یادش بخیر؛ عادل و علی و خانم لیما
روزنامه هفت صبح، احمد رنجبر| باورش برای خیلی‌ها سخت است که روزگاری تماشای مسابقات جام‌جهانی فوتبال با چه مشقت‌هایی همراه بود. از «گیرنده‌های» سیاه و سفید تا استرس قطع برق و غرولندهای نیمه شب به خاطر بالا بودن صدای تلویزیون. برای خودمان هم سخت است باور کنیم در حال تجربه سومین جام‌جهانی در تحریریه هفت‌صبح هستیم! عمر است دیگر و می‌گذرد. بنا داشتیم 10 اتفاق خاص تلویزیون در اد‌وار جام‌جهانی را مرور کنیم اما دیدیم حجم اتفاقات زیاد است و مهم‌تر اینکه همین ماجراهای هشت سال اخیر، خودش کلی نکته و فرامتن دارد. پس، بازه زمانی را محدود به دو دوره اخیر کردیم ولی باز مطمئن نیستیم چیزی از قلم نیفتاده باشد.
غرض اینکه روزگاری نه‌چندان دور در تلویزیون ما برنامه‌هایی ساخته می‌شدند که از نظر کیفیت به برنامه‌های شاخص جهانی تنه می‌زدند. سرآغاز این شیوه برنامه‌سازی به جام‌جهانی 2014 برمی‌گردد با آن استودیوی بزرگ پرس‌تی‌وی و نظرسنجی‌هایی که عادل و دوستان به راه انداختند و جماعت فوتبال‌دوست را با خود همراه کردند. منفی‌باف نیستیم اما واقعیت این است برنامه‌های کنونی سیما از نظر دکور و رنگ و لعاب پیشرفت داشته‌اند اما از نظر محتوا پسرفت… یاد حمیدرضا صدر گرامی که پای ثابت ویژه‌برنامه‌ها بود و کسی نمی‌دانست جام‌جهانی 2018 واپسین حضور او در تلویزیون است. روحش شاد.
قرعه‌کشی با خانم لیما / پوششی که دردسرساز شد
ماجرا چه بود؟ 15آذر 92 مراسم قرعه‌کشی جام‌جهانی 2014 برزیل در حالی برگزار شد که برنامه نود تصمیم به پخش زنده آن داشت. با این حال پوشش فرناندا لیما مجری برزیلی این اجازه را نداد. مخاطبان زیادی پای شبکه سه بودند و نمی‌دانستند خنده‌های عادل فردوسی‌پور چه معنایی می‌دهد. پس از اصرارهای مکرر مهدی مهدوی‌کیا بالاخره فردوسی‌پور این‌طور توضیح داد: «بگذارید بگویم، لباس خانمی که در مراسم بر روی صحنه حضور دارند، خیلی منشوری است». فردوسی‌پور پس از اعلام این موضوع دوباره شروع به خندیدن کرد. نکته خاص دیگر درباره ویژه‌برنامه نود، رکوردی است که به ثبت رسید. این برنامه شش میلیون و چهارصد هزار پیامک دریافت کرد و تقدیر عزت‌الله ضرغامی رئیس وقت صدا‌و‌سیما را هم به همراه داشت.
واکنش‌ها چه بود؟ هنوز حرف توی دهان فردوسی‌پور نخشکیده بود که کاربران ایرانی به صفحه فیسبوک فرناندا لیما حمله‌ور شدند. آن زمان اینستاگرام مثل سال‌های اخیر مقبول نبود و فیسبوک محل اعتراض و انتقاد قلمداد می‌شد! هموطنان با کامنت‌های فارسی از خجالت مجری برزیلی درآمدند تا بلکه کمی از بار حسرت عدم تماشای مراسم قرعه‌کشی کاسته شود!
چه پایانی داشت؟ این رفتار دستمایه سلسله گزارش‌ها و یادداشت‌های هشدارآمیز درباره چنین سوء‌رفتارهایی شد. خانم مجری هم کمی بعد مصاحبه کرد و گفت من تابع قوانین هستم و قصد توهین به ایرانی‌ها را نداشتم…
جملهای که ماندگار شد / چقدر خوبیم ما!
