چرا سیمرغ یک قدم مانده به رسیدن به هدف کم آورد؟
روزنامه هفت صبح | یک: روز پنجشنبه خبرگزاری‌های رسمی از پرتاب موفقیت آمیز ماهواره‌بر دومرحله‌ای سیمرغ نوشتند. احمد حسینی سخنگوی فضایی وزارت دفاع در این زمینه توضیح داد: «در این ماموریت تحقیقاتی فضایی، برای نخستین بار سه محموله تحقیقاتی به صورت همزمان به ارتفاع ۴۷۰ کیلومتری و با سرعت هفت هزار و ۳۵۰ متر بر ثانیه پرتاب و محقق شد.» این بخش را به نقل از خبرگزاری تسنیم بخوانید: «در این پرتاب عملکرد اجزای پایگاه فضایی و عملکرد مراحل ماهواره‌بر به درستی انجام و در نهایت اهداف تحقیقاتی مدنظر از این پرتاب محقق شد.»
Photo ۲۰۲۱ ۱۲ ۳۱ ۱۹ ۱۹ ۵۰
دو: به‌رغم این گزارش‌ها که از موفقیت‌آمیز بودن پرتاب ماهواره‌بر سیمرغ حکایت داشت، بعد توضیحات تکمیلی اینطور منتشر شد که صرفا فرآیندهای پرتاب با موفقیت انجام شده اما محموله‌های تحقیقاتی به مدار تزریق نشده است. به طور مشخص این توئیت از خبرنگار سرویس امنیتی دفاعی خبرگزاری فارس را در این زمینه بخوانید که اخبار رسمی اولیه را اینطور تصحیح کرده: «دوستان با عرض پوزش اصلاح می‌کنم که لفظ «موفق» صرفا مربوط به فرآیندهای پرتاب است و محموله‌ها در مدار تزریق نشده‌اند. در ارتفاع ۴۷۰ کیلومتری برای تزریق ماهواره به مدار نیاز به سرعت بیشتری بوده که با توجه به سرعت اعلامی ۷۳۵۰m/s طبیعتا تزریق به مدار انجام نشده است.»
سه: ساعاتی بعد در اظهاراتی از قول جانشین وزیر دفاع منتشر شد که نشان می‌داد صرفا تاکید روی موفقیت آمیز بودن فرآینده پرتاب است و نه انجام کامل عملیات. سردار سید مهدی فیرحی در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا گفت: «خوشبختانه با طی کردن موفق فرآیند پرتاب ماهواره بر سیمرغ ۶ که حامل ماهواره ققنوس و دو کیوب‌ست(ماهواره مکعبی) در حوزه فضایی تقریباً دو گام جلو آمدیم. ما از ماهواره‌بر جدید سیمرغ ۶ استفاده می‌کنیم و این ماهواره‌بر مولفه‌های فناورانه برتری دارد که ما گام به گام آن را طی می‌کنیم. تا پایان سال جاری و همچنین به مناسبت دهه فجر شاهد پرتاب‌های دیگری خواهیم بود.»
چهار: حالا چرا کشورهای غربی نسبت به پرتاب ماهواره‌بر از سوی ایران حساسیت نشان می‌دهند؟ آن‌ها می‌گویند این ماهواره‌برها در واقع همان موشک‌های دوربرد هستند و محموله آن می‌تواند در مواقع لزوم متفاوت از اهداف تحقیقاتی و پرتاب ماهواره به فضا باشد. بعد از همین پرتاب سیمرغ در روز پنجشنبه هم سخنگوی وزارت خارجه آمریکا مدعی شد این اقدام مغایر با قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل در مورد توافق هسته‌ای است.
یا آلمان هم در واکنش مشابهی خواستار متوقف کردن پرتاب موشک‌های ماهواره‌بر شد. در صورتی که خب این ادعا اصلا دقیق نیست. محمد جواد ترابی روزنامه‌نگار علمی می‌گوید: « موشک‌های سیویل یا غیرنظامی روی سکوی پرتاب سوار و بخش مهمی از عملیات آن انجام می‌شود. موشک‌های بالستیک اما سازه یکپارچه‌ای است که آماده شلیک است. بنابراین ماهواره‌برها را اصلا نمی‌توان با موشک‌های نظامی مقایسه کرد. اگرچه ممکن است بخشی از فناوری آن‌ها مشابه باشد.»
پنج: حالا سوال اینجاست که چرا ماهواره‌بر سیمرغ موفق نشده محموله خود را به مقصد برساند؟ ماهواره‌بر سیمرغ برای رسیدن به مقصد لازم داشته به سرعت ۷۶۰۰ متر بر ثانیه برسد اما در نهایت سرعت آن به ۷۳۵۰ متر بر ثانیه رسیده. این یعنی فقط مقدار کمی سرعت کم آورده. بنابراین این احتمال وجود دارد که در آینده نزدیک شاهد رسیدن ماهواره‌بر سیمرغ به اهداف خود باشیم. شاید به همین دلیل مسئولان هم خبر دادند که به زودی یکبار دیگر ماهواره‌بر سیمرغ به فضا پرتاب می‌شود. اگرچه شکست‌های ماهواره‌بر سیمرغ تا همین جا هم بحث‌برانگیز شده و بعضی کارشناسان توصیه کردند که وزارت دفاع باید از آزمودن این ماهواره‌بر دست بکشد اما انصافا با توجه به نزدیک شدن سیمرغ به اهداف خود شاید دفعه بعدی شاهد موفقیت کامل آن باشیم.
شش: آیا پرتاب ماهواره‌بر سیمرغ به فضا برای اولین بار در ایران انجام شده؟ پاسخ این سوال منفی است. نه این اولین بار بود که سیمرغ به فضا پرتاب می‌شد و نه اساسا سیمرغ اولین ماهواره‌بر ایران است. ایران تاکنون چند ماهواره‌بر را با موفقیت به فضا پرتاب کرده. سال‌ها پیش ماهواره‌بر سفیر با موفقیت پرتاب شد و ماهواره‌های امید، رصد، نوید و فجر به لطف آن با موفقیت در مدار مورد نظر قرار گرفت. ماهواره‌بر پیشگام و پژوهش که الان بازنشسته شدند کپسول‌های زیستی را از ایران به فضا رساندند.
پارسال ماهواره‌بر قاصد سپاه ماهواره نور۱ را تا مدار مورد هدف حمل کرد. این ماهواره‌بر سیمرغ هم تا الان دست‌کم شش بار فرصت حمل محموله‌هایی از جمله ماهواره پیام و ظفر و … را داشته که البته هربار شکست خورده است. در آینده هم ماهواره‌برهای سریر و سروش به این خانواده اضافه می‌شوند. حالا چرا ایران به‌رغم پرتاب موفقیت آمیز ماهواره‌برهای قبلی سراغ سیمرغ آمده؟ نمونه‌های مشابه قبلی معمولا تا مسافت کمتری و تا حدود ۳۰۰ کیلومتری زمین می‌توانستند حرکت کنند.
بنابراین ماهواره‌هایی که حمل می‌کردند بعد از سه هفته تا یک ماه از کار می‌افتاد و سقوط می‌کرد. برای اینکه ماهواره‌ها مدت زمان بیشتری در فضا ماندگار شوند نیاز داریم تا ارتفاع بیشتری برویم که الان هدف بین ۴۵۰ تا ۴۷۰ کیلومتری زمین است. هدف ماهواره‌بر سیمرغ هم حمل ماهواره‌ها تا این نقطه است که هنوز میسر نشده. ضمن اینکه دفعات قبل محموله‌های سبک و گاهی تا ۵۰ کیلوگرم به فضا حمل می‌شد اما الان هدف حمل محموله‌های سنگین‌تر و اصطلاحا شامل چند محموله خوشه‌ای است که کار را پیچیده‌تر کرده است.
هفت: پرتاب ماهواره‌بر سیمرغ در حال حاضر از پروژه‌های وزارت دفاع است. پیش از این اما در دورانی که ماهواره‌برهای ایرانی تا ارتفاع کمتری محموله‌های خود را با موفقیت می‌رساندند متولی سازمان فضایی ایران بود. بعدها در دوران دولت یازدهم و دوازدهم این سازمان که به عنوان زیرمجموعه نهاد ریاست‌جمهوری فعالیت می‌کرد به حاشیه رفت و در حد یک معاونت وزارت ارتباطات تغییر جایگاه داد. عجیب اینکه همزمان وزارت ارتباطات زیرمجموعه‌ای به نام پژوهشگاه فضایی ایران را هم از قبل در کنترل داشت. در سال‌های اخیر نیروی هوافضای سپاه هم در این عرصه وارد شد و در اردیبهشت ۱۳۹۹ به وسیله ماهواره‌بر سه مرحله‌ای قاصد، ماهواره نور ۱ را در مدار ۴۲۵ کیلومتری زمین قرار داد.
