چهار درسی که از ریزش بورس گرفتیم
روزنامه هفت صبح، احمدرضا نجفی | سقوط بزرگ بورس در روزهای اخیر تقریبا اجتناب‌ناپذیر بود اما در همین وضعیت هم می‌توان بازنده نبود . بورس شنبه خیلی از سهامداران را نقره‌داغ کرد؛ ضرر پنج درصدی روی سهام همه شرکت‌ها برای فعالان بازار اتفاق ناراحت‌کننده‌ای بود اما از همین فرصت هم می‌توان برای سود کردن استفاده کرد. کارشناسان بازار سرمایه معتقدند ضررهایی که سهامداران در بورس متحمل می‌شوند، هزینه نکاتی است که روزهای منفی یاد می‌گیرند.
چگونه در بورس موفق شویم ؟!
در این گزارش سعی کردیم چهار درسی که از ریزش ۱۶هزار و ۷۰۰واحدی بورس گرفتیم را جمع‌بندی کنیم. اغلب کارشناسان معتقدند بورس بعد از تخلیه حباب قیمت‌ها، روزهای طلایی در پیش دارد و با متعادل شدن بازار می‌تواند برای خیلی‌ها سودآور باشد. برای همین در این گزارش راه‌های سود کردن در روزهای پساریزش را بررسی کرده‌ایم تا ببینیم چطور می‌توانیم ضرری که روز شنبه متحمل شدیم را جبران کنیم.
بررسی رفتار بازار در منفی‌ترین روز تاریخ بورس به ما درس‌های زیادی داد. مهم‌ترین آنها اعتماد نکردن به سفارش‌هایی است که قبل از ساعت ۹ ثبت می‌شوند و صرفا جنبه فریب دادن سرمایه‌گذاران خرد را دارند. این ریزش به ما یاد داد ایستادن در صف فروش هیچ فایده‌ای ندارد. همچنین بازگشت نسبی در معاملات دیروز سرمایه‌گذارانی که سهام ارزنده‌شان را فروختند به حسرت انداخت. این ریزش به ما نشان داد، خرید گروهی عاقبتی جز ضرر گروهی ندارد.
* یک: سفارش‌های قبل از بازگشایی بازار را جدی نگیرید
بورس هر روز از ساعت هشت و نیم صبح کار خود را آغاز می‌کند. احتمالا در جریان هستید که بورس هر روز صبح به مدت نیم ساعت در وضعیت ثبت سفارش قرار دارد و هیچ معامله‌ای انجام نمی‌شود. نهایتا ساعت ۹ ثبت سفارش و اصطلاحا مچینگ قیمت‌ها پایان پیدا می‌کند و اولین معاملات انجام می‌شود.
در این بازه نیم ساعته، اتفاقات زیادی ممکن است برای یک سهم بیفتد. کسانی که می‌خواهند سرمایه‌گذاران خرد را به خرید سهام یک شرکت ترغیب کنند، قبل از بازگشایی بازار سفارش‌های سنگین برای خرید سهام ثبت می‌کنند که در ظاهر باعث بالا رفتن قیمت سهم شده، در طرف مقابل برای ترغیب سهامداران به فروش سهام‌شان، بعضا شاهد سفارش‌های سنگین فروش سهم هستیم. در حالی که همه این سفارش‌ها تا لحظاتی قبل از بازگشایی بازار حذف می‌شوند و سهامداران خرد که بر‌اساس صف‌های خرید یا فروش قبل از بازگشایی ثبت سفارش کرده بودند متضرر می‌شوند.
نمونه آن نماد پسهند مربوط به شرکت صنایع لاستیکی سهند است که در روز شنبه قبل از بازگشایی شاهد صف فروش میلیونی در این سهم بودیم، در حالی که اغلب این سفارش‌ها پیش از بازگشایی سهام حذف شد و کسانی که سهام‌شان را از ترس این سفارش‌های صوری به فروش گذاشته بودند متضرر شدند. چرا که با بازگشایی بازار قیمت سهام این شرکت با وجود سقوط شاخص، کمی افزایش پیدا کرد.
* دو: ایستادن در صف فروش دردی از شما دوا نخواهد کرد
یکی از عجیب‌ترین اتفاقات در زمان سقوط شاخص کل، صف‌های طولانی برای فروش سهام است. روز شنبه همزمان با سقوط ۱۶هزار و ۷۰۰واحدی شاخص کل، ۲۰نماد بورس و فرابورس با صف‌های فروش با حجم بیشتر از ۱۰۰میلیون سهم مواجه بودند. صف‌هایی که تا پایان معاملات جمع‌آوری نشد.
رکورددار صف فروش جمع‌آوری نشده در روز شنبه نماد خساپا مربوط به شرکت خودروسازی سایپا بود که با صف فروش ۳۷۹میلیونی روبه‌رو بود. نماد‌های خپارس مربوط به شرکت پارس‌خودرو، وساپا مربوط به شرکت سرمایه‌گذاری سایپا، ولساپا مربوط به شرکت لیزینگ رایان سایپا و تپکو مربوط به شرکت تولید تجهیزات سنگین هپکو پنج نمادی بودند که طولانی‌ترین صف فروش را داشتند. این در حالی است که تا خریداری در بازار بورس نباشد، سهام فروخته نخواهد شد و ایستادن در صف فروش صرفا کار را برای سهم سخت‌تر می‌کند.
