گزارشی هشدارآمیز درباره تغییر روش محاسبه قبض برق

روزنامه هفت صبح، گروه بازار | اجرای آئین‌نامه جدید نحوه محاسبه قبض برق از اول بهمن کلید می‌خورد اما مشترکانی که کمتر از الگو برق مصرف می‌کنند خطری تهدیدشان نمی‌کند. در عوض آنهایی که مصرفشان بیش از الگو است، برای میزان مازاد بر الگوی مصرف با ضریب ۱.۵، ۲.۵ و ۳.۵ جریمه خواهند شد. اگر این عددها به اندازه کافی هشداردهنده نیستند و فکر می‌‌کنید قرار نیست مجازات شوید، بهتر است همین الان با نصب اپلیکیشن برق من، آخرین قبض مصرفی خود را دریافت کنید و براساس اطلاعات آن، موقعیت خطرناکی که از اول بهمن برایتان پیش می‌آید را بسنجید.

الگوی ‌مصرف می‌گوید مشترکانی که در ماه‌های غیرگرم ۱۰۰ کیلووات ساعت و در ماه‌های گرم ۱۵۰ کیلووات ساعت برق استفاده می‌کنند کم‌مصرف به‌حساب می‌آیند. اما الگوی مصرف برای مشترکان ساکن در نقاط مختلف کشور تفاوت دارد. در تهران و بیشتر مناطق کشور، الگوی مصرف ۲۰۰ کیلووات ساعت در ماه است. تغییر جدید باعث می‌شود مردم از این پس به‌جای قیمت برق با اصطلاح کیلووات ساعت آشنا شوند چرا که همه مصارف وسایل برقی با این میزان سنجیده می‌شود.

وزارت نیرو می‌گوید الگوی مصرف مشترکان برق در فصول گرم ۳۰۰ کیلووات ساعت خواهد بود، بنابراین اگر به همین اندازه مصرف داشته باشید، قبض برق‌تان مشمول افزایش قیمت نخواهد شد. اما اگر از ۳۰۰ کیلووات تا ۴۵۰ کیلووات مصرف داشته باشید باید اضافه مصارف را با ۱.۵ برابر قیمت مصوب پرداخت کنید. پله بعدی ۶۰۰ کیلووات است که به عبارتی اضافه مصرف آن با نرخ ۲.۵ برابر محاسبه می‌شود. در آخرین گام‌ها از ۶۰۰ کیلووات تا هر میزانی که مصرف داشته باشد، مشمول افزایش ۳.۵ برابری خواهد شد.

الگوی مصرف در مناطق گرمسیر با سایر مناطق کاملا تفاوت است؛ در حال حاضر الگوی مصرف در مناطق گرمسیری یک با توجه به میزان و پایداری گرما سه‌هزار کیلووات ساعت خواهد بود؛ بنابراین اگر در این مناطق مصرف بیش از الگو باشد با ضریب نیم و در سایر مناطق گرمسیری با ضریب هشت‌دهم محاسبه خواهد شد. شهر‌های خوزستان، بوشهر، هرمزگان و چابهار و کنارک، شهرستان‌های دوگنبدان و لیکک، مهران، دهلران و نیک‌شهر، لار و لامرد می‌شود.

فرمول محاسبه قبض برق با وجود انتشار داده‌های شرکت مدیریت شبکه برق ایران همچنان ابهام‌هایی دارد. مثلا در محاسبه قبض برق کم باری، میان باری و اوج بار در نظر گرفته می‌شود، اما مشخص نیست که در معادلات جدید این آیتم چه تغییری خواهند داشت و هر یک از این آیتم با چه نرخی محاسبه خواهد شد.

علاوه‌بر این بررسی قبض‌های برق نشان می‌دهد که نرخ آیتم کم‌باری، میان‌باری و اوج بار در مناطق مختلف شهری، تفاوت مشهودی دارد. بنابراین به‌شکل دقیق نمی‌شود محاسبه کرد که قبض برق یک مشترک با مصرف متوسط ۴۰۰ کیلووات ساعت در مناطق مختلف چه میزان خواهد شد. بنابراین یا باید منتظر نشست تا قبض‌های جدید صادر شوند و یکباره نقره‌داغ شویم یا اینکه با شناخت اصطلاحات رایج در قبض‌های برق علاج واقعه را قبل از وقوع پیدا کنیم.

آنچه باید درباره تقسیم‌بندی مناطق برق بدانیم
علی اکبر محرابیان، وزیر نیرو می‌گوید فقط افرادی که الگوی منصفانه مصرف را رعایت نکنند شامل افزایش تعرفه برق می‌شوند. مصطفی رجبی‌مشهدی، سخنگوی صنعت برق هم تعرفه‌های جدید را جریمه مشترکان پرمصرف ‌می‌داند و می‌گوید مشترکان کم‌مصرف از ابتدای بهمن‌ماه تشویق خواهند شد. الگوی مصرف چیست؟ به چه کسی مشترک پرمصرف و به‌کدام مشترک کم‌مصرف می‌گویند؟ الگوی مصرف برق مناطق مختلف کشور متناسب با وضعیت آب و هوایی و تمرکز بر نیازهای ساکنان هر منطقه به خصوص در دوره‌های گرم سال پیش‌بینی شده تا توزیع عادلانه‌ای در مصرف برق شاهد باشیم.

