کاراکترهای کمدی که تکراری شدند
روزنامه هفت صبح، مرجان فاطمی | چند روز پیش زمانی که داشتیم بازی جواد رضویان را در اولین قسمت سریال «۰۲۱» آنالیز می‌کردیم به این نتیجه رسیدیم که رضویان در این سریال هم تیپ همیشگی‌اش را حفظ کرده است. سررشته این تیپ را گرفتیم و به داوود برره سریال «پاورچین» رسیدیم؛ شخصیتی جذاب و دوست‌داشتنی که الگوی بسیاری از نقش‌های بعدی رضویان شد.
از این دست تیپ‌های شخصیتی در فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی کم نداریم. بسیاری از این تیپ‌ها بعد از اینکه در یک یا دو سریال بخصوص جواب می‌دهند و محبوبیت پیدا می‌کنند روی تمام نقش‌های بعدی آن بازیگر سایه می‌اندازند. خیلی از بازیگران کمدی سعی می‌کنند از زیر این سایه بیرون بیایند، اما خیلی‌ها هم به آن چنگ می‌زنند و به عنوان الگویی مطمئن در آثار بعدی مورد استفاده قرار می‌دهند.
در این پرونده به سراغ کاراکترهایی رفته‌ایم که کمدین‌ها بعد از موفقیت در ایفای آنها، در سایر آثار هم آن را تکرار کرده‌اند. بعضی از این تیپ‌ها به طور کامل تکرار شده‌اند و از برخی دیگر صرفا چند ویژگی مهم حفظ شده است. در بخشی از این پرونده هم به بهانه حضور زوج سیامک انصاری و جواد رضویان در سریال «۰۲۱»، زوج‌های کمدی موفق تلویزیونی را مرور کرده‌ایم.
*** مهران مدیری / رامین
* این تیپ اولین‌بار کجا به چشم آمد؟ کاراکتر رامین در «جنگ ۷۷» با ویژگی‌های شخصیتی منحصربه‌فردی به میدان آمد و نقطه شروعی شد برای شخصیت‌هایی که مدیری بعدها در آثارش استفاده کرد.
* کجاها تکرارش کرد؟ نمی‌توانیم بگوییم مدیری عینا این کاراکترها را در سایر سریال‌هایش تکرار کرد. درواقع با حفظ برخی ویژگی‌های ثابت، در هر سریال، کاراکترهایش را بازتعریف می‌کرد. در «جایزه بزرگ»، «پاورچین»، «نقطه‌چین» تاحدودی او را به عنوان شخصیتی ساده و درعینحال زرنگ می‌شناختیم. بعد سادگی این شخصیت در «مرد هزارچهره» نمود بیشتری پیدا کرد و در آنجا از زرنگی و دسیسه‌چینی خبری نبود. بعد از مدتی، بُعد سادگی و مظلومیت را در آثارش به سیامک انصاری سپرد و خودش به عنوان کاراکتر مکمل، جنبه‌های زرنگی و سیاسی آن شخصیت را پررنگ‌تر کرد. نمود آن را می‌توانیم در سریال‌های «شب‌های برره»، «قهوه تلخ»، «در حاشیه» و… ببینیم.
*مهمترین ویژگی تکراری: مظلوم‌نمایی، دسیسه‌چینی، موضع پایین نسبت به همسر و صاحبخانه و رئیس، نگاه به دوربین و مطلع کردن مخاطبان از نقشه‌های خبیثانه و …
* میزان موفقیت: به نظر می‌رسد مخاطبان از میان نقش‌های مدیری، او را در قالب همان مرد ظاهرا ساده و مطیع که درعینحال نقشه می‌کشد و شکست می‌خورد بیشتر می‌پسندند. از آنجایی که مدیری معمولا در هر سریال چیزی به این نقش‌ها اضافه یا کم می‌کند، تکراری به نظر نمی‌رسد.
*** سیامک انصاری / کیانوش
* این تیپ اولین‌بار کجا به چشم آمد؟ انصاری اولین‌بار در «شب‌های برره» این نقش را بازی کرد؛ مردی روشنفکر و روزنامه‌نگار که در جمع گروهی از افراد بی‌فکر و منطق قرار می‌گیرد و مدام مورد تحقیر واقع می‌شود و نمی‌تواند دلایل منطقی‌اش را درباره مسائل مختلف به آنها ابراز کند. او در برابر جهل اکثریت بازنده است و به عنوان شخصیتی نفهم شناخته می‌شود.
* کجاها تکرارش کرد؟ این تیپ شخصیتی بعد از «شب‌های برره» در سایر آثار مهران مدیری از جمله «قهوه تلخ»، «باغ مظفر»، «در حاشیه» و حتی فیلم سینمایی «ساعت پنج عصر» هم تکرار شد.
*مهمترین ویژگی تکراری:مهمترین ویژگی شخصیتی تیپ‌های سیامک انصاری در آثار مهران مدیری، تفاوت او با سایرین بود. درواقع انصاری نقش نماینده انسانی آگاه در جامعه‌ای پر از جهل و نادانی را روایت می‌کرد.
او در تمام این سریال‌ها انسانی بافرهنگ و اهل تفکر بود، اما بدون اینکه بخواهد، در جایگاهی قرار می‌گرفت که به واسطه قدرت درک و تحلیلش مدام مسخره می‌شد و حتی تا پای از دست رفتن جانش هم پیش می‌رفت. او مجبور بود برای اینکه از طرف جمع پذیرفته شود به کارهایی برخلاف میل و عقیده‌اش تن بدهد.
* میزان موفقیت: تیپ جذاب و موفقی بود، اما از یک جایی به بعد خود مدیری و انصاری هم متوجه شدند که باید به فکر تغییر باشند.
*** جواد رضویان / داوود برره
* این تیپ اولین‌بار کجا به چشم آمد؟ جواد رضویان اولین‌بار با نقش داوود برره در سریال «پاورچین» به چشم آمد. شخصیتی در ظاهر مهربان و ساده، اما آب‌زیرکاه و رذل که برای موفقیت خودش دست به هرکاری می‌زد.
* کجاها تکرارش کرد؟ رضویان در اکثر آثار بعد از «پاورچین»، لهجه را در شخصیت کمدی‌اش حفظ کرد و برخی ویژگی‌های شخصیتی را هم با خودش به نقش‌های بعدی برد. شنبه در سریال «چهارخونه»، زهتاب سریال «درحاشیه» و همین حالا هم نقش جلال در سریال «۰۲۱» یک‌جورهایی ادامه همان نقش داوود برره هستند.
البته رضویان این نقش را در فیلم‌های سینمایی و ویدئویی بسیاری هم تکرار کرد.
* مهمترین ویژگی تکراری: استفاده از یک لهجه اغراق‌شده و اکثرا ناآشنا مهمترین عنصر تکرارشونده بعد از پاورچین در آثار جواد رضویان است. او در اکثر موارد همان شخصیت در ظاهر ساده و صمیمی، اما آب‌زیرکاه را دارد که برای اثبات این مظلومیت گریه می‌کند و دست به هرکاری می‌زند. مبنای اصلی این تیپ شخصیتی روی عدم صداقت بنا شده، اما در نمایش این ناراستی کاملا اغراق‌شده عمل می‌کند و ظرافتی در رفتارش دیده نمی‌شود.
*میزان موفقیت: جواد رضویان این تیپ را مدام بدون تغییر خاصی تکرار می‌کند. درست است که این تیپ تاحدودی برای مخاطبان جذاب است، اما خسته‌کننده به نظر می‌رسد.