برای مثال از صف فروش ۲۸۴میلیونی نماد وساپا، تنها ۹میلیون سهم فروخته شد و بقیه بلاتکلیف باقی ماندند. در حالی که اگر صف‌های اینچنینی تشکیل نشود، می‌توان امیدوار بود که خریداران به خرید سهم ترغیب شوند. از طرفی شرکتهای فعال در بورس به عنوان سهامدار حقوقی که وظیفه جلوگیری از هیجانات بازار را دارند، اگر جمع کردن صف فروش یک نماد را در توان خود نبینند، به کلی بی‌خیال نجات سهم خواهند شد و این می‌تواند به ادامه‌دار بودن روند نزولی قیمت سهمی که دارید منجر شود.
* سه: سهام ارزشمندتان را ارزان نفروشید
همانطور که آب هر‌طور شده راهش را از بین خاک و سنگ پیدا می‌کند و به دریا می‌رسد، یک سهام ارزنده بالاخره صعود خواهد کرد. حتی اگر در مسیر صعودی شاهد اتفاقات عجیبی مثل ریزش ۱۶هزار و ۷۰۰واحدی شاخص کل باشد. برای همین فروش سهام ارزنده در روزهای ریزش بورس، نه‌تنها به سرمایه شما ضرر خواهد زد، بلکه باعث از دست دادن فرصت‌های طلایی در آینده خواهد شد. هیجان فروش در بازار روز شنبه حتی گریبان شرکتهای موفق را هم گرفته و باعث منفی شدن روند قیمت‌شان شده بود.
یک نمونه بارز از چنین شرکت‌هایی، نماد شبندر مربوط به شرکت پالایش نفت بندرعباس است. این شرکت حدود یکی، دو هفته پیش با برگزاری مجمع عمومی سالانه، ضمن تقسیم سود نقدی بین سهامداران، مصوبه افزایش سرمایه داشت. این افزایش سرمایه باعث شده بود ارزش واقعی سهام افزایش پیدا کند که به دنبال آن شاهد رشد قیمت سهم قبل و بعد از برگزاری مجمع عمومی بودیم. این روند افزایش قیمت سهام شبندر تا روز چهارشنبه هفته گذشته ادامه داشت و برخی روزها حداکثر سود یعنی پنج درصد مثبت را تجربه کرد.
تا اینکه شنبه همزمان با ریزش شاخص کل، سهام شبندر هم قرمز رنگ شد و با پنج درصد منفی شاهد صف فروش سهامدارانش بودیم. این در حالی است که دیروز یکشنبه، با متعادل شدن بازار بورس، شبندر دوباره به روند قبلی خود برگشت و این بار شاهد صف خرید چهار میلیونی سرمایه‌گذاران برای شبندر بودیم که یکی از طولانی‌ترین صفوف خرید دیروز در بازار بورس بود. اتفاقی که باعث شد قیمت سهام شبندر دوباره از هزار و ۸۰تومان به حدود ۱۱هزار و ۴۹۰تومان برگردد. بد به حال آنهایی که شنبه سهام ارزشمندشان را با ضرر به فروش گذاشتند.
* چهار: عاقبت خرید گروهی در بورس را ببینید
احتمالا تا به حال تبلیغ کانال‌های تلگرامی که مخاطبان‌شان را به خرید گروهی سهم یا به اصطلاح خودشان معرفی سیگنال رانتی دعوت می‌کنند به چشم‌تان خورده است. آنطور که ادعا می‌کنند استراتژی‌شان در کار گروهی است و با حمله به یک سهم، قیمت آن را بدون دلیل موجه بالا می‌برند و بعد از کسب سود همه با هم سهام شرکت را می‌فروشند.
این اتفاق را عموما در سهام شرکتهای کوچک می‌بینیم. از قضا در روز ریزش شاخص کل بورس، بزرگ‌ترین بازنده‌ها، سهامدارانی بودند که سراغ خرید گروهی یا استفاده از سیگنال‌های رانتی رفته بودند. آنها سهامی را داشتند که اصلا ارزش نداشت و صرفا با افزایش تقاضای غیرموجه، صعود کرده بود. حالا در ریزش شاخص، تمام آنهایی که با کار گروهی سهام شرکت را خریده بودند، شاهد سقوط ارزش سهام‌شان شدند.
نماد بالاس متعلق به شرکت مهندسی ساختمان و تاسیسات راه‌آهن یک نمونه از این موارد بود. سهام این شرکت در ریزش قبلی شاخص کل در اواخر مهر ماه از حدود هزار و ۲۰۰تومان به حدود ۹۰۰تومان سقوط کرد. تقریبا چند روزی بالاس در همان محدوده قرار داشت تا اینکه با متعادل شدن بازار به قیمت اولیه خود برگشت. از زمانی که نام بالاس در فهرست سیگنال‌های رانتی قرار گرفت و کانال‌های خرید گروهی سراغ سهام این شرکت رفتند، شاهد صعود قیمت این سهم تا هزار و ۸۰۰تومان بودیم، صعودی که چندان پایدار نبود و در زمان ریزش شاخص کل حبابش ترکید.
هم شنبه به عنوان روز عجیب بورس و هم یکشنبه دیروز با وجود بازگشت نسبی تعادل به بازار سهام بالاس با صف فروش جمع نشده روبه‌رو شد و ۱۰درصد ارزش خود را تا اینجای کار از دست داد. روندی که ممکن است در روزهای آینده با نبود خریدار برای سهامی که به صورت گروهای خریداری شده بود، ادامه پیدا کند.
