یادداشت اقتصادی| ممنون بابت اطلاعرسانی
روزنامه هفت صبح، آرش پورابراهیمی| اگر قرار بود حوادث تلخ آبان ۱۳۹۸ یک درس برای سیاستگذاران ایرانی داشته باشد، آن درس این بود که هنگام افزایش قیمت کالاهای اساسی از سیاستهای غافلگیرانه پرهیز کنند. جمعه شب، تقریبا همان زمان که حساب توئیتری وبسایت نورنیوز (نزدیک به شورایعالی امنیت ملی) لازم دیده بود که از عادی بودن شرایط کشور خبر دهد، محمد مخبر (معاون اول رئیسجمهور) هم به شبکه یک رفته بود تا بالاخره و با تاخیر جزئیات طرح حذف ارز ترجیحی را شرح دهد؛
آن هم در شرایطی که شایعات مربوط به طرح حذف ارز ترجیحی شبکههای مجازی را در نوردیده بود تا جاییکه حتی تصاویری از نسخههای جعلی کارت نان هم منتشر شده بود. یک روز بعد، شنبه شب، نخستین پرسش مجری برنامه جهانآرا از معاون اقتصادی وزیر اقتصاد این بود: «چه شد که یک دفعه اینطوری شد؟»
تازه هنگام تماشای مصاحبه تلویزیونی آقای مخبر فهمیدیم که دولت از ابتدا هم قصد داشته که با اتمام ماه رمضان اختصاص ارز ترجیحی به برخی از کالاها را کنار بگذارد. بنابر توضیحات آقای مخبر، ارز اختصاص یافته به کالاهای اساسی همان ماههای ابتدای سال گذشته به پایان رسیده بود.
در نتیجه دولت مجبور شد از منابع دیگری (و به کمک مجوزهای خاص) منابع مورد نیاز برای تامین ارز کالاهای اساسی را تامین کند. از همان زمان مشخص بود که دایره کالاهای مشمول ارز ترجیحی امسال تنگتر خواهد شد؛ دولت صرفا منتظر مانده بود تا تعطیلات نوروز و سپس ماه رمضان به پایان برسد تا برنامه حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی را آغاز کند.
آنطور که آقای مخبر شرح داد، دولت قصد دارد با استفاده از کالابرگ دیجیتال (در واقع همان کارت بانکی) اطمینان حاصل کند که اقشار فرودست همچنان به نان ارزان دسترسی داشته باشند، به هر حال از آنجا که طرح کالابرگهای الکترونیکی هنوز آماده اجرا نیست، فعلا ظاهرا قرار است یارانه نقدی به دهکهای پایینتر پرداخت شود.
پرسش نخست این است که اگر دولت از همان پارسال میدانست که امسال باید ارز ترجیحی برخی کالاها را کنار بگذارد، پس چرا تدبیری برای کالابرگ دیجیتال نیندیشید؟ شاید افزایش قیمت جهانی غلات و همچنین به نتیجه نرسیدن برجام ضرورت انجام چنین طرحی را شدت بخشید.
به نظر میرسد در میان مقامات دولتی، محمدهادی سبحانیان (معاون اقتصادی وزیر اقتصاد) تسلط نسبتا خوبی بر جزئیات طرح دارد. آقای سبحانیان شنبه شب در شبکه افق حضور یافت تا جزئیات طرح را بهطور مفصل شرح دهد (هرچند که او حضوری کوتاه هم در دیگر شبکهها داشت). تازه آنجا بود که فهمیدیم این طرح زیباییهایی هم دارد مثلا اینکه در آن برای تامین نان اتباع بیگانه غیرقانونی هم تدابیری اندیشیده شده است. آیا بهتر نبود این گفتوگوی مفصل و مفید در زمان بهتری و از شبکه پرمخاطبتری پخش میشد؟
منطق و لزوم کنار گذاشتن ارز ۴۲۰۰ تومانی را میتوان درک کرد. طرح دولت برای شیوه حذف آن هم طرح بدی بهنظر نمیرسد. آنچه قابل درک نیست این است که وقتی کنار گذاشتن ارز ترجیحی تا این حد بدیهی و ضروری است و زمان اجرای آنهم عملا برای سیاستگذاران مشخص بوده، چرا سیاست بهگونهای اجرا شد که ابتدا خبر آن کل کشور را در نوردید و سپس تازه سر و کله مقامات دولتی در رسانهها پیدا شد تا جزئیات طرح را شرح دهند.
نباید چنین روندی معکوس میبود؟ بهتر نبود آقای مخبر یا حتی رئیسجمهور خیلی زودتر در تلویزیون ظاهر میشدند تا ضرورت اجرای این طرح و سپس شیوه آن را شرح دهند. حالا که دولت فرصت مناسب را در اختیار داشت، بهتر نبود از همان پارسال حداقل رسانههای نزدیک به دولت کمی بیشتر درباره ضرورت و جزئیات طرح جدید اطلاعرسانی میکردند؟