کمپ ترک اعتیاد یا اردوگاه مرگ؟
روزنامه هفت صبح، فاطمه رجبی | فیلمی که با عنوان «شکنجه معتادان در مرکز ترک اعتیاد» از جمعه عصر در حال دستبهدست شدن است، آنقدر تلخ و دردناک است که احتمالا کمتر کسی بتواند آن را تا انتها تماشا کند، همین تلخی هم باعث شده که واکنشها شدید باشد و مسئولان مختلف به ماجرا ورود کنند.
*** آب یخ و شلاق
فیلم، مردانی را نشان میدهد که در استخری کثیف و پر از یخ غوطهور هستند، بعضیها تلاش میکنند بیرون بیایند و بعضی سر جای خودشان میلرزند. اوج تراژدی و وحشت آنجاست که مردان دیگری شلاقبهدست مردان غوطهور در آب را میزنند. از همهطرف صدای فریاد و ناله شنیده میشود.
اما این نالهها چیزی از خشونت مردان شلاقبهدست که رکیکترین فحشها را فریاد میزنند، کم نمیکنند. هرکس نداند، فکر میکند این بخشی از یک فیلم ترسناک است، اما اینجا یک مرکز ترک اعتیاد در روستای قلات از توابع شهرستان شیراز است و شلاقبهدستها میخواهند با این کار مردان داخل آب را از اعتیاد نجات دهند!
*** برخورد قانونی
بعد از وایرال شدن این ویدئو، مسئولان مختلف موضعگیری کردند و خبر رسید که کمپ ترک اعتیاد، پلمب شده است. سرهنگ کاووس محمدی، معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی استان فارس اعلام کرد: «پس از انتشار این تصاویر در فضای مجازی، نیروی انتظامی به این مسئله ورود کرده و با متخلفان برخورد قانونی لازم را انجام داده و در این راستا دو متخلف هم شناسایی و دستگیر شدهاند.
اگر ضربوشتم افراد توسط این متخلفان ثابت شود، با این افراد به علت نقض حقوق شهروندی برخورد قانونی خواهد شد و این افراد متحمل جرایم قانونی در این زمینه خواهند شد. سازمان بهزیستی هم در اولین اقدام نسبت به پلمب این مرکز اقدام کرده و فرماندهی نیروی انتظامی در راستای احقاق حقوق مردمی از این اقدام سازمان بهزیستی حمایت کرده است.»
*** زیر تازیانه
اگر ویدئو را دیده باشید، احتمالا با خودتان میگویید این مردان نحیف و ضعیف، در آب یخ و زیر ضربههای شلاق چطور دوام میآورند؛ جواب این است که بعضی از آنها دوام نمیآورند. این را خبر مرگ یکی از ساکنان کمپ تایید میکند؛ خبری که همراه با انتشار ویدئو، دهانبهدهان چرخید و دادستان عمومی و انقلاب مرکز فارس هم دربارهاش گفت:
«پرونده فوت یک نفر در کمپ ترک اعتیاد، در شعبه ویژه قتل استان مفتوح شده و تحقیقات در این خصوص آغاز شده است. در همین راستا ۵ نفر از مسئولان کمپ یادشده بازداشت شدند. کمپ موردنظر با دستور قضایی پلمب شده و هرگونه اظهارنظر نهایی منوط به اعلام نظر پزشکیقانونی درخصوص علت تامه فوت فرد یادشده است.»
*** اصلا تعجب نکردم
مهدی قبلا سهبار راهی این کمپها شده؛ یکبار در خیابان دستگیر شده و دوبار هم خانوادهاش مامور خبر کردهاند که او را برای ترک ببرند. هربار در همین کمپهای دولتی تا جان در بدن داشته کتک خورده و نصفشب درحالیکه خواب و بیدار بوده، داخل استخر آب یخ انداخته شده. ویدئو او را یاد سالهای سیاه زندگیاش که در اعتیاد گذشته میاندازد و میگوید: «حالم بد شد، اما اصلا تعجب نکردم، این یک رویه کاملا معمول است. مراکز نیمهدولتی یا خصوصی ارزانقیمت این کارها را همیشه انجام میدهند.»
