پیش افتادن بازرگام از دیجی‌کالا و اسنپ در همکاری با دولت
روزنامه هفت صبح | در ویدئوی کوتاهی که از مکالمه وزیر جهاد کشاورزی و رئیس‌جمهور درباره بحث توزیع مرغ و دیگر کالاهای اساسی در روزهای گذشته در فضای مجازی منتشر شد نام یک سایت اینترنتی بر سر زبان‌‌ها بود که این روزها هرجا اسم توزیع مرغ می‌آید اسم آن هم تکرار می‌شود.
در این ویدئو وزیر جهاد کشاورزی به رئیس‌جمهور توضیح می‌دهد که مردم می‌توانند مرغ را با قیمت دولتی از طریق سامانه اینترنتی خریداری و درب منزل دریافت کنند و زحمت ایستادن در صف و خریدن به قیمت گران‌تر را به خود ندهند. رئیس‌جمهور هم از وزیر می‌پرسد اسم سامانه چیست و وزیر پاسخ می‌دهد بازرگام! نامی که رئیس‌جمهور هم یک بار دیگر آن را با تاکید بر میم آخر آن تکرار می‌کند.
بازرگام چه می‌کند؟
بازرگام یک سامانه توزیع محصولات غذایی از جمله میوه و سبزیجات است که در ابتدا به عنوان یک استارتاپ کار خود را شروع کرد و در سال‌های گذشته چندان از آن خبری نبود. اما حالا که پای توزیع اقلام تنظیم بازار توسط وزارت جهاد کشاورزی به این بازار باز شده به یکباره هم نام بازرگام و هم حجم خدمات آن رشدی خیره کننده داشته است.
بازرگام تبدیل به بازوی استارتاپی یا اینترنتی دولت شده تا بتواند قیمت برخی کالاهای اساسی از جمله مرغ و برنج و روغن و … را در بازار تنظیم کند. حالا برای فعالان اینترنتی این سوال مطرح شده که بازرگام از چه طریق برای چنین ماموریت مهمی انتخاب شده و مراوده آن با وزارت جهاد کشاورزی به چه شکل است.
نکته از آنجا مهم می‌شود که درست سال گذشته و در میانه اوج کرونا، مدیران پلتفرم‌هایی چون دیجی‌کالا و حتی اسنپ از دولت گلایه کردند که چرا از زیرساخت آن‌ها برای توزیع اقلام غذایی و دارویی در میان مردم استفاده نمی‌شود. سوال کلی استارتاپ‌های بزرگ و سایت‌های بزرگ فروشگاهی کشور این بود که دولت کی قرار است از زیرساخت‌های بخش خصوصی برای انجام برخی ماموریت‌های خود بهره ببرد.
با همان صحبت‌ها بود که تصور بسیاری بر این بود که اگر قرار باشد روزی اقلامی چون گوشت و مرغ در بین مردم توزیع شوند سامانه‌هایی چون اسنپ‌مارکت یا دیجی‌کالا فرش که به شکل تخصصی در سال‌های گذشته روی توزیع کالاهای تندمصرف متمرکز بوده‌اند و لجستیک بزرگی برای خدمت‌رسانی در حجم بالا دارند در اولویت انتخاب دولتی‌ها قرار بگیرند.
گویا این فروشگاه‌های اینترنتی متوجه شده‌اند که در انتخاب‌های دولت جایی ندارند و تلاش کرده‌اند این پیام را هم به دولت مجددا بدهند که آن‌ها هم می‌خواهند از این سفره سهمی داشته باشند. ازجمله اینکه مدیر روابط عمومی دیجی‌کالا در مطلبی که برای یک سایت خبری نوشته تلویحا گلایه کرده از آن‌ها در جریان ماجرا نیستند و از سوی دیگر گفته آماده‌اند تا به دولت در این ماجرا کمک کنند.
مدیر روابط عمومی دیجی‌کالا گفته اگر خبر توزیع اینترنتی کالاهای اساسی، فقط جنبه رسانه‌ای نداشته باشد و عملی شود، رویداد مهمی برای کسب‌وکارهای اینترنتی خواهد بود. اگرچه به گفته او کسی برای این کار «هنوز با فروشگاه‌های اینترنتی ازجمله دیجی کالا هماهنگی نکرده و اطلاعات آن‌ها «در این مورد فقط بر اساس خبرهاست.»
یک مناقصه ضربتی؟
اما حالا انتخاب و البته تا حدودی موفقیت بازرگام در این ماموریت دولتی نشان می‌دهد که بازیگران بزرگ استارتاپی موفق نشده‌اند نظر دولتی‌ها را برای چنین کاری جلب کنند. به نظر می‌رسد در این پروسه هم سازمان تعاونی روستایی ایران تصمیم گیرنده اصلی بوده است. این سازمان همین هفته گذشته در فراخوانی از طریق سایت خود اعلام کرده بود:
«برابر تصمیمات متخذه در ستاد تنظیم بازار کالاهای اساسی و همچنین مصوبات قرارگاه امنیت غذایی وزارت جهاد کشاورزی، با توجه به ضرورت اعمال شفافیت و حذف واسطه گری مخرب در بازاررسانی محصولات و کالاهای اساسی و کشاورزی تولیدی کشور به روش‌های مختلف B۲B/B۲C/G۲C/ بدین‌وسیله از شرکت‌های دانش بنیان و کسب و کارهای نوپا (استارتاپ‌های) توانمند و فعال در توزیع دیجیتال که دارای زیرساخت‌ها، شبکه‌های توزیع و توان اجرایی مناسبی برای توزیع مستقیم و اینترنتی کالاهای اساسی (نظیر مرغ، تخم مرغ، لبنیات، برنج، روغن خوراکی، شکر و…) به صورت توزیع مویرگی درب منازل هستند دعوت به عمل می‌آید تا پیشنهادات و مدل‌های کسب و کاری خود را برای این موضوع به سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران ارسال نمایند.
نکته قابل اهمیت اینکه پیشنهادات ارسالی باید در قالب لیست اقلام قیمتی کالاها و ملزومات اساسی وزارت جهاد کشاورزی که به صورت روزانه در پایگاه اطلاع رسانی وزارت متبوع منتشر می‌شود تنظیم شده و ضروری است الگوهای عرضه مستقیم کالاها به درب منازل شهروندان و مردم عزیز (به شیوه‌های Last mile) به نحوی طراحی و ارائه شود که با احتساب هزینه‌های تبعی مترتب بر ارائه خدمات توسط شرکت‌ها، قیمت نهایی همان قیمت مصوب تنظیم بازاری درب منازل مردم باشد.»
پیش افتادن از رقبای بزرگ
به نظر می‌رسد این همان فراخوان برای مناقصه توزیع کالاهای تندمصرف تنظیم بازار برای پیدا کردن یک شرکت اینترنتی بخش خصوصی برای به سرانجام رساندن چنین ماموریتی باشد. اما اینکه تنها دو روز بعد از این فراخوان بازرگام توانسته این شانس را و البته صلاحیت را برای این کار پیدا کند یا از قبل از آن هم همکاری‌هایی از این جنس با وزارت جهاد کشاورزی داشته مشخص نیست.
مراوده بازرگام با وزارت جهاد کشاورزی به هر شکلی که تعریف شده باشد چیزی که روشن است اینکه در یکی از مهم‌ترین بازارهای دولتی کشور یعنی توزیع برخی اقلام اساسی مصرفی که یک گردش مالی چندهزار میلیاردتومانی در سال دارد یک کسب‌وکار اینترنتی ناشناخته توانسته گوی رقابت را از غول‌هایی چون اسنپ و دیجی کالا برباید و طرف اعتماد دولتی‌ها قرار بگیرد.