طبق آمار بیش از ۸۰ درصد مردم ایران در مناطق معتدل کشور به سر می‌برند و «الگوی مصرف» آن‌ها ۲۰۰ کیلووات ساعت در ماه‌های غیر گرم سال و ۳۰۰ کیلووات ساعت برای ماه‌های گرم در نظر گرفته شده است، این ارقام میزان منطقی برق مورد نیاز یک خانوار است که می‌تواند در چارچوب آن همه نیازهای یک زندگی مناسب را تامین کند و تعرفه آن نیز به قیمت یارانه‌ای محاسبه می‌شود.
در عین حال ساکنان بخش‌هایی از نوار جنوبی، نواحی شمالی و حتی بخش‌هایی از مناطق مرکزی کشور در ماه‌هایی از سال با شدت دمای بالایی مواجه هستند و طبیعتا با مصرف مضاعف برق در استفاده از لوازم سرمایشی و خنک‌کننده روبه‌رو می‌شوند.

به همین دلیل الگوی مصرف برق متناسب با اقلیم‌های آب و هوایی کشور متفاوت است تا با اجرای طرح‌های محاسبه پلکانی تعرفه که عمدتا مشترکان دارای مصرف بی‌رویه را هدف قرار می‌دهد، مشمول افزایش تعرفه نشوند. بنابراین کشور به پنج اقلیم آب و هوایی تقسیم شده است و ۸۳ درصد مشترکان در مناطق آب و هوایی معتدل به سر می‌برند. این مناطق را به‌عنوان مناطق عادی هم می‌شناسیم اما سایر مناطق کشور بنا بر شدت دما به مناطق گرمسیر یک تا چهار تقسیم شده‌اند.

لطفا به این مسئله توجه داشته باشید که حتی تعریف چارچوب مناطق گرم نیز مطلق نیست و بر اساس شدت دما تعیین می‌شود، به‌عنوان مثال شهری چون کازرون در مرداد و شهریورماه در منطقه گرمسیر یک قرار می‌گیرد و در ماه‌های گرم از الگوی مصرف مناطق گرمسیر یک یعنی تا سه‌هزار کیلووات ساعت از مصرف برق بهره می‌برد. در عین حال الگوی مصرف آن در ماه‌های خرداد و تیر در منطقه گرم دو قرار داشته و در این ماه‌ها از دو هزار کیلووات ساعت برق برخوردار است.

نگاهی به روند مصرف برق نشان می‌دهد که در طراحی و اجرای الگوی مصرف، شرایط آب و هوایی مناطق مختلف کشور مورد توجه قرار گرفته است و الگوی مصرف خانواری که در منطقه سرد اردبیل یا کردستان زندگی می‌کند با شرایط خانوار خوزستانی و هرمزگانی به هیچ عنوان یکسان دیده نشده است. به‌همین دلیل اگر مردم در هر نقطه جغرافیایی کشور الگوی مصرف برق خود را به درستی شناخته، نسبت به آن آگاهی پیدا کرده و مصرفشان را در چارچوب آن برنامه‌ریزی کنند، نه تنها مشمول پرداخت افزایش تعرفه و هزینه‌های بیشتر در قبوض نخواهند بود که در صورت کاهش مصرف از پاداش‌های مصرف بهینه نیز بهره‌مند خواهند شد.

مناطق گرمسیر یک: دوره ماه‌های گرم سال در مناطق «گرمسیر یک» از دو ماه تا ۹ ماه متغیر است. تمامی شهرهای خوزستان، بوشهر، هرمزگان و شهرستان‌های چابهار، کنارک، انگوری، دشتیاری و شهرستان‌های دهلران از ابتدای فروردین تا پایان آذر ماه به‌مدت ۹ ماه با بالاترین شدت گرما در سطح کشور مواجه هستند، در برخی شهرستان‌ها مانند شهرستان پل‌دختر دوره شدت گرمای منطقه گرمسیر یک از دو ماه فراتر نمی‌رود. بر این اساس الگوی مصرف برای ماه‌های غیرگرم مناطق گرمسیر یک عمدتا ۲۰۰ کیلووات ساعت در نظر گرفته شده و این در حالی است که در ماه‌های گرم این الگو به ۱۵ برابر یعنی سه‌هزار کیلووات ساعت می‌رسد.
‌
مناطق گرمسیر دو: در مناطق گرمسیر دو، دوره ماه‌های گرم از یک تا شش ماه متغیر است. ماه‌های گرم در مناطقی چون ارزوئیه، شهداد، بم، فهرج از اول اردیبهشت آغاز شده و تا پایان مهرماه ادامه دارد، این در حالی است که شهرستان‌هایی چون لارستان، خنج، گراش تنها با یک ماه گرم یعنی اردیبهشت ماه در دسته مناطق گرمسیر دو جای گرفته‌اند. الگوی مصرف این مناطق نیز در ماه‌های غیرگرم عمدتا ۲۰۰ کیلووات ساعت است و در ماه‌های گرم به ۱۰برابر یعنی دو هزار کیلووات ساعت می‌رسد.

