامل و تماشاچی‌ها تا کنترل شدن پیک کرونا، «خندوانه» ضبط جدیدی ندارد.» این پستی است که رامبد جوان در صفحه اینستاگرام خود به اشتراک گذاشت و از تعطیلی موقت فصل جدید «خندوانه» خبر داد. جوان و تیم سازنده این برنامه چند تمهید به کار بستند تا «خندوانه» در ماه رمضان روی آنتن باشد. جوان بجای تماشاگران از عوامل برنامه استفاده کرد که تعدادشان هم کمتر از معمول بود. رامبد جوان مسابقه « ادای بازی» را هم با حضور استندآپ کمدین‌های برنامه ضبط کرد. در ادامه، این مسابقه با حضور چهره‌های تلویزیونی ضبط شد و نتیجه ای هم که به‌دست آمد برای علاقه‌مندان این مسابقه جذاب و سرگرم کننده بود.
چه واکنش‌هایی داشت؟ کمی‌قبل از اعلام رسمی‌رامبد جوان مبنی بر توقف «خندوانه» سیدعلی احمدی تهیه‌کننده این برنامه مصاحبه ای با خبرگزاری تسنیم انجام داد و گفت توقف فقط یک شایعه است:«ضبط ما مثل گذشته با رعایت پروتکل‌های بهداشتی ادامه دارد و این شایعات بی‌اساس‌اند. ما تا قبل از محرم و صفر روی آنتن خواهیم بود.» علاقه‌مندان «خندوانه» هم توقف آن را خبری بد تعبیر کردند.
چه فرجامی‌رقم خورد؟ آخرین قسمتی که هفته پیش از «خندوانه» روی آنتن شبکه نسیم رفت تکراری بود. با این حال و بر اساس پیگیری هفت صبح رامبد جوان در کنار ساخت سریال «مردم معمولی» می‌خواهد ادامه «خندوانه» را هم ضبط کند. او به‌تازگی ساخت ادامه این برنامه را آغاز کرده است .
* ۹: جهت دار ماه / تخریب ظریف در افق
اتفاق چه بود؟ در ماه رمضان ، اتفاق‌های عجیبی در عالم سیاست رخ داد. انتشار فایل صوتی مصاحبه محمد جواد ظریف ،وزیر امور خارجه عجیب‌ترین آنهاست. همزمان در تلویزیون شاهد گوشه و کنایه‌هایی به ظریف بودیم. مستقیم‌ترین آنها در مسابقه «رخداد» شبکه افق رقم خورد که سوالاتی جهت دار علیه ظریف از شرکت کننده‌ها پرسیده شد. علاوه بر ماجرای ظریف، همزمان با مذاکرات وین برای احیای برجام، مستند ضدبرجامی «پایان بازی» از شبکه سه پخش شد. مستندی که با شادی مردم از رای آوردن حسن روحانی آغاز شده و به ۱۱ بهمن ۹۹ می‌رسد؛ روزی که رابرت مالی وکیل ۵۷ ساله به عنوان نماینده ایالات متحده آمریکا در امور ایران انتخاب می‌شود.
چه واکنش‌هایی داشت؟ بعد از مسابقه «رخداد» و پخش مستند «پایان بازی» عکس‌العمل گسترده‌ای علیه صدا و سیما شکل نگرفت. برخی کانال‌ها و رسانه‌های حامی دولت، اعتراض خود را نشان دادند اما موجی شکل نگرفت.
چه فرجامی رقم خورد؟ تلویزیون رابطه ای چندان حسنه با دولت حسن روحانی ندارد. در برهه‌های مختلف نمود اختلاف‌ها را شاهد بوده‌ایم. حالا برنامه‌های تلویزیون برنده‌تر دولت را نقد می‌کنند. نمونه اش برنامه «ثریا» است که عملکرد دولت را بررسی می‌کند و اشتباهات را با صدای بلند به زبان می‌آورد.
* ۱۰: بی‌حرمتی ماه/ اهانت به ملا محمد فضولی
اتفاق چه بود؟ ملامحمد فضولی شاعر پرآوازه آذربایجانی است. سال پیش دبیر ادبیات مدرسه تلویزیونی ایران موقعی که به شکل زنده داشت تدریس می‌کرد، جمله‌ای عجیب درباره ملا محمد به زبان آورد و این طور گفت: «این شاعر(فضولی) بیخود این اسم را انتخاب نکرده بلکه او فضول اشعار صائب است و هر شعری را که صائب سروده، این شاعر به ترکی نوشته است.»
چه واکنش‌هایی داشت؟ انتشار بریده این فیلم مصادف شد با ماه رمضان امسال و واکنش شعرا، اساتید و کارشناسان ایرانی و ترک را به همراه داشت. یکی از آنها دکتر ابراهیم اقبالی است که در گفت و گویی با ایسنا دست به شفاف سازی زد: «ملا محمد فضولی شاعر قرن دهم و صائب تبریزی، شاعر قرن یازدهم است و این طبیعی است که صائب از اشعار فضولی تاثیر گرفته‌است. صائب در اشعار خود از ۱۸ غزل ترکی فضولی استفاده کرده‌است و در واقع این اشتباهی که صورت‌گرفته، به این معنی است که ما بگوییم حافظ از اشعار شهریار تاثیر گرفته‌است درحالی‌که کاملاً واضح و مبرهن است که اینطور نیست.»
چه فرجامی رقم خورد؟ روابط عمومی شبکه چهار ضمن تکریم مقام شیخ محمد فضولی از اشتباه پیش آمده عذرخواهی کرد. در بخشی از این بیانیه این طور آمده است: انتخاب و تایید تمام معلمان و محتوای دروس ارائه شده در برنامه های مدرسه تلویزیونی ایران، به عهده وزارت آموزش و پرورش است.