ماجرا چه بود؟ در مجموع 12 نفر جام بیستم را گزارش كردند که عادل فردوسی‌پور و پیمان یوسفی با 9 بازی ركورددار بودند. جواد خیابانی، محمدرضا احمدی و محمد سیانكی هم با 8 بازی در رده بعدی ایستادند. سهم علیرضا علیفر و مجتبی صادقیان هر كدام 5 بازی بود و محسن عزیزی با گزارش 4 مسابقه در رده بعدی قرار گرفت. مهدی واهبی و علیرضا دهقانی هر كدام دو بازی را گزارش کردند و به حسین اسماعیلی فقط یك گزارش رسید. غرض از مرور اینکه آیا نام برخی گزارشگران در خاطرتان مانده؟ بگذریم! در جام‌جهانی 2104 گزارش نیمه‌دوم بازی ایران-آرژانتین به فردوسی‌پور رسید چرا که صدای مزدک میرزایی سینک نبود. فردوسی‌پور بهره لازم از بازی خوب تیم‌ملی کشورمان را برد و وقتی ضربه سر اشكان دژاگه به تیر دروازه خورد گفت: «چقدر خوبیم ما».
واکنش‌ها چه بود؟ جمله عادل فردوسی‌پور خیلی زود محبوب خاص و عام شد و حتی بارها به‌عنوان تیتر مورد استفاده قرار گرفت. فردوسی‌پور از این جمله‌های همه‌پسند در گزارش‌هایش زیاد استفاده می‌کرد و «چقدر خوبیم ما» یادآور یک اتفاق خاص در جام‌جهانی است.
چه پایانی داشت؟ عادل فردوسی‌پور در دوره بعدی جام‌جهانی هم گزارشگر پرکار بود اما قصه او و تلویزیون از یک نقطه به پایان رسید و همچنان آینده همکاری نامعلوم است.
طلسمی که شکست / شگفتانه پروین و مهاجرانی
ماجرا چه بود؟ بعد از موفقیت ویژه‌برنامه 2014، تلویزیون بار دیگر تولید ویژه‌برنامه جام‌جهانی 2018 را به عادل فردوسی‌پور سپرد. او برای افتتاحیه در شب 21خرداد 97 از علی پروین و حشمت مهاجرانی دعوت کرد. مهاجرانی بعد از انقلاب هیچگاه در تلویزیون حضور نداشت و علی پروین هم که همواره با برنامه زنده مشکل داشت، برای اولین‌بار به برنامه فردوسی‌پور رفت.
واکنش‌ها چه بود؟ بر‌خلاف انتظارها برنامه چندان به دل ننشست و به همین خاطر علاوه‌بر به‌به و چه‌چه دسته‌ای از بیننده‌ها، شاهد انتقادهایی هم بودیم. مثلا آی‌اسپرت در یادداشتی خطاب به مهاجرانی نوشت: «داشتی می‌رفتی تلویزیون که قواعد خاص خودش را دارد. آن‌هم کنار سلطون… عادل هم که قربانش بروم در مصاحبه‌هایش فقط منتظر است سلطون یک سوتی بالای18 بدهد او ریسه برود و مخاطب برایش کف بزند که ببین! باز خط قرمزهای تلویزیون را شکست. عادل اهل گفت‌وگوهای آکادمیک نیست منتظر است فانتزی‌بازی‌هایش گل کند و یکی یک چیزی بپراند در برنامه زنده و او قهقهه بزند. تو که اهل قهقهه نبودی حشمت‌خان…»
چه پایانی داشت؟ سال 97 بعد از پخش نخستین قسمت ویژه‌برنامه 2018 ما هم در هفت‌صبح، علاوه بر یادآوری نکات مثبت، ضعف‌ها را نیز مرور کردیم. واقعیت این است که حال دلمان برای آن برنامه‌ها با همه ایرادهایش تنگ شده!
آرزویی که برباد رفت / تبعات نه به پویول
ماجرا چه بود؟ عادل فردوسی‌پور تصمیم داشت از چهره‌های مطرح خارجی در ویژه‌برنامه 2018 استفاده کند. با این حال تصمیم او خالی از جنجال نبود. حاشیه اصلي بعد از حضور ساموئل اتوئو در این برنامه رقم خورد. آنطور كه بعدا اعلام شد فردوسي‌پور از دعوت كارشناس خارجي منع شده بود اما كارلوس پويول به عنوان مهمان ويژه بازي ايران و اسپانيا به ايران آمد. همزمان رسانه‌ها نوشتند: «مدافع پیشین تیم ملی اسپانیا و باشگاه بارسلونا به ایران آمد، بودجه سنگینی دریافت کرد و بدون اینکه حتی یک دقیقه جلوی دوربین برنامه ۲۰۱۸ برود، کشورمان را ترک کرد.
در مورد ممنوع‌التصویر شدن پویول، حرف و حدیث‌های زیادی مطرح شد. در ابتدا گفتند چون پول نگرفته، نمی‌خواهد مقابل دوربین بنشیند. سپس اعلام شد به خاطر آنکه در شرایط اقتصادی فعلی، بودجه عجیب و هنگفتی خرج حضور این بازیکن در ایران شد، مسئولان صدا و سیما جلوی حضورش در پخش زنده را گرفتند .در نهایت، بحث موهای بلند این پیشکسوت مطرح شد…»
واکنش‌ها چه بود؟ بسیاری از رسانه‌ها کنار فردوسی‌پور قرار گرفتند. آنچه مشخص بود اینکه ویژه‌برنامه 2018 از رمق افتاد.
چه پایانی داشت؟ کمی بعد از پایان جام‌جهانی، فردوسی‌پور با نود به شبکه سه بازگشت. از کیفیت برنامه‌ها می‌شد پی برد که پشت پرده چه خبر است. در نهایت هم نود ادامه نیافت و کمی بعد فوتبال‌برتر جای آن را گرفت.
یاغی‌ای که خاص بود/ اجرای راحت انصاریان
ماجرا چه بود؟ زنده‌یاد علي انصاريان همزمان با جام‌جهاني 2018 برنامه اینترنتی «زابیواکا» را اجرا مي‌كرد که به چند دلیل در ذهن مانده.از‌جمله واکنش انصاریان به صحبت‌های بشیر حسینی که فوتبال و تمایلات جنسی را به‌هم پیوند می‌زد! یا قسمتی که مجید یاسر دیگر مجری برنامه، از مهمان دو‌رگه‌اش می پرسد که آیا موسیقی ایرانی دوست دارد و او می‌گوید بله و اسم یک خواننده آن سوی آب را می‌برد. در همین لحظه شاهد تصویر انصاریان هستیم که از گاف مهمان برنامه به خنده افتاده است و می‌گوید شجریان هم ممنوع است و باید از قبل با این طفلی هماهنگ می‌کردید. بعد اسم شماعی‌زاده را به زبان می‌آورد و به قهقه خود ادامه می‌دهد…
واکنش‌ها چه بود؟ حضور راحت انصاریان جلوی دوربین به دل خیلی‌ها نشسته بود. آن زمان مصاحبه‌ای با او انجام دادیم که می‌گفت: « ایرانی جماعت را مگر می‌شود به زور خنداند؟ به ضرب‌المثل‌ها نگاه کن؛ همه‌اش ظریف است و تمی از شوخ‌طبعی در آن دیده می‌شود. در چنین شرایطی معلوم است که کار سختی دارم ولی برای خنداندن مردم باور کن، زور اضافی نمی‌زنم بلکه با آنها صادق هستم.»
چه پایانی داشت؟ «زابیواکا» با سخت‌گیری مواجه شد و ناتمام ماند.
فرصتی که گرفته شد / حذف آزاده صمدی
ماجرا چه بود؟ در دوره پیشین جام‌جهانی، پلتفرم‌ها مثل امروز گسترده نبودند و محصولاتی متنوع نداشتند. تلویزیون اینترنتی آیو اما مسابقات را به شکل زنده پخش می‌کرد و یک برنامه به‌نام «زابیواکا» برای مرور متن و حاشیه‌های جام آماده کرده بود. اجرای قسمت‌های نخست این برنامه را آزاده صمدی برعهده داشت. کمی که گذشت اما خبر آمد که این بازیگر از برنامه کنار گذاشته شده؛ دلیل چه بود؟ مخالفت مسئولان تلویزیون. می‌دانید که آن زمان ساترا وجود نداشت اما چنین برنامه‌هایی زیر نظر صدا‌و‌سیما قرار داشتند و مجوز را از این سازمان می‌گرفتند.
