پیشنهاد تماشای تئاتر| درباره نمایش «آنامورفیک»
روزنامه هفت صبح، سمانه استاد | نمایش «آنامورفیک» دی ماه سال ۹۸ برای اولین بار در عمارت نوفللوشاتو به روی صحنه رفت. این نمایش پس از اجرای موفق دو سال پیش، برای بار دوم این بار در تالار حافظ به روی صحنه رفته است. واریختسازی یا آنامورفوسیس، به معنی خلق تصاویر یا آثار هنری است که تنها از یک زاویه خاص به شکل اصلی و معقول دیده میشوند و در زوایای دیگر به صورت اشکال درهم و برهم و بیمعنا به نظر میآیند.
حال «عارف شریفی» با استفاده از مفهوم هنر آنامورفیک، نمایشی را روی صحنه آورده که تظاهر میکند یک تمرین است و در عین حال میتواند یک تمرین نیز باشد.شریفی در نمایش «آنامورفیک» تمریناتی از یک تئاتر را نشان میدهد که قرار است به نمایش هملت منجر شود، اما خود نمایشی مستقل است و از نمایشنامه هملت تنها به واژگان و دیالوگهایی بسنده میشود که در حین این تمرینات به زبان بازیگران میآید. بازیگران این نمایش، نام ندارند و به نام بازیگر شماره یک تا چهار شناخته میشوند.
در بالانویس که به نوعی میتوان آن را کارگردان اثر دانست، از بازیگران خواسته میشود تا نقشهای مختلف نمایشنامه هملت را بازی کنند.
تمرین برای اجرا بردن تئاتر هملت اما تنها رویه ظاهری این نمایش است. آنچه در «آنامورفیک» مطرح میشود دنیایی است که در آن یک قدرتِ برتر (بالانویس یا صدا) از آدمهای این دنیا میخواهد تا هر کاری را که او میگوید انجام دهند. این قدرتِ برتر، مخاطب را نیز به بازی میگیرد و تمام دنیای نمایش را از بازیگران و صحنه گرفته تا مخاطبان کنترل میکند.
او برای نمایش قدرتِ خود از مخاطب میخواهد از جای برخیزد، به روی صحنه بیاید، خودی نشان دهد و فرمانبرداریاش از قدرت برتر را به نمایش بگذارد، سپس بر جای خود بنشیند. او دستورات مختلفی را به بازیگران میدهد و وقتی بازیگر نقش هملت از فرمان او تمرد میکند، وی را به هر شکلی که میداند مجازات کرده و از بازیگران دیگر میخواهد تا بازیگر نقش هملت را به هر طریقی ساکت کنند. از جمله این روشها برای ساکت کردن بازیگرِ سرکش، آب ریختن روی او و حتی کتک زدنش است.
قدرتِ برتر از مخاطب میخواهد به روی صحنه آمده و بازیگر خاطی و سرکش را به توپ ببندد و وقتی مخاطب به این فرمان تن نمیدهد، از بازیگران میخواهد تا فرمانش را اجرا کنند. بازیگران نیز با تمام قوا بازیگر نقش هملت را به توپ بسته و او را میآزارند. جهانی که عارف شریفی در نمایش «آنامورفیک» خلق کرده به همان اندازه که جدید و خلاقانه است، برای مخاطبِ آگاه آشنا به نظر میرسد. مصادیق زیادی برای این جهان نمایشی در دنیای واقعی وجود دارد؛ نمونههایی که از ما دور نیست.
نزدیک بودنِ جهان نمایش به آن چیزی که در ذهن مخاطب تداعی میشود، باعث همراهی بیشتر مخاطب با نمایش «آنامورفیک» میگردد.
عارف شریفی که سه سال پیش نمایش «این خانه، من است» را بر روی صحنه داشت، در نمایش «آنامورفیک» گامی به جلو برداشته و اثری خلق کرده است که علاوه بر خلاقیت و نوآوری، مضمونی مهم را نیز در خود جای داده؛ مضمونی که بیشک بازیگران این نمایش نقش پررنگی در انتقال آن به مخاطب دارند.
این بازیگران علاوه بر فشار فیزیکی زیادی که در هر شبِ اجرا متحمل میشوند، ذهنی قوی، خلاق و منسجم داشته و میتوانند نمایشی را به صحنه آورند که در آن از دیالوگ تنها به واژگانی بیمعنا بسنده میشود، واژگانی کاملا مخالف با اتفاقاتی که روی صحنه میافتد. اکتِ بازیگران اما در راستای مضمون کلی نمایش بوده و واکنشهایی چون سرسپردگی، تمرد و در نهایت جنونی را نشان میدهد که آدمهای اسیر در جهان دیکتاتوری به آن گرفتار میشوند.
نمایش «آنامورفیک» به معنای واقعی کلمه تئاتر است. منظور از تئاتر آن چیزی است که تنها روی صحنه نمایش و در حالت زنده عرضه میشود و نمیتوان مشابهش را روی پرده سینما یا در تلویزیون دید. «آنامورفیک» را باید در سالن تئاتر دید، در کنار مخاطبان و بازیگرانی که اسیر قدرتی برتر شدهاند که آنها را به بازی گرفته و برای اثبات قدرت و برتری خود از هیچ ظلمی فروگذار نیست.
قدرتی که با فرماندهیِ غلط، به هم انداختن بازیگران و مقابل هم قرار دادن آنها، سلطه به مخاطبان و امر و نهی کردنشان، بالاخره کار بازیگران را به جنون میکشاند؛ جنونی که کم کم دامنهاش به مخاطبان نیز میرسد و در انتها بازیگر و مخاطب، هر دو، روی صحنه نمایش گیج و مبهوت رها میشوند. «آنامورفیک» میتواند چنان مخاطب را در خود غرق کند که او نه تنها متوجه اتمام نمایش نشود، بلکه حتی میلی به ترک کردن سالن نیز نداشته باشد.
طراح و کارگردان: عارف شریفی
بازیگران: مجید رمضان نسب/ سینا علیپور/ لاوین خادم گیلانی/ امیر کرمانی
مکان و زمان اجرا: تالار حافظ/ ساعت ۱۷:۳۰