چه‌کسی از قیمت واقعی طلا و دلار خبر دارد؟
روزنامه هفت صبح، احمدرضا نجفی | گزارشی درباره منابع مورد استفاده دلال‌ها، صرافی‌ها و طلافروش‌ها برای تعیین نرخ دلار، سکه و طلا و ارز. هرکسی قیمت خودش را می‌دهد. فعالان بازار در لحظه نگارش این متن قیمت دلار را بین ۱۳هزار و ۳۰۰تومان تا ۱۴هزار تومان اعلام می‌کنند. در این گزارش سراغ منابع فعالان بازار طلا و ارز رفتیم تا ببینیم قیمت‌ها در این بازارها چگونه تعیین می‌شود؟
نتایج نشان می‌دهد، صرافی‌ها عموما قیمت‌های صرافی ملی را مبنا قرار می‌دهند و خود صرافی ملی، قیمت ارز را براساس معاملات بازار نیما و سامانه سنا تعیین می‌کند. دلال‌ها در شرایط عادی رفتار معقولی دارند و دلارهایشان را با قیمت‌هایی نزدیک به صرافی‌ها در نظر می‌گیرند، اما امان از روزهایی که بازار پتانسیل التهاب پیدا می‌کند؛ اینجاست که ناگهان همه سرها به آن سوی مرزها می‌چرخد و چشم‌ها به بازار ارز ترکیه، عراق و افغانستان دوخته می‌شود.
طلافروش‌ها هم تحت تاثیر شدید قیمت جهانی انس هستند. همین مورد باعث شده همگام با رکوردشکنی‌های انس طلا در بازار جهانی، شاهد افزایش قیمت هر گرم طلای ۱۸عیار به بیشترین میزان از مهرماه ۹۷ باشیم. در این بین قیمت سکه تابع هر دو بازار طلا و ارز است. هر کدام که رو به افزایش بگذارند، سکه هم ساز گرانی را کوک می‌کند. حتی در خیلی از مواقع ملهتب بازار، شاهد به وجود آمدن حباب در قیمت سکه هستیم، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد این روزها قیمت سکه حباب چندانی ندارد و قیمت‌های پنج‌میلیون و ۲۰۰هزار تومانی، در اصل ارزش واقعی سکه هستند.
*** صرافی‌ها نرخ‌های سامانه سنا را مبنا قرار می‌دهند
تابلوی صرافی‌ها رابطه مستقیمی با تابلوی صرافی ملی دارد. طوری که هر روز اغلب صرافی‌ها منتظر می‌مانند تا ببینید ساعت ۱۱ظهر، چه قیمت‌هایی توسط صرافی ملی اعلام می‌شود. البته باید توجه داشت که قیمت صرافی‌ها ممکن است در یک محدوده‌ای نوسان داشته باشد، اما می‌توان گفت قیمت صرافی ملی، مرجع اصلی برای مشخص شدن نرخ ارز در صرافی‌های مختلف است. برای مثال آخرین قیمت اعلام‌شده توسط صرافی ملی برای هر دلار ۱۳هزار و ۳۳۰تومان است و نرخ فروش حدود ۱۰۰تومان پایین‌تر و معادل ۱۳هزار و ۲۳۰تومان اعلام شده.
صرافی ملی در آخرین به‌روزرسانی نرخ ارز، قیمت هر یورو را ۱۴هزار و ۸۳۰تومان و قیمت خرید این ارز را ۱۴هزار و ۷۳۰تومان در نظر گرفته است. نگاهی به قیمت‌های درج‌شده روی تابلوی صرافی‌ها نشان می‌دهد، اغلب قیمت‌هایشان را براساس سایت صرافی ملی تنظیم می‌کنند. صرافی اقبال، آرین، دنیا، نامدار و صرافی بانک ملی، یورو را درست هم‌قیمت با صرافی ملی یعنی ۱۴هزار و ۸۳۰تومان قیمت‌گذاری کرده‌اند. صرفا چند صرافی قیمت‌های متفاوت دارند.
مثلا صرافی تهران یورو را ۱۴هزار و صرافی تهران کمی نرخ بالاتری دارد و یورو را ۱۴هزار و ۹۹۰تومان در نظر می‌گیرد و در طرف مقابل صرافی تهرانی، در آخرین به‌روزرسانی، قیمت یورو را پایین‌تر از صرافی ملی و ۱۴هزار و ۳۰۰تومان اعلام کرده است. البته این نرخ‌ها مربوط به لحظه نگارش این متن است و ممکن است زمانی که شما این گزارش را می‌خوانید، همه‌چیز به کلی تغییر کرده باشد. قیمت‌ها در صرافی ملی سلیقه‌ای نیست؛ بلکه خود صرافی ملی چشمش به سامانه سنا است.