اما چرا؟ مهدی در جواب میگوید: «آب سرد علائم خماری را کم میکند. بدندرد را تا اندازهای آرام میکند، برای همین در طی پروسه ترک تا چندینبار دوش آب سرد برای بیمار تجویز میشود، فشار آب یخ آنقدر که یک فرد معمولی را اذیت میکند، فرد خمار را آزار نمیدهد، نمیگویم آزاردهنده نیست، هست اما نه آنقدر که برای یک آدم معمولی میتواند آزاردهنده باشد، چون همانطور که گفتم، تا اندازهای درد بیمار را کم میکند، اما کتک زدن بیمار کاملا هدف دیگری دارد.
عدهای از همین افراد ناآگاه فکر میکنند با تحقیر معتاد باعث میشوند که انگیزهاش برای ترک بیشتر شود، درحالیکه با این کار معتاد را از انسانیت ساقط میکنند و شخصیتش را کاملا از بین میبرند تا جایی که هربار کمتر به تحقیرها واکنش نشان میدهد. عدهای از کارکنان کمپها هم از ترفند کتک زدن برای مهار بیماران کمک میگیرند. تعداد کارکنان کم است و معتادهای زیادی پذیرش میشوند تا سود بیشتری به دست بیاید، به همین دلیل هم با انواع وسایل؛ از چوب و شلاق گرفته تا شوکر سعی میکنند بیماران را مهار کنند.»
از نظر مهدی مرگ یک معتاد زیر دست کارکنان کمپ هم چندان عجیب نیست. او میگوید: «از خانواده بیمار رضایتنامه گرفته میشود. در مورد بیمارانی که وضعیت جسمی خوبی ندارند حتی به خانوادهها هشدار داده میشود که ممکن است بدنشان ترک را تحمل نکند، اما این یک دروغ بزرگ است، هر بدنی با هر شرایطی اگر تحت متدهای علمی و زیر نظر متخصص ترک کند، توانایی این کار را دارد.
اما کمپها نمیخواهند مسئولیت قبول کنند، چون در شرایطی که آنها عمل میکنند مرگ بیمار یک اتفاق دور از ذهن نیست. من خودم چندینبار شاهد بودهام که اصطلاحا بیمار «ترک را نکشیده» و زیر بار این اقدامات از بین رفته است.»
*** تکرار ماجرای شفق
هفت سال پیش هم خبری مشابه همین ماجرای کمپ ترک اعتیاد شیراز منتشر شد. یکی از روزنامهها گزارشی از وضعیت بسیار بد نگهداری از معتادها در کمپ شفق منتشر کرد که جنجال بزرگی به راه انداخت. البته ماجرای کمپ شفق و اقدامات شبهجنایتکارانهای که در آن کمپ میشد، حساسیت بیشتری به وجود آورد.
چون شفق یک اردوگاه ترک اجباری اعتیاد بود که بر اساس اصلاحیه قانون درمان اعتیاد مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام در سال ۸۹ برای درمان معتادان متجاهر؛ یعنی معتادانی که از ظاهرشان میتوان پی به اعتیادشان برد ایجاد شده بود و قرار بود این اردوگاه زیرنظر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر ایجاد شود و وزارت بهداشت، ستاد مبارزه با مواد مخدر، شهرداری تهران و… در ایجاد و تجهیز و ساماندهی معتادان در این مرکز مشارکت داشته باشند، به همین دلیل هم پای همه آنها به ماجرا باز شد، با این وجود با گذشت هفت سال از چنین ماجرایی، انگار نظارت بر خیلی از کمپهای ترک اعتیاد هنوز هم چنان نیست که حداقل جان بیماران مبتلا به اعتیاد در امان باشد.