گزارشی از چرخش مالی عظیم انتخاب رشته دانشگاهی
روزنامه هفت صبح ، احمدرضا نجفی| هفته پیشرو یکهفته طلایی برای کنکوریهایی است که پریروز نتیجه عملکردشان در کنکور سراسری مشخص شده و حالا سخت مشغول تحقیق و جستوجو برای یک انتخاب رشته خوب هستند. فرآیند انتخاب رشته تا آخر هفته آینده یعنی ۲۴مرداد ادامه دارد. کارشناسان آموزش و پرورش تخمین میزنند، در ایام انتخاب رشته رقمی معادل ۳۰ تا ۵۰میلیارد تومان پول جابهجا میشود تا والدین خیالشان بابت آینده فرزندانشان راحت شود.
در این گزارش سراغ همه هزینههایی رفتهایم که دانشآموزان برای انتخاب رشته کنکور متقبل میشوند. از شرکت در همایشهای انتخاب رشته، بازدید حضوری از دانشگاهها در رویدادهایی تحت عنوان «روز باز دانشگاه»، تا هزینه استفاده از نرمافزارهای تخمین نتایج کنکور و مشاورههای عمومی و اختصاصی موسسههای کنکور. برای تهیه این گزارش سراغ چهارتن از مشاوران باتجربه کنکور رفتیم تا ببینیم هزینه هرکدام از این مراحل انتخاب رشته چقدر است.
*** اولین قدم؛ همایش انتخاب رشته
تحقیق برای رشتههای مختلف دانشگاهی و شرایط و فضای هر دانشگاه اولین کاری است که یک کنکوری باید برای انتخاب رشته انجام دهد، اما از آنجایی که خیلیها تحقیق برای رشتههای دانشگاهی را به بعد از آزمون کنکور سراسری موکول میکنند، وقت کافی برای تحقیق در مورد همه رشتهها وجود ندارد. همین موضوع میتواند به عنوان یک منبع درآمد برای موسسههای کنکور به حساب بیاید. یک همایش برگزار میکنیم، انواع و اقسام فارغالتحصیلان رشتهها و دانشگاههای مختلف را دعوت میکنیم تا برای دانشآموزانی که قرار است بهزودی راهی دانشگاه شوند، همهچیز را توضیح دهند.
همایشهای انتخاب رشته عموما درآمدی برای موسسهها بههمراه ندارند. آنطور که مشاوران کنکور به ما میگویند، همایشهای انتخاب رشته بیشتر با هدف نمکگیرکردن دانشآموزان برگزار میشود. همانهایی که نهایتا برای انتخاب رشته باید یکنفر را پیدا کنند تا برایشان کد رشتهمحلها مختلف را مرتب بچینند. مشاوران کنکور میگویند، این همایشها عموما بهصورت رایگان برگزار میشوند تا نقش معرفی موسسه را داشته باشند. با این وجود جستوجوهای ما نشان میدهد همینروزها همایشهای مختلفی با مبلغ ورودی حدود ۲۰هزار تومان برای هر نفر، در حال برگزاری است. این هزینه برای همایشهایی که در شهرستانها برگزار میشود تا ۷۰هزار تومان بالا میرود!
علاوه بر این بعضی از دانشگاههای مطرح کشور اینروزها یک رویداد تحت عنوان «روز باز دانشگاه» برگزار میکنند که طبق آن دانشآموزان به دانشگاه مورد نظرشان میروند و محیطهای مختلف آموزشی را بررسی میکنند. در این بین دانشآموزان میتوانند از دانشجویانی که بعضا در دانشگاه حضور دارند، مشاوره بگیرند و از آنها در مورد رشته و دانشگاهشان بپرسند. این رویدادها دست کم ۲۰هزار تومان برای هر دانشآموز خرج دارد.
*** دومین قدم؛ نرمافزار تخمین نتایج کنکور
با یک رتبه چند رقمی چطور میخواهید انتخاب رشته کنید؟ هیچ کس از حفظ نمیتواند بگوید که با هر رتبه احتمال قبول شدن در کدام رشته و دانشگاه بیشتر است. برای همین طی کردن مراحل انتخاب رشته مراجعه به یکی از این نرمافزارها را لازم دارد. این نرمافزارها به دانشآموز میگویند که با رتبهای که آورده، چه رشتهای میتواند قبول شود. اغلب موسسهها این امکان را بهصورت رایگان در اختیار دانشآموز میگذارند.
