کارتخوان‌ها؛ سلطان بلامنازع پرداخت الکترونیک در کشور
روزنامه هفت صبح | هشتادویکمین گزارش اقتصادی شاپرک منتشر شد. گزارشی که تصویری روشن از نظام پرداخت و مبادله پول در کشور می‌دهد. گزارشی که نشان می‌دهد سلطان بلامنازع پرداخت الکترونیک در کشور کماکان کارتخوان‌های فروشگاهی با سهم بیش از ۹۰درصدی هستند! ده درصد باقی‌مانده هم به درگاه‌های پرداخت اینترنتی و اپلیکیشن‌های موبایلی پرداخت تعلق دارد که سهم درگاه‌های اینترنتی (بیش از ۶ درصد) دو برابر ابزارهای موبایلی (کمی بیش از ۳ درصد) است.
جابه‌جایی ۷۴۴ هزار میلیارد تومان در یک ماه!
اگر می‌خواهید بدانید شاپرک و عدد و رقم‌هایش چقدر مهمند کافی است بدانید که کل اسکناس‌هایی که در دست مردم جابه‌جا می‌شود تنها یک‌درصد نقدینگی کشور است اما حجم تراکنش‌های شاپرک حدود ۱۴درصد این نقدینگی است. از طرفی ارزش کل پولی که سالانه در شاپرک جابه‌جا می‌شود ۱۰ درصد از جی‌دی‌پی کشور هم بیشتر است! فقط در اسفند ارزش اسمی تراکنش‌های شاپرک حدود ۷۴۴ هزار میلیارد تومان بوده است.
اما این گزارش تازه نشان می‌دهد محدودیت‌هایی که در زمستان گذشته و با جمع‌آوری دستگاه‌های کارتخوان فروشگاهی از یک سو و اجباری شدن اینماد از سوی دیگر اعمال شد چه تعداد درگاه پرداخت از دور خارج شده‌اند و چه تعداد نتوانسته‌اند درگاه جدید بگیرند. اگرچه بر اساس این گزارش در اسفندماه ۱۴۰۰، بالغ بر ۳.۶۰۵ میلیون تراکنش باارزش ۷.۴۴۰ هزار میلیارد ریال در شبکه الکترونیک پرداخت کارت پردازش شده که نسبت به بهمن ماه رشد ۱۱.۸۴ درصدی در تعداد و ۱۶.۹۵ درصدی در ارزش ریالی داشته است.
اما تعداد ابزارهای شاپرکی در مجموع نسبت به بهمن ماه رشد منفی ۴.۵۳ درصدی داشته. به نظر می‌رسد سبب این تغییر، کاهش منفی ۱.۴۵ درصدی تعداد ابزار کارتخوان فروشگاهی است. اما اصل ماجرای آمار نزولی گزارش شاپرک را باید در حوزه سایت‌ها و فروشگاه‌های آنلاین جستجو کرد که از ابزاری به نام «درگاه پرداخت اینترنتی» استفاده می‌کنند که مدت‌هاست زیر ضرب اینماد وزارت صمت قرار گرفته است.
بر اساس گزارش تازه شاپرک ابزارهای پذیرش اینترنتی در اسفند ۱۴۰۰ نسبت به بهمن ماه ۱۴۰۰ رشد منفی ۱۸.۷۹ درصدی را تجربه‌کرده‌اند. تعداد ابزار پذیرش موبایلی نیز در مدت مشابه با کاهش منفی ۳۲.۵۱ درصدی همراه بوده است. رشد منفی ۱۸.۷۹ درصدی ابزارهای پذیرش اینترنتی در یک ماه، درحالی اتفاق افتاده که در گزارش اقتصادی بهمن‌ماه شاهد رکورد بی‌سابقه منفی ۵۰.۱۱ بوده‌ایم.
به عبارتی ابزارهای پذیرش اینترنتی در طول دو ماه رکورد تقریبا منفی ۶۸ درصدی را تجربه‌کرده‌اند و در یک سراشیبی نزولی قرار گرفته‌اند.
کاهش تعداد درگاه‌های پرداخت به واسطه اجباری شدن اینماد را می‌توان توجیه منطقی رشد منفی ابزارهای پذیرش اینترنتی دانست.
اثرات این اقدام به‌رغم ادعاهای مطرح شده درباره استقبال کسب‌وکارها از اینماد کاملا مشهود است وشبکه پرداخت را تحت تاثیر قرار داده است.
پیشتازی پرداخت الکترونیک سامانو به‌پرداخت ملت
در بخش عملکرد ماهیانه شرکت‌های پرداختی از گزارش با مطالعه شاخص‌های عملکرد تعدادی و مبلغی شرکت‌ها در کل و همچنین به تفکیک هر یک از ابزار پذیرش و نوع سرویس، تصویری کلی از وضعیت آنها در صنعت پرداخت الکترونیکی کارت ترسیم شده است. در شاخص سهم تعدادی تراکنش‌ها، شرکت «پرداخت الکترونیک سامان» با سهم ۲۰.۸۶ درصدی همچنان جایگاه اول را به خود اختصاص داده است.
در مؤلفه سهم مبلغی نیز همانند گذشته شرکت «به‌پرداخت ملت» با اختصاص سهم ۱۹.۸۴ درصدی از مبلغ تراکنش‌ها، بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است. در این ماه اختلاف سهم مبلغی شرکت «پرداخت الکترونیک سامان»، دومین شرکت بازار، با این شرکت حدود ۳ درصد است. این شاخص در مؤلفه تعدادی معادل ۱.۳۹ درصد گزارش می‌شود.
سهم بانک‌های پذیرنده از تراکنش‌های الکترونیک
برنده بلامنازع رقابت بانک‌ها در سهم گرفتن از حجم ریالی و تعداد تراکنش‌های الکترونیک با فاصله بانک ملت است. بعد از آن‌هم بانک ملی و بانک سپه قرار گرفته‌اند. شاخص گستره فعالیت هر یک از بانک‌ها در پذیرش تعداد و مبلغ تراکنش‌های پشتیبانی‌شده در شبکه شاپرک نشان می‌دهدبانک نخست با بالاترین سهم تعدادی و مبلغی در شبکه پرداخت «بانک ملت» با سهم ۱۹.۰۹ درصدی از تعداد تراکنش‌ها و سهم ۱۹.۲۷ درصدی از مبلغ تراکنش‌هاست.