طوری که اغلب قیمت‌های اعلام‌شده توسط صرافی ملی که مرجع قیمت‌گذاری در دیگر صرافی‌ها به حساب می‌آید، نرخ‌های سامانه سنا است. برای مثال دلار در آخرین‌روز کاری بازار نیما ۱۳هزار و ۳۰۰تومان فروخته شد و میانگین قیمت خرید در این بازار، ۱۳هزار و ۲۰۰تومان بود. همچنین آخرین قیمت فروش یورو در سامانه سنا، ۱۴هزار و ۹۰۰تومان و آخرین قیمت خرید، ۱۴هزار و ۸۰۰تومان اعلام شده است که شباهت زیادی با نرخ‌های درج‌شده روی تابلوی صرافی ملی دارد که نشان می‌دهد، منبع اعلام قیمت در صرافی‌ها نهایتا به سامانه سنا ختم می‌شود.
*** چشم دلال‌ها به آن سوی مرزها
بازار آزاد در شرایط عادی مثل چندماه گذشته تفاوت چندانی با صرافی‌ها ندارد. دلال‌ها در این بازار قیمت‌هایشان را نهایتا ۱۰۰تومان بالاتر از نرخ صرافی‌ها در نظر می‌گیرند، اما این روزها شرایط به کلی متفاوت است. طوری که گزارش‌ها از بازار آزاد نشان می‌دهد، قیمت دلار در محدوده‌ای بین ۱۳هزار و ۷۰۰تومان تا ۱۴هزار تومان معامله می‌شود که هیچ تناسبی با نرخ ۱۳هزار و ۳۰۰تومانی صرافی‌ها ندارد. در روزهای خاص که شرایط بازار تغییر می‌کند و به التهاب می‌افتد، دلال‌ها چشمشان را به روی تابلوی صرافی‌ها می‌بندند و سراغ دلار در آن سوی مرزها می‌روند.
احتمالا تا به حال عبارت‌هایی مثل دلار هرات، دلار سلیمانیه، دلار دوبی یا حتی دلار ترکیه به گوشتان خورده باشد. نگران نباشید، ترکیه واحد ارز خود را تغییر نداده و لیر همچنان سر جایش باقی مانده. منظور از دلار ترکیه نرخ تبدیل ریال به دلار در بازار ارز ترکیه است که این‌روزها به‌عنوان نرخ تعیین‌کننده در بازار آزاد خودنمایی می‌کند. در حال حاضر این نرخ روی رقم ۱۳هزار و ۹۷۰تومان قرار دارد که شباهت زیادی به قیمت دلار در بازار آزاد دارد. دلار در هرات افغانستان با قیمت ۱۳هزار و ۷۶۰تومان قیمت‌گذاری می‌شود و قیمت دلار سلیمانیه ۱۳هزار و ۸۰۰تومان است.
احتمالا همین تفاوت قیمت در بازار ارز کشورهای همسایه است که باعث شده منابع مختلف قیمت بازار آزاد داخلی را در بازه ۱۳هزار و ۷۰۰ تا ۱۴هزار تومان اعلام کنند. دلال‌ها علاوه بر دلار سلیمانیه، ترکیه و هرات، از نرخ‌های فردایی برای قیمت‌گذاری دلار استفاده می‌کنند. برای مثال قیمت دلار فردایی در سبزه‌میدان به عنوان یکی از مراکز معاملات ارز، در لحظه نگارش این متن ۱۳هزار و ۹۲۰تومان است که نشان می‌دهد احتمالا دلار امروز به چنین سمت و سویی خواهد رفت.
*** طلافروشی‌ها به دنبال روند انس جهانی
قیمت طلا در بازار داخل، رابطه نزدیکی با انس جهانی طلا دارد. طلافروش‌ها قیمت هر گرم طلای ۱۸عیار را بر اساس مظنه روزانه تعیین می‌کنند. مظنه در اصل قیمت هر مثقال طلای ۱۷عیار است که با یک نسبت ساده به قیمت گرم طلای ۱۸عیار تبدیل می‌شود. مظنه روزانه در بازار اغلب روند مشابهی با انس جهانی طلا دارد. هرچند عرضه و تقاضا در بازار داخلی هم روی قیمت طلا موثر است. برای همین در ایام
محرم و صفر با رکود طلا، بدون هیچ سیگنالی از بازارهای جهانی، قیمت طلا در بازار داخل ثابت می‌ماند یا در بعضی موارد کاهش پیدا می‌کند.
این روزها که انس جهانی طلا سر به فلک گذاشته و در حال رکوردشکنی قیمت‌های شش‌سال اخیر است، بازار طلای ایران هم با قیمت‌های عجیب و غریب روبه‌رو شده. طوری که در آخرین روز کاری قیمت هر گرم طلای ۱۸عیار به رقمی حدود ۵۰۵هزار تومان رسیده که آخرین بار در مهرماه ۹۷ همزمان با صعود دلار تا نزدیکی مرز ۲۰هزار تومان شاهد آن بودیم.
در لحظه نگارش این متن هر انس طلای جهانی حدود هزار و ۵۷۳دلار ارزش دارد. از آنجا که هر انس معادل ۳۱٫۱۰۳۴گرم است، این یعنی هر گرم طلای ۲۴عیار در بازارهای جهانی با نرخ ۵۰دلار و ۵۷سنت معامله می‌شود. برای تبدیل طلای ۲۴عیار به طلای ۱۸عیار، باید درجه خلوص در نظر گرفته شود. طلای ۱۸عیار درجه خلوص ۷۵۰ از هزار دارد و ۲۴عیار به عنوان طلای ۹۹۹ شناخته می‌شود. با این حساب می‌توان گفت قیمت هر گرم طلای ۱۸عیار در بازارهای جهانی ۳۷دلار و ۹۷سنت خواهد بود.
اگر این رقم را در نرخ دلار صرافی‌ها یعنی ۱۳هزار و ۳۳۰تومان ضرب کنیم به ۵۰۶هزار تومان می‌رسیم که همان قیمت هر گرم طلای ۱۸عیار در بازار داخل است.باید توجه داشته باشید که طلافروش‌ها مستقیما قیمت طلا را از روی انس جهانی محاسبه نمی‌کنند و این مظنه است که حرف آخر را در بازار می‌زند. مظنه طلا علاوه برتاثیرپذیری از بازارهای جهانی، به شرایط بازار داخل هم بستگی دارد. مظنه توسط طلافروش‌های باسابقه و معروف در بازار تعیین می‌شود.
دیروز مظنه طلا بین ۲۱۸۳ تا ۲۲۵۵متغیر بود که نشان‌دهنده نوسان زیاد قیمت طلا در تعطیلی بازار تهران است. در لحظه نگارش این متن، مظنه طلا روی نرخ ۲۲۰۳ قرار دارد که نشان می‌دهد هر مثقال طلای ۱۷عیار در بازار دو‌میلیون و ۲۰۳هزار تومان قیمت دارد. طلافروش‌ها برای تبدیل مستقیم مظنه به قیمت گرم طلای ۱۸عیار، آن را در عدد ۰٫۲۳۰۹ ضرب می‌کنند. با این کار قیمت هر گرم طلای ۱۸عیار حدود ۵۰۸هزار تومان به دست می‌آید که در خیلی از طلافروشی‌ها مبنای قیمت‌گذاری قرار می‌گیرد.
*** بازار سکه متاثر از دلار، طلا و حباب!
فعالان بازار سکه، عموما چشمشان به دلار است. دلار که بالا برود، ساز گرانی را کوک می‌کنند و وقتی دلار سقوط کند، شاهد ریزش قیمت سکه هستیم. برای همین می‌توان گفت عموما دلال‌های بازار ارز قیمت سکه را تعیین می‌کنند. با این وجود ارزش واقعی سکه ارتباط مستقیم با قیمت انس جهانی دارد.
هر سکه تمام از ۸٫۱۳گرم طلای ۲۱٫۴عیار تشکیل شده که درجه خلوص آن ۹۰۰ از هزار است. با توجه به اینکه قیمت هر انس طلا در لحظه نگارش این متن هزار و ۵۷۳دلار است، می‌توان گفت قیمت هر گرم طلای ۲۴عیار در بازارهای جهانی ۵۰دلار و ۵۷سنت محاسبه می‌شود. برای تبدیل قیمت طلای خالص به طلای ۲۱٫۴عیار، باید آن را در ۰٫۹ ضرب کنیم که نتیجه آن ۴۵دلار و ۵۱سنت خواهد بود. از آنجا که وزن هر سکه ۸٫۱۳گرم است، می‌توان گفت سکه تمام به اندازه ۳۷۰دلار ارزش دارد.
با در نظر گرفتن نرخ ۱۳هزار و ۳۳۰تومان برای هر دلار، می‌توان گفت ارزش واقعی سکه چهار‌میلیون و ۹۳۰هزار تومان به دست می‌آید که با اضافه کردن پنج‌درصد هزینه ضرب سکه، قیمت آن به پنج‌میلیون و ۱۸۰هزار تومان می‌رسد که شباهت زیادی به نرخ روز بازار دارد. در لحظه نگارش این متن هر سکه تمام طرح جدید در بازار با قیمت پنج میلیون و ۲۰۰هزار تومان فروخته می‌شود. باید توجه داشته باشید که همیشه روال به این شکل نیست و در زمان‌هایی که بازار دچار التهاب می‌شود، شاهد به وجود آمدن حباب در قیمت سکه هستیم.
برای مثال در تلاطم بازار پارسال، حباب سکه بعضا به ۵۰۰هزار تومان رسیده بود، اما در حال حاضر حباب سکه چندان بزرگ نیست و فعالان بازار سکه را با همان قیمت ارزش واقعی خرید و فروش می‌کنند. با این حساب می‌توان گفت این بازارهای طلا و ارز است که قیمت‌ها را در بازار سکه تعیین می‌کند. یک راه ساده برای محاسبه قیمت سکه بر اساس نرخ روز طلا و ارز، این است که قیمت روز دلار را در انس جهانی و نتیجه به دست آمده را در نسبت ۰٫۲۴۷۵ ضرب کنیم. البته در خیلی از موارد باید حواسمان به حباب هم باشد.