حتی موسسههای معروف کنکور، این امکان را در سایتشان فراهم کردهاند تا دانشآموزان با استفاده از نرمافزار انتخاب رشته، ببینند با رتبهای که کسب کردهاند، سالهای قبل چه رشتههایی قبول میشدند. مشاوران کنکور به ما میگویند این سامانهها زیاد قابل اعتماد نیستند. چراکه تعداد دانشآموزان هر موسسه محدود است و همچنین هر سال ممکن است تغییراتی در ظرفیت دانشگاهها ایجاد شود تا به کلی فرآیند انتخاب رشته را تغییر دهند.
در کنار این سامانهها، نرمافزارهای پولی انتخاب رشته خودنمایی میکنند. مشاوران کنکور میگویند این نرمافزارها حرفهایتر عمل میکنند. چراکه جامعه آماری آنها خیلی گسترده است و هر سال تغییرات دفترچه را در فرآیند تخمین نرم افزار اعمال میکنند. برای همین نتایج آنها به واقعیت نزدیکتر است. مشاوران کنکور میگویند موسسههایی که به این نرمافزارها دسترسی دارند، برای هر دانشآموز مبلغ ۵۰ تا ۱۰۰هزار تومان را در نظر میگیرند!
*** قدم آخر؛ مشاوره انتخاب رشته
تحقیق کردن درباره رشتههای مختلف و یک برگه پرینت با کد رشتهمحلهای مختلف برای خیلیها کافی نیست. مشاوران کنکور میگویند خیلیها نمیتوانند خودشان برای انتخاب رشته تصمیم بگیرند و در این راه سراغ این مشاوران میروند. آنها میگویند کسانی که رتبههای متوسط در بازه یک تا ششهزار منطقه یک کسب میکنند، مشتریهای اصلی مشاوران انتخاب رشته هستند. مشاوران کنکور به ما میگویند، هر نوبت مشاوره انتخاب رشته در آموزشگاهها برای هر دانشآموز حدود ۵۰۰ تا ۷۰۰هزار تومان هزینه دارد. طوری که دانشآموز با مراجعه به موسسه کنکور، با پرداخت این مبلغ میتوان به مدت حدود یکساعت از توصیههای مشاور انتخاب رشته بهرهمند شود.
همانطور که معلمان خصوصی برای آموزش به منزل دانشآموز میروند، ممکن است مشاوران خصوصی برای انتخاب رشته سر از منزل شاگردشان درآورند. مشاوران کنکور به ما میگویند برای هر جلسه خصوصی مبلغی حدود یکمیلیون تا یکمیلیون و ۵۰۰هزار تومان هزینه دریافت میکنند. آنها میگویند این مبلغ برای مشاوران خوب است، مشاوران عالی خیلی بیشتر از این حرفها پول میگیرند و ممکن است حق مشاوره آنها به چهار یا پنجمیلیون تومان هم برسد. مشاوران برای انتخاب رشته خصوصی عموما یکساعتونیم با دانشآموز سروکله میزنند. مشاوران کنکور میگویند در این بازه ۱۰روزه انتخاب رشته، ممکن است حدود ۴۰میلیون تومان درآمد داشته باشند.
گفته میشود همین حالا در تهران حداقل ۲۰نفر هستند که در ایام انتخاب رشته چنین درآمدی دارند. مشاوران حرفهای که تمرکزشان روی انتخاب رشته است، درآمدهای بالاتری کسب میکنند. طوری که گفته میشود چندنفر از این مشاوران در بازه ۱۰روزه انتخاب رشته ممکن است تا ۱۰۰میلیون تومان درآمد داشته باشند. مشاوران کنکور به ما میگویند این افراد عموما قبل از شروع فرآیند انتخاب رشته، چندتن از فارغالتحصیلان یا دانشآموزان رشتهها و دانشگاههای برتر را استخدام میکنند تا در این راه کمکشان کنند.
دانشآموزان وقتی سراغ این دسته از مشاوران تخصصی انتخاب رشته میروند، بیشتر وقتشان با دانشجویان و فارغالتحصیلان میگذرد و در پایان حدود ۱۰دقیقه تا یک ربع، شخص اصلی مشاور برای انتخاب رشته آنها وقت میگذارد. برای همین موضوع آنها میتوانند در این ۱۰روز، تعداد بیشتری از دانشآموزان را در فرآیند انتخاب رشته مشاوره دهند تا به این درآمدهای نجومی برسند. البته باید توجه داشته باشید که تعداد این افراد در کشور انگشتشمار است و قابل تعمیم به همه مشاوران انتخاب رشته نیست.