مناطق گرمسیر سه: الگوی مصرف برق این مناطق نیز در ماه‌های غیرگرم عمدتا ۲۰۰ کیلووات ساعت بوده اما در ماه‌های گرم هزار کیلووات ساعت پیش‌بینی شده است. همچون دیگر مناطق گرمسیر، مناطق متعددی از کشور در این گروه تعریف می‌شوند، به‌عنوان مثال در شهرهایی چون گیلان‌غرب، سرپل ذهاب، قصرشیرین و نفت شهر با شش ماه گرم سال یعنی آغاز اردیبهشت تا پایان مهرماه در منطقه گرمسیر سه قرار می‌گیرند. در این گروه نیز تعداد ماه‌های گرم از یک تا شش ماه متغیر بوده و برخی شهرستان‌ها مانند سرباز و راسک تنها با یک ماه گرم یعنی مهرماه در این گروه قرار دارند.

مناطق گرمسیر چهار: ماه‌های گرم سال برای مناطق گرمسیر چهار از ۳.۵ تا دو ماه متغیر است. برخی شهرهای نوار شمالی کشور مانند استان گلستان، اغلب شهرهای استان گیلان و برخی از دیگر مناطق کشور مانند طبس، ممسنی و نورآباد و… مناطق گرمسیر چهار محسوب می‌شوند. الگوی مصرف این مناطق در ماه‌های غیرگرم عمدتاً ۲۰۰ کیلووات ساعت و در ماه‌های گرم ۴۰۰ کیلووات ساعت است.

‌ راهنمای کنترل مصرف برق با استفاده از اطلاعات قبض الکترونیکی
شرکت توانیر از سال گذشته قبض برق مشترکان را به‌صورت الکترونیکی صادر می‌کند و در آن اطلاعات کاملی از میزان مصرف هر مشترک خانگی را می‌نویسد. نخستین بخش یک قبض برق الکترونیکی شامل اطلاعات ثبتی و مصرف انرژی مشترکان و بهای مصرفی برق است اما به قبض‌های برق الکترونیکی، نمودارهای میله‌ای اضافه شده است که مقدار متوسط مصرف ماهانه مشترک را با مشترکان همسایه و مشترکین همشهری نشان می‌دهد. مشترک برق خانگی در این بخش می‌تواند ضمن اطلاع از مصرف ماهانه خود، میزان مصرف برق استفاده شده را با مشترکان همجوار و همچنین مشترکان همشهری مقایسه کرده و با برآورد دقیقی سطح مصرف خود را نسبت به الگوی مصرف بررسی کند.

بخش دوم قبض برق الکترونیکی، نمودار داشبوردی که فاصله میزان متوسط مصرف ماهانه برق مشترک را با سقف الگوی مصرف و بیش از دو برابر الگوی مصرف نشان می‌دهد. همچنین در کنار این نمودار داشبوردی یک نمودار ستونی در بخش سوم وجود دارد که با توجه به الگوی مصرف مشترک خانگی در دوره مشابه، میزان مصرف در ماه‌آتی را پیش‌بینی کرده و اگر مشترک روند افزایش مصرف برق را در پیش گرفته باشد به او هشدار افزایش مصرف برق می‌دهد. توجه به نمادهای گرافیکی در نظر گرفته شده می‌تواند امکان مقایسه مصرف برق مشترک با استانداردهای مصرف برق کشور را فراهم کند.

در چهارمین بخش قبض برق، دسته مصرفی مشترک خانگی در قالب چهار دسته کم‌مصرف، خوش‌مصرف، پرمصرف و بدمصرف اطلاع‌رسانی شده و جایگاه مصرف مشترک خانگی در بین کل مشترکان برق خانگی شهر محل سکونت بر اساس آمار و ارقام نمایش داده می‌شود. در این بخش مشترک برق متوجه می‌شود، چند درصد مشترکان برق خانگی همشهری کمتر از خودش برق استفاده می‌کنند. همچنین اطلاعات کل مشترکان برق مستقر در شهر محل سکونت وی نیز نمایش داده می‌شود.

در بخش پنجم نیز، اطلاعات مبلغ قابل پرداخت به همراه مهلت پرداخت قبض برق در کنار مشخصات کیفیت برق رسیده به مشترک خانگی و همچنین تخفیف ناشی از کاهش مصرف نسبت به دوره مشابه سال گذشته نمایش داده می‌شود. همچنین در بخش ششم قبض برق الکترونیکی میزان افزایش مصرف برق نسبت به دوره مشابه سال گذشته نماش داده می‌شود و اگر مشترکان خانگی روند افزایش مصرف را در پیش گرفته باشند در این قسمت با هشدار روبه‌رو خواهد شد.‌