چرا نباید به کاهش قیمت لیر نسبت به ریال دل ببندیم؟
روزنامه هفت صبح | حال اقتصاد ترکیه خوب نیست. تیم اقتصادی دولت اردوغان اینطور پیش‌بینی کرده بود که تا آخر سال ۲۰۲۱ میلادی، نرخ دلار از ۸ و نیم لیر بیشتر نمی‌شود و رفته‌رفته در پایان سال ۲۰۲۲ میلادی، به ۹ و نیم لیر‌می‌رسد. تازه همین پیش‌بینی هم تن و بدن همسایه‌های ترکمان را لرزانده بود اما دلار صبر نکرد و دیروز به ۹ لیر و یک قوروش رسید. حالا روزنامه‌ها و فعالان اقتصادی ترکیه پیش‌بینی می‌کنند که رسیدن نرخ دلار به ۱۰ لیر تا پایان همین امسال و تداوم کاهش ارزش لیر چندان دور از ذهن نخواهد بود.
مخصوصا که انگار اردوغان و تیم اقتصادی‌اش چندان هول نکرده‌اند و زیر بار مسئولیت تصمیم‌هایی که باعث شد طی تمام ماه‌های گذشته لیر به روند کاهشی ادامه بدهد، نمی‌روند. حالا همه این اتفاقات در ترکیه چطور می‌تواند به ما ربط پیدا کند؟ اینطور که خیلی‌ها فکر می‌کنند با کاهش ارزش لیر دیگر نان ایرانی‌هایی که ترکیه خرید می‌کنند یا قصد مسافرت به این کشور را دارند، در روغن است و آنها با ارزان شدن لیر می‌توانند سفر بهتر و خرید بیشتری داشته باشند و چه خبری برای روزهای بعد از کرونا بهتر از این؟ اما اینطور نیست.
مهاجرت بر اساس دلار
حدود ۵ روز پیش خبر آمد که ایرانی‌ها فقط طی یک ماه ۱۸۰۰ میلیارد تومان در ترکیه سرمایه‌گذاری کرده‌اند. قبل از آن‌هم بارها اعلام شده بود که بعضی ثروتمندان و حتی طبقه متوسط ایرانی سعی می‌کنند سرمایه‌‌شان را به ترکیه ببرند اما حالا مدتی است که خبر می‌رسد خود ترکیه به یکی از کشورهای اصلی که در حال صادرات ثروتمند به اقصی نقاط دنیاست، تبدیل شده. بر اساس گزارش «مهاجرت میلیونرها» که توسط New World Wealth مستقر در آفریقای جنوبی منتشر شده است، در سه سال اخیر ۱۳هزار میلیونر از این کشور خارج شده‌اند که در بین آنها ۱۰هزار فعال اقتصادی هم دیده می‌شود.
به این ترتیب، ترکیه پس از چین و هندوستان سومین کشور است که بیشتر مهاجرت میلیونرها را داشته است. براساس این گزارش، مقصد اصلی میلیونرهای ترک؛ انگلستان، پرتغال، مالتا و یونان بوده است اما اگر کماکان بخواهید تاثیر بلایی که بر سر اقتصاد ترکیه آمده روی سرمایه‌گذاری ایرانی‌ها را بررسی کنید باید بگوییم که مهاجرت سرمایه‌گذاری به این کشور بر اساس دلار محاسبه می‌شود و شما در صورتی‌که به ارزش ۲۵۰ هزار دلار سرمایه‌گذاری کرده باشید، می‌توانید اقامت این کشور را به دست بیاورید، بنابراین نرخ برابری دلار و ریال در این بین اهمیت بیشتری دارد تا وضعیت لیر.
ممکن است بگویید که با وجود اینکه مهاجران ایرانی برای رفتن به ترکیه و سرمایه‌گذاری دلار لازم دارند اما برای گذران زندگی در این کشور تا وقتی کار پیدا کنند، باید لیر تهیه کنند و به این ترتیب کاهش ارزش لیر و به‌تبع کاهش اختلافش با ریال می‌تواند خوب باشد اما ایرانی‌های ساکن ترکیه به هفت صبح می‌گویند که همزمان با بد شدن اوضاع اقتصادی و کاهش ارزش لیر نسبت به ریال، تورم هم به شکل فزاینده‌ای کمر ترکیه را خم کرده و اگرچه شما حالا هر لیر را تقریبا ۸۰۰ تومان ارزان‌تر از قبل عید می‌خرید اما چون کالاها گران شده نمی‌توان به زندگی راحت‌تر با تبدیل ریال به لیر فکر کرد.
مرتضی می‌گوید که اجاره‌خانه‌ها در شهر ازمیر تقریبا ۲۰درصد گران شده است. این رقم شاید برای ما که در تهران زندگی می‌کنیم حالت ایده‌آلی باشد اما برای اهالی ترکیه رقم شوکه‌کننده‌ای است. گویا قیمت خوراکی‌ها هم به‌شدت بالا رفته و قیمت بعضی از خوراکی‌ها تا ۳۰درصد هم زیاد شده است. البته دولت ترکیه هم مانند ایران روی بعضی از خوراکی‌ها مثل نان و گوشت حساس است و سعی می‌کند با قیمت دستوری آنها را پایین نگه دارد اما تا اینجای کار چندان موفق نبوده است.
وقت خوب خرید؟
اگر برنامه مهاجرت به ترکیه را نداشته باشید و صرفا اهل گشتن در آنلاین‌شاپ‌هایی باشید که از ترکیه لباس و لوازم آرایشی، بهداشتی و خانه می‌خرند و می‌فرستند احتمالا با دیدن کاهش نرخ برابری لیر و ریال طی ماه‌های گذشته خوشحال شده‌اید اما اگر دقت کرده باشید و غیر از قیمت لیر به قیمت اجناس هم نگاه کرده باشید حتما دیده‌اید که چطور قیمت‌ها کم‌کم بالا رفته‌اند. مرتضی و همسرش که چندین سال است یک آنلاین‌شاپ را اداره می‌کنند می‌گویند که مشتری‌هایی که دائما خرید می‌کنند به وضوح متوجه شده‌اند که چطور قیمت‌ها بالا رفته‌اند.
او می‌گوید: «همین پارسال شما با ۲۰۰ لیر می‌توانستید یک کفش از یک برند خوب بخرید اما حالا قیمت‌ها بالا رفته. جنس‌های خارجی و برندهای جهانی که به دلیل بالا رفتن نرخ دلار گران شده، جنس‌های ترکیه‌ای هم به‌خاطر تورم، البته در مورد اجناس ترکیه‌ای نمی‌توان گفت که خیلی برای خریدار ایرانی تغییری ایجاد شده، تقریبا همان‌قدر که اصطلاحا لیر ارزان شده، جنس‌ها هم گران شده‌اند، در واقع می‌توان گفت که اوضاع نه بهتر شده و نه چندان بدتر.»
سفر بدون خرید
این وسط شاید بتوان گفت که فقط شرایط برای ایرانی‌هایی که دوست دارند بعد از کرونا راهی ترکیه شوند، کمی بهتر شده است، البته آن‌هم به شرطی که تورهای مسافرتی وضعیت را مصادره به مطلوب نکنند. اینطور که ایرانی‌های ساکن ترکیه می‌گویند دولت این کشور با تمام توان مشغول برگرداندن رونق به بازار گردشگری است تا به بیرون آمدن ترکیه از بحران کمک کند، به همین دلیل هم خدمات مسافرتی از حمایت زیادی برخوردارند و قیمت هتل‌ها و مراکز تفریحی زیاد نشده است.
البته اگر با پرواز ایرانی راهی ترکیه بشوید از نظر قیمت پرواز چندان تفاوتی نسبت به گذشته احساس نخواهید کرد. حتی به دلیل تورم زیاد در ایران ممکن است با افزایش قیمت پروازها هم رو‌به‌رو بشوید اما از نظر قیمت هتل و مراکز تفریحی اوضاع کمی به‌نفع شماست، چون لیر کمی ارزان شده اما قیمت این خدمات چندان بالا نرفته است.
