پیام آشتی از شهر صلح در دیدار بایدن و پوتین
روزنامه هفت صبح، رامتین لطیفی | بایدن سیاستمدار با تجربه و کارآزمودهای است که بیش از نیم قرن از عمر خود را در این عرصه گذرانده است و در طول سالهای فعالیت خود، بالاخص ۸ سالی که به عنوان معاون باراک اوباما در کاخ سفید حضور داشت، ملاقاتها و جلسات حساس با افراد مهم و سرشناس را تجربه کرده است. پنجشنبه اولین ملاقات رو در روی او پس از انتخاب به عنوان رئیسجمهور آمریکا با ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه در شهر ژنو صورت گرفت.
البته این اولین دیدار بایدن و پوتین نبوده و سابقه ملاقات آنها به سال ۲۰۱۱ و سفر بایدن به مسکو بازمیگردد. بایدن در آن سفر بر گسترش پیمانهای اقتصادی و لغو روادید برای سفر بین دو کشور تاکید داشت و حامل پیام باراک اوباما مبنی بر شروعی دوباره در روابط دو کشور بود و خواستار این بود که هر دو کشور گذشته را به تاریخ بسپارند و آیندهای دوستانه و مصلحانه را با یکدیگر رقم بزنند. شاید جمهوریخواهان به دلیل همین سابقه نسبت به دیدار بایدن و پوتین بددل هستند.
بر اساس آمار ۸۱درصد از جمهوریخواهان بایدن را در مقابل پوتین بسیار منعطف و در موضع ضعف نمیبینند و البