چهار سال بعد از «خبرگان مردم»
روزنامه هفت صبح، مصطفی آرانی | فوت آیتالله امینی، یکی از اعضای مجلس خبرگان رهبری، تعداد اعضای فوت شده این مجلس از زمان انتخابات سال ۱۳۹۴ تاکنون را به ۱۰ نفر رساند. از این میان تاکنون، تکلیف جانشین هفت کرسی در انتخابات میان دورهای دوم اسفند ماه مشخص شده است ولی سه نفر یعنی آیات طبرسی از مازندران و بطحایی گلپایگانی و امینی از تهران بعد از آماده شدن مقدمات انتخابات درگذشتند که طبیعتا انتخابات میاندورهای این دوره در سال ۱۴۰۰ برگزار خواهد شد.
اما شاید توجه به این نکته جالب باشد که نیمی از درگذشتگان این دوره مجلس خبرگان رهبری از حوزه انتخابیه تهران و البته از لیست «خبرگان مردم» هستند که اکبر هاشمی رفسنجانی در سال ۱۳۹۴ سرلیست آن بود. با ذکر این نکته، بد نیست نگاهی بندازیم به سرنوشت لیست هاشمی در انتخابات سال ۱۳۹۴ آن هم در میانه دوره پنجم خبرگان که از سال ۱۳۹۵ آغاز شده و در سال ۱۴۰۳ به پایان خواهد رسید.
* یک: اکبر هاشمی رفسنجانی در انتخابات خبرگان سال ۱۳۹۴، رتبه اول را با بیش از ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار رای در تهران به دست آورد. رایی شگفتآور از نظر آماری در آخرین انتخابات عمرش. برای مقایسه بد نیست بدانید که ابراهیم رئیسی در انتخابات سال ۱۳۹۶ توانسته یک میلیون و ۹۰۰ هزار رای را به خود تخصیص دهد و رای نفر اول تهران در انتخابات مجلس شورای اسلامی سال ۱۳۹۸ که محمدباقر قالیباف باشد، یک میلیون و ۲۶۵ هزار رای بوده است. با این حال عمر هاشمی حتی به اندازه یک سال بعد از آن انتخابات هم به دنیا نبود و در ۱۹ دی ۱۳۸۵ از دنیا رفت.
* دو: یک سال بعد از هاشمی رفسنجانی، نصرالله شاه آبادی، یکی دیگر از نمایندگان خبرگان تهران نیز درگذشت. شاهآبادی، فرزند آیتالله محمدعلی شاهآبادی بود که یکی از شاخصترین اساتید امام خمینی بوده است. او در سال ۱۳۱۰ به دنیا آمد و در سال ۱۳۹۶، در هشتاد و شش سالگی دار فانی را وداع گفت.
* سه: سید ابوالفضل میرمحمدی، دیگر نماینده تهران بود که در آذر سال ۱۳۹۸ درگذشت. میرمحمدی در سال ۱۳۰۲ به دنیا آمده بود و مسنترین نماینده منتخب در انتخابات خبرگان سال ۱۳۹۶ بود. او داماد سید احمد زنجانی و همسر خواهر آیتالله سید موسی شبیری زنجانی از مراجع تقلید بود و سید محمد میرمحمدی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام فرزند وی بود. کسی که برای دو دوره، رئیس دفتر دو رئیسجمهور یعنی آیتالله خامنهای و هاشمی بوده و خود نیز در همان پایان سال ۱۳۹۸ بر اثر کرونا درگذشته است.
* چهار: سید هاشم بطحایی گلپایگانی اما چندان مسن بود. در سال ۱۳۲۰ به دنیا آمده بود و هنوز هم با مصاحبههای متعدد خود یکی از پرچمداران اظهارنظرهای معتدل رسانهای در میان اعضای خبرگان بود. او یکی از اساتید مغضوب و بازنشست شده در دوران احمدینژاد بود و از آن دولت نیز به دلیل این اقدام، انتقادات تندی کرده بود. او در ۲۴ اسفند سال گذشته به دلیل ابتلا به کرونا در بیمارستان شهید بهشتی قم بستری شد و چهار روز بعد درگذشت.
* پنج: دیگر فرد متوفی در این فهرست آیتالله ابراهیم امینی بود. یکی از نزدیکترین عالمان عالی رتبه در قم به هاشمی رفسنجانی. آن قدر که کاندیدای ریاست بر خبرگان از سوی طیف هاشمی در همین دوره پنجم شود ولی رایش از آیتالله جنتی کمتر شد و نتوانست رئیس مجلس شود. امینی در انتخابات ۱۳۸۴ حامی هاشمی بود و وقتی در انتخابات ۱۳۸۸ جامعه مدرسین از محمود احمدینژاد حمایت کرد، به مخالفت با جامعه پرداخت و بعد از انتخابات نیز، خطبهای انتقادی در نماز جمعه قم خواند و از آن منصب نیز استعفا داد هرچند آن قدر از نظر علمی و سیاسی و نزدیکی به امام خمینی وجهه داشت که باز هم یکی از افراد معتمد برای نظام در قم باقی ماند.
* شش: به جای سه نفر از این پنج نفر تاکنون سه اصولگرا وارد مجلس خبرگان شدند: علی مومنپور، عباسعلی اختری و غلامرضا مصباحیمقدم. هر سه این افراد در انتخابات سال ۱۳۹۴ نیز حضور داشتند ولی نتوانسته بودند رای لازم را پیدا کنند. علی مومنپور که برادر آیتالله محمد مومن بود، در آن انتخابات فقط در فهرست جامعه مدرسین حضور داشت، عباسعلی اختری که در آن زمان دبیر کل مجمع جهانی اهل بیت بود بدون حضور در هیچ لیستی در انتخابات حضور پیدا کرد و غلامرضا مصباحی مقدم در هر دو فهرست جامعه روحانیت و جامعه مدرسین بود ولی در نهایت موفق به کسب رای نشد.
* هفت: در این شرایط، ترکیب سیاسی مجلس خبرگان به طور مشخص در میان نمایندگان تهران و مجموع نمایندگان چه تغییری داشته است؟ در لیست شانزده نفره آن سال، هشت کاندیدا به طور مشترک در هر دو فهرست حضور داشتند: امامی کاشانی، حسن روحانی، محسن قمی، موحدی کرمانی، دری نجفآبادی، ریشهری، میرمحمدی و ابراهیم امینی. از این جمع حالا دو نفر فوت کرده است که جانشین یکی از آنها یک فرد اصولگرا است.
(طیف اصلاحطلب در انتخابات میان دورهای خبرگان کاندیدا نداشت) دو فرد دیگر یعنی هاشمی رفسنجانی و تسخیری نیز در فهرست خبرگان مردم و فقط جامعه روحانیت مبارز حضور داشتند که از این میان نیز هاشمی رفت و باز هم یک اصولگرا به خبرگان آمد. از میان ۵ نماینده اختصاصی فهرست خبرگان مردم نیز حالا دو نماینده دار فانی را وداع گفتند یعنی آیات شاهآبادی و بطحایی گلپایگانی که به جای یکی از آنها یک اصولگرا به خبرگان آمده است.
* هشت: حالا بیایید از نظر آماری بررسی کنیم. در میان ۱۶ نماینده برگزیده تهران در آن سال، ۸ نماینده مشترک خبرگان مردم و جامعتین، دونماینده مشترک خبرگان مردم و جامعه روحانیت مبارز، ۵ نماینده اختصاصی خبرگان مردم و یکنماینده یعنی آیتالله جنتی صرفا از فهرست جامعتین بوده است. اما حالا ۶ نماینده مشترک فهرست خبرگان مردم و جامعتین هستند، یکنماینده مشترک خبرگان مردم و جامعه روحانیت مبارز، ۳نماینده اختصاصی خبرگان مردم و ۴ نماینده از فهرست جامعتین و تکلیف ۲ کرسی نیز مشخص نیست. معنای این سخن آن است که اگر خوب دقت کنی، تقریبا در میانه دوره خبرگان، فهرست خبرگان مردم در تهران از اکثریت به اقلیت تبدیل شده است.
* ۹: این وضعیت آماری را باید در کنار این واقعیت گذاشت که دو چهره مهم بیرون مانده از مجلس خبرگان در سال ۱۳۹۴ یعنی آیات یزدی و مصباح یزدی نیز در انتخابات میاندورهای به ترتیب از قم و مشهد وارد مجلس خبرگان رهبری شدند.
* ۱۰: از نظر کلی هم دو فرد دیگر فوت شده یعنی آیات مومن از قم و طبرسی نیز از فهرست مشترک خبرگان مردم و جامعتین بودند که حالا به جای آنها دو فرد از فهرست اختصاصی جامعتین وارد مجلس خبرگان رهبری شدند. به این ترتیب تعداد نمایندگان مشترک فهرست خبرگان مردم و جامعتین از ۴۳ به ۳۹ رسیده است، تعداد نمایندگان اختصاصی فهرست خبرگان مردم از ۱۳ به ۱۱ رسیده است ولی تعداد نمایندگان اختصاصی جامعتین از ۲۶ به ۳۱ نفر رسیده است و حالا دیگر به طور رسمی میتوان گفت که ۷۰ کرسی از ۸۸ کرسی مجلس خبرگان رهبری در دست جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و جامعه روحانیت مبارز است.