کرونا پوتین را از کاخ کرملین بیرون میاندازد؟
روزنامه هفت صبح | فارین پالیسی در گزارشی نوشت: نظرسنجیهای جدید حاکی از کاهش تعجبآور محبوبیت رئیس جمهور روسیه است. این همهگیری روند بیاعتمادی در کرملین را تسریع کرده است.
کرونا ویروس برای تمامی کشورها در سراسر جهان مشکلاتی را ایجاد کرده اما به نظر میرسد این امکان وجود دارد که بیماری مورد بحث به طور ویژه به روسیه آسیب بزند و چالشهای جدید و پیچیدهای را برای رئیس جمهور این کشور ایجاد کند.
یافتههای یک بررسی جدید که توسط مرکز نظرسنجی لوادا سنتر انجام شده است، نشان میدهد که شرایط ایجاد شده توسط این بیماری همهگیر، توانایی کرملین را در تأمین رشد اقتصادی کشور و ارائه کالاهای عمومی تضعیف کرده است. مهم اینکه، این دو موضوع همواره نقش مهمی در ثبات رژیم پوتین داشتهاند. از سوی دیگر، روندهای بلندمدتی مانند اهمیت روزافزون حقوق شهروندی و شهرنشینی در روسیه نیز وجود دارد که نمای شگفتآور و تاریکی را برای مردی که طی ۲۰ سال گذشته رهبری روسیه را برعهده داشته است، نشان میدهد.
پوتین از اوایل دهه ۲۰۰۰ حمایت خود را از دو منبع اصلی به دست آورده است. نخست اینکه، کرملین با قولهایی مبنی بر ایجاد رشد اقتصادی، بیش از متخصصان طبقه متوسط پیروزی به دست آورد. دوم، پوتین توانست حمایت گروههای اجتماعی با درآمد پایین از جمله کارمندان بخش دولتی و بازنشستگان را که وابسته به حمایت دولت و دلتنگ دوره اتحاد جماهیر شوروی هستند را از طریق ترکیبی از وعدههای پوپولیستی و لفاظیهایی در مورد قدرت بزرگ روسیه جلب کند.
روسها از نظر تاریخی توانایی دولت را در تأمین حقوق اجتماعی بر حقوق مدنی در اولویت قرار دادهاند، در واقع این موضوع بازتابی از جهت گیری پدرسالارانه متداول برای جوامع دارای میراث کمونیستی است. به هر حال، این موضوع در استراتژی گستردهتر پوتین نقش داشت.در طول ۲۰ سال گذشته بزرگترین ضربه به این سیستم پشتیبانی پس از بحران مالی سال ۲۰۰۸ وارد شد.
رکود اقتصادی که منجر به کاهش چشمگیر حمایت از دولت شد، اوج اعتراضات را در سراسر کشور به دنبال داشت که از سال ۲۰۱۱ شروع شدند و خسارات انتخاباتی چشمگیری به حزب طرفدار پوتین یعنی حزب متحد روسیه در انتخابات دوما در آن سال وارد کردند. در حالی که کاهش حمایت از پوتین در سال ۲۰۱۳ ادامه داشت، در سال ۲۰۱۴، کرملین به طور موقت این روند نزولی را پس از الحاق منطقه کریمه به روسیه معکوس کرد. به عبارت دیگر، بر اثر این رخداد، شاهد افزایش بسیج میهن پرستانه شهروندان و بروز احساسات وطن پرستی در روسیه بودیم. این اثر حدود دو سال و نیم به طول انجامید اما فرسایش آهسته حمایت از پوتین در سال ۲۰۱۷ شروع شد.
*** همهگیری چه ضربهای به روسیه خواهد زد؟
از سوی دیگر همهگیری در حال پیشرفت کرونا احتمالا حتی سختتر از بحران مالی ۲۰۰۸ به روسیه ضربه خواهد زد. موضوع اول این است که افت شدید قیمت نفت همراه با توقف فعالیتهای اقتصادی باعث ایجاد خسارت ساختاری بلندمدت در اقتصاد خواهد شد. به طور مثال آمارها نشان از افزایش چشمگیر تعداد افرادی که حقوقشان را در ماه مه ۲۰۲۰ با تأخیر دریافت کردهاند، یا دستمزدشان کاهش یافته یا از کار اخراج شدهاند، دارد.
گفتنی است، این آمارها با ماه اکتبر سال ۲۰۱۹ مقایسه شده است. این شرایط، منجر به شدیدترین افت شاخصهای ارزیابی اقتصاد در روسیه از زمان بحران سال ۲۰۰۸ شد. تا ماه مارس، پیش از آنکه بیشتر مناطق روسیه سیاستهای فاصلهگذاری اجتماعی را اعمال کنند، مرکز نظرسنجی لوادا یک افت ۲۰درصدی را در شاخص احساسات مصرفکننده خود ثبت کرد.
اما اوضاع فعلی بدتر از سال ۲۰۰۸ به نظر میرسد. میتوان وضعیت اقتصادی کنونی روسیه را با شرایط این کشور در سال ۲۰۰۸ مقایسه کرد اما بحران گذشته هنگامی رخ داد که حمایت از پوتین در اوج خود بود. در سال ۲۰۰۸، قبل از بحران مالی، حمایت از پوتین پس از چندین سال رشد مداوم اقتصادی در اوج قرار گرفت. بحران اقتصادی دیگر در اواخر سال ۲۰۱۴ با خبر الحاق کریمه به روسیه توسط پوتین متعادل شد و پس از آن حمایت عمومی از وی به اوجش رسید.
آنچه سال ۲۰۲۰ را منحصر به فرد میکند، این است که وقتی همه گیری شروع شد، حمایت داخلی از پوتین طی پنج سال در حال کاهش بود. این کاهش طرفداری از رئیس جمهور روسیه در پی افزایش ناخوشایند سن بازنشستگی و کاهش درآمدهای قابل تصرف رخ داد. در نتیجه این تحولات، ارتش بر ریاست جمهوری به عنوان معتبرترین نهاد روسیه در سال ۲۰۱۸ غلبه کرد.