چرا همه اعضای خبرگان رهبری مجتهدند؟
روزنامه هفت صبح، مصطفی آرانی | چند نکته تاریخی در مورد مجلس خبرگان. این هفته، انتخابات میاندورهای مجلس خبرگان رهبری در پنج استان کشور برگزار شد و ضمنا اعلام شد که اجلاسیه مجلس خبرگان به دلیل ممانعت از شیوع کرونا لغو شده است. به این دو بهانه بد ندیدیم که چند نکته تاریخی در مورد مجلس خبرگان را به شما بگوییم:
* یک: در پیشنویسی که توسط دولت موقت مهندس بازرگان به مجلس بررسی نهایی قانون اساسی تحویل داده شد و توسط گروهی به رهبری دکتر حسن حبیبی نوشته شده بود اساسا اصلی در مورد مجلس خبرگان رهبری وجود نداشته است.
* دو: اصول موجود در این مورد به طور مشخص اصل ۱۰۶ و ۱۰۷ قانون اساسی است. این دو اصل در آن زمان به عنوان اصول ۸۴ و ۸۵ به مجلس ارائه شده است. آنطور که در کتاب راهنمای مشروح مذاکرات قانون اساسی آمده است؛ این دو اصل توسط گروه پنج آن مجلس بررسی شده است. گروهی که رئیس آن آیت الله طالقانی و نایب رئیس آن عزت الله سحابی بوده است و از اعضای شاخص آن میتوان به مرتضی حائری یزدی اشاره کرد. با این حال، برخی میگویند که اساسا کل پروسه مربوط به ولایتفقیه و مجلس خبرگان پیشنهاد افرادی مثل حسن آیت و آذری قمی بوده است.
* سه: اما جالب است بدانید که چطور شد خبرگان صرفا به مجتهدان منحصر شده است: در جلسه چهلم مجلس بررسی نهایی خبرگان، جدالی بین مقدم مراغهای و موسوی تبریزی ایجاد میشود و موسوی تبریزی در این خصوص میگوید: «ما گفتیم رهبر با شورای رهبری را خبرگان تعیین کنند چون ما رهبر را فقط نمیخواهیم که رهبر سیاسی باشد بلکه علاوه بر رهبر سیاسی بودن، باید مرجعیت هم داشته باشد که پشتوانه مردمی داشته باشد .
در مسئله مرجعیت خبره میخواهد، این مسئلهای است که در رسالههای عملی خود آقایان مراجع نوشتهاند که حداقل دو نفر خبره در تعیین مرجع لازم هست ما هم اینجا گفتهایم چه کسانی هستند آن افرادی که به عنوان رهبر یا به عنوان شورای رهبری در مملکت رهبری خواهند کرد به اضافه مرجعیتشان، خبرگانی هستند، خبرگان یعنی آنهایی که اجتهاد اشخاص و عدم اجتهاد اشخاص را تشخیص میدهند…چون ولایت فقیه زیربنایش اجتهاد است، ملاک خبره بودن اجتهاد است و آنها میآیند و تعیین میکنند.»
* چهار: و در نهایت جالب است بدانید که حتی قانون این مجلس نیز به دست فقها نوشته شده است: طبق اصل ۱۰۹ قانون اساسی، «قانون مربوط به تعداد و شرایط خبرگان، کیفیت انتخاب آنها و آییننامه داخلی جلسات آنان برای نخستین دوره باید به وسیله فقها اولین شورای نگهبان تهیه و با اکثریت آرا آنان تصویب شود و به تصویب نهایی رهبر انقلاب برسد. از آن پس هرگونه تغییر و تجدیدنظر در این قانون و تصویب سایر مقررات مربوط به وظایف خبرگان در صلاحیت خود آنان است.»
بنابراین اساسا قانون این مجلس نیز به دست مجلس شورای اسلامی نوشته نشده است و از همان ابتدا، فقهای شورای نگهبان و بعد از آن به دست خود خبرگان تایید شده است. البته این موضوع نیز در مجلس شورای اسلامی به شدت مورد انتقاد برخی افراد مثل ابوالحسن بنی صدر قرار گرفته بود اما در نهایت به همین شکل تصویب شد.