چه کسی نخست وزیر بریتانیا خواهد شد؟
روزنامه هفت صبح | پس از پنج دور رأیگیری، نمایندگان حزب حاکم محافظهکار در مجلس بریتانیا از بین ۱۱ نامزد اولیه، لیز تراس و ریشی سوناک را بهعنوان نامزدهای نهایی جانشینی بوریس جانسون برگزیدند. در شش هفته آینده، حدود ۱۶۰ هزار عضو این حزب، رهبر بعدی حزب، و در نتیجه نخستوزیر بعدی بریتانیا را انتخاب میکنند. نتیجه قرار است دوشنبه ۵ سپتامبر (۱۴ شهریور) اعلام شود و احتمالاً یکی دو روز بعد، برنده زمام امور را بهدست میگیرد. ولی این دو نامزد کیستند، چه سابقه و برنامهای دارند و چه گافهایی دادهاند؟ گزارش بی.بی.سی. در این زمینه را بخوانید:
لیز تراس: دومین وزیر خارجه زن تاریخ بریتانیا، هشت سال است که بیوقفه در مقامهای مختلف عضو کابینه بوده و حالا بخت اصلی برای جانشینی رئیسش، بوریس جانسون است. لیز تراس ۴۶ساله با وجود همه جنجالها و رسواییهای بوریس جانسون، همچنان به او وفادار ماند و حالا از حمایت بسیاری از متحدان و نزدیکان او برخوردار است.
خانم تراس وعده داده در مسائل سیاسی، اجتماعی و دیپلماتیک، ازجمله در کنار گذاشتن یکجانبه بخشهایی از توافقنامه برگزیت، به راه دولت بوریس جانسون ادامه میدهد؛ ولی «برای کاهش تورم و افزایش رشد اقتصادی» مالیاتها را بلافاصله کم میکند، حتی اگر به قیمت افزایش کسری بودجه تمام شود. این وعدهها او را به نامزد محبوب جناح راست حزب محافظهکار تبدیل کرده است. لیز تراس متولد آکسفورد است. او گفته پدر و مادرش (که استاد ریاضی و پرستار بودند) از حزب کارگر هم چپگراتر بودند.
اما او که در مدارس دولتی درس خوانده، در نوجوانی عضو حزب لیبرالدمکرات بود و در کنفرانس سالانه این حزب در سال ۱۹۹۴ در حمایت از حذف سلطنت سخنرانی کرد. تراس از دانشگاه آکسفورد لیسانس «فلسفه، سیاست و اقتصاد» گرفت. پس از فارغالتحصیلی برای چند شرکت، ازجمله شل، بهعنوان حسابدار کار کرد و مدتی هم قائممقام یک اندیشکده راستگرا بود. او در دانشگاه از نظر سیاسی فعال بود و در همان دوران به حزب محافظهکار پیوست. در انتخابات پارلمانی سالهای ۲۰۰۱ و ۲۰۰۵ نامزد شد، ولی شکست خورد.
تا آنکه در سال ۲۰۱۰ با حمایت دیوید کامرون بهعنوان نامزد این حزب در حوزه انتخابیهای بسیار محافظهکار برگزیده شد و توانست وارد مجلس شود. دو سال بعد بهعنوان معاون وزیر آموزش، اولین سمت دولتیاش را گرفت و سال ۲۰۱۴ بهعنوان وزیر کشاورزی و محیط زیست به عضویت کابینه درآمد.
در این هشت سال او وزیر دادگستری، قائممقام وزیر دارایی و وزیر تجارت بینالمللی هم بود و سال ۲۰۲۱ به مقام وزیر خارجه ارتقا پیدا کرد. مهمترین دستاورد او در این مقام، آزادی نازنین زاغری و انوشه انصاری بود؛ مأموریتی که چهار وزیر خارجه قبلی، ازجمله خود بوریس جانسون، از عهدهاش برنیامده بودند.