واکنش‌ها چه بود؟ کنار گذاشته شدن آزاده صمدی از برنامه اینترنتی توام با واکنش منفی بود. محض یادآوری شرایط آن روزها گزارشی که نوشته بودیم را مرور می‌کنیم: «تلویزیون که حالا به شکل همه‌جانبه مسئولیت نظارت بر محتوای تلویزیون‌های اینترنتی را به‌دست گرفته، برای شروع قدرت‌نمایی‌اش در این عرصه، دستور حذف آزاده صمدی از برنامه «زابیواکا» را صادر کرد. حذف آزاده صمدی که گفته می‌شود به‌خاطر مخالفت با اجرای برنامه فوتبالی توسط یک مجری زن! است، نهیبی جدی برای شبکه‌های اینترنتی است.»
چه پایانی داشت؟ بعد از رفتن آزاده صمدی، علی انصاریان و مجید یاسر هم جای او را گرفتند تا فرصت اجرای برنامه فوتبالی توسط یک بازیگر-مجری زن از دست برود.
گافی که مثل شد / فارسی سخت مرزبان
ماجرا چه بود؟ ویدئوی ۳۰ ثانیه‌ای علیرضا مرزبان در برنامه «فصل داغ فوتبال» هنوز در خاطر مانده است. او بعد از بازی آلمان و کره‌جنوبی در جام جهانی 2018 از سوی جواد خیابانی با این پرسش مواجه می‌شود که «الان آلمان باخته، فضای رسانه‌ای آلمان چه رفتاری با تیم و مربی خواهد داشت؟» و مرزبان می‌گوید: «می‌توانم به زبان فارسی سخت بگم؛ این‌ها … داده می‌شوند.» و خیابانی که می‌خواهد حاشیه را مدیریت کند حرفش را پی می‌گیرد که «یعنی به شدت برخورد می‌کنند؟» مرزبان متوجه گاف خود شده، ولی نمی‌تواند جملهای مناسب به کار ببرد و با گفتن« با کسی تعارف ندارند» خود را از مخمصه نجات می‌دهد.
واکنش‌ها چه بود؟ مرزبان کارشناسی است که تجربه زیادی از حضور در تلویزیون دارد؛ او اما در مصاحبه با خیابانی دنبال جملهای بود تا منظور واقعی خود را برساند. گفته‌های او واکنش تندی به همراه نداشت بیشتر به عنوان یک شوخی مورد استفاده قرار گرفت. پس از آن «فارسی سخت» معنی خاصی پیدا کرد و حتی در سریال طنز جدید «زیر یه سقف» به آن ارجاع داده شد.
چه پایانی داشت؟ تازه‌ترین خبر درباره علیرضا مرزبان استوری است که به اشتراک گذاشته. او گفته به عنوان مهمان، دعوت یکی از ویژه برنامه‌های جام‌جهانی تلویزیون را رد کرده است؛ منتها نه به فارسی سخت!
پالسی که نادیده گرفته شد / دلخوری مزدک
ماجرا چه بود؟ در دوران همکاری مزدک میرزایی با تلویزیون، یک ویژگی او در ذهن مانده است: پرهیز از حاشیه. او در کنار گزارشگری، آرام و بی‌صدا به کار مستندسازی می‌پرداخت. با این حال در واپسین روزهای برگزاری جام‌جهانی 2018 مصاحبه‌ای انجام داد که روی دیگرش را نشان می‌داد: «این روزها دلگیرم، اما نمی‌خواهم با گفتن ناراحتی‌هایم تشنج رسانه‌ای ایجاد شود. از من می‌پرسید چرا نیستم؟! چون در شبکه مستند فعالیت دارم. شبکه سه بنده را به چشم یک گزارشگر می‌بیند، چون در آن جمع دوستانی که بیشتر تهیه‌کنندگی برنامه‌های ورزشی دارند، قرار ندارم. همیشه مسابقات را گزارش کرده‌ام و تهیه‌کنندگی برنامه را به دوستان دیگر واگذار کرده‌اند. به همین خاطر ترجیحم این بوده که نباشم و در شبکه مستند به‌عنوان تهیه‌کننده فعالیت ورزشی‌ام را ادامه بدهم.»
واکنش‌ها چه بود؟ آن زمان گفته می‌شد او با فردوسی‌پور اختلاف دارد، اما همان شب بعد از انتشار این مصاحبه صدای مزدک را به‌عنوان گزارشگر در شبکه سه شنیدیم. خودش هم گفت هیچ اختلافی با عادل فردوسی‌پور ندارد. احتمالا منظورش تهیه‌کنندگان دیگر بوده است.
چه پایانی داشت؟ مزدک میرزایی که گزارشگر اعزامی ایران به برزیل در جام‌جهانی 2014 بود، مدتی بعد از پایان جام‌جهانی 2018 برای همیشه از ایران رفت و حالا در خارج از کشور مشغول فعالیت است.
تلاشی که نتیجه داد / روزهای خوب میثاقی
ماجرا چه بود؟ فردوسی‌پور علاقه خاصی به محمدحسین میثاقی داشت و به همین خاطر هم در برنامه نود و هم فوتبال 120 جایگاهی ویژه برایش تعریف کرد. برنامه 2014 نخستین بزنگاهی است که میثاقی توانست بهره‌ای کامل از آن ببرد. در این ویژه برنامه نقش او از تهیه و گزارش آیتم‌ها، گسترده‌تر شد و حضوری پررنگ در استودیو داشت. میثاقی فرصت را غنیمت شمرد و کنار فردوسی‌پور رشد کرد. او در جام‌جهانی 2018 به روسیه رفت و گزارش‌های جذابی آماده کرد.
واکنش‌ها چه بود؟ عملکرد محمدحسین میثاقی چه در قالب مجری در 2014 و چه به عنوان گزارشگر برنامه 2018 مورد توجه بود. مصاحبه زنده او با کارلوس کی‌روش هم جزو فصل درخشان کارنامه‌اش است. تیم ملی در حال بازگشت از روسیه بود و در حالی که کی‌روش داشت سوار اتوبوس می‌شد، محمدحسین میثاقی با او مصاحبه‌ای زنده انجام داد. این مصاحبه که از طریق برنامه 2018 پخش می‌شد، تند بود و آتشین و بیش از همه برانکو را نشانه می‌رفت.
چه پایانی داشت؟ بعد از پایان جام‌جهانی 2018 فردوسی‌پور با نود همکاری‌اش در شبکه سه را از سر گرفت. میثاقی هم مجری فوتبال 120 شبکه ورزشی به تهیه‌کنندگی فردوسی‌پور بود. تصمیم بر این شد نود نباشد و فوتبال برتر جایگزین شود. به این ترتیب راه استاد و شاگرد از هم جدا شد.
مردی که جان سخت است / فوتبال با طعم آقا جواد
ماجرا چه بود؟ نام جواد خیابانی یادآور خاطرات زیادی است که ریشه در اتفاقات مختلف جام‌جهانی فوتبال دارد. او در دوره پیش حضوری پررنگ در تلویزیون داشت که علاوه بر اجرای ویژه برنامه «فصل داغ فوتبال» شبکه ورزش، مسابقات زیادی را نیز گزارش کرد. اولین حاشیه او وقتی رقم خورد که در پایان مصاحبه تلفنی با معصومی‌نژاد از او خواست به سبک همیشگی بگوید، حمید معصومی‌نژاد… رم… اشک‌های او بعد از پیروزی ایران و نیز گریه برای بیرانوند هم خیلی زود سوژه شدند. در این میان گزارش او از بازی تیم ملی با اسپانیا فراتر از انتظار بود، اما در همین مسابقه جملات عجیبی درباره عربستان به کار برد که مورد انتقاد قرار گرفت.
واکنش‌ها چه بود؟ پیگیران خاطرشان هست که خیابانی همواره علاقه‌ای خاص به اصطلاحات ابداعی دارد. منتها با فراگیر شدن شبکه‌های مجازی، بیش از گذشته این وجه او مورد توجه است. خیابانی بی‌توجه به حاشیه‌ها کارش را می‌کند و حتی ابایی ندارد که مقابل دوربین بعد از حواشی رونمایی از جام‌جهانی در برج میلاد دست به خود تخریبی بزند.
چه پایانی داشت؟ از مدتی پیش ویژه برنامه شبکه ورزش شروع شد و این بار خیابانی به عنوان مجری دوم، برنامه «جام جزیره» را روی آنتن دارد. با مردم و ورزشکاران مصاحبه می‌کند و گزینه اصلی گزارش مسابقات مهم جام 2022 هم هست.