ریشی سوناک: مردی که با استعفایش از مقام وزیر دارایی، طوفانی سیاسی را آغاز کرد که در کمتر از ۴۸ ساعت به اعلام کنارهگیری بوریس جانسون انجامید، حالا یکی از دو نامزد باقیمانده در رقابت برای جانشینی اوست. حامیان آقای جانسون، ریشی سوناک ۴۲ساله را به بیوفایی متهم میکنند و او را عامل اصلی سقوط نخستوزیر میدانند. با وجود این، او توانسته حمایت عده زیادی از اعضای فعلی و سابق کابینه را کسب کند.
سوناک برخلاف بسیاری از رقبایش گفت تا وقتی تورم مهار نشده، مالیاتها را کاهش نمیدهد و وعدههای آنها برای کم کردن مالیاتها را «اقتصاد افسانهها» خوانده است. ریشی سوناک سال ۱۹۸۰ در شهر ساوتهمپتون در جنوب بریتانیا متولد شد. پدرش پزشک عمومی و مادرش داروخانهدار بود. آنها هر دو هندیتبار ولی متولد شرق آفریقا هستند و در دهه ۱۹۶۰ از کنیا و تانزانیا به بریتانیا مهاجرت کرده بودند.
او که در یکی از معروفترین مدرسههای خصوصی بریتانیا بهنام کالج وینچستر تحصیل کرده، مانند لیز تراس لیسانس «فلسفه، سیاست و اقتصاد» از دانشگاه آکسفورد دارد و پس از آن از دانشگاه استنفورد آمریکا فوقلیسانس امبیای گرفت. او در استنفورد با همسرش آکشاتا مورتی آشنا شد. دختر نارانایا مورتی، میلیاردر هندی و از مؤسسان شرکت اینفوسیس، یکی از غولهای دنیای فناوری اطلاعات است. سوناک پس از دانشگاه حدود سه سال در بانک گلدمنساکس کار کرد و بعداً جزو مدیران دو صندوق سرمایهگذاری بود.
او سال ۲۰۱۵ از حوزه انتخابیهای که پیشتر نمایندهاش ویلیام هیگ، وزیر خارجه پیشین بریتانیا بود، وارد پارلمان شد. سه سال پس از ورود به مجلس، برای اولینبار سمت دولتی گرفت. در تابستان ۲۰۱۹، با روی کار آمدن بوریس جانسون، به قائممقام وزیر دارایی ارتقا پیدا کرد و وارد کابینه شد.
با افزایش قیمت حاملهای انرژی در اواخر ۲۰۲۱ و اوایل ۲۰۲۲- روندی که با حمله روسیه به اوکراین سرعت بیشتری هم گرفت - قیمتها، مخصوصاً نرخ برق، گاز، بنزین و گازوئیل، در بریتانیا رو به افزایش گذاشت و «خرج زندگی» ورد زبانها شد. ولی تدابیری که او در نظر گرفته بود، به نظر اکثر مردم ناکافی بود و ناگهان محبوبیت آقای وزیر سیر نزولی گرفت.
همزمان مشخص شد که همسر او سالهاست که از نظر مالیاتی «غیرمقیم» است و روی میلیونها پوند سودی که از سهامش در شرکت پدرش دریافت میکند، در بریتانیا مالیات نمیدهد. در ماه مه امسال، هفتهنامه ساندیتایمز ثروت سوناک و همسرش را ۷۳۰ میلیون پوند (حدود ۹۰۰ میلیون دلار) تخمین زد که آنها را جزو ۲۵۰ فرد ثروتمند بریتانیا قرار میدهد.
در بازه کوتاهی، تصویر سوناک در افکار عمومی از خزانهدار دستودلباز اوایل همهگیری به «مرفهی بیدرد» تبدیل شد که قصد ماندن در بریتانیا ندارد، خانوادهاش از هر مفر قانونی برای مالیات ندادن در بریتانیا استفاده میکند و به جایش او مالیاتهای مردم عادی را بالا میبرد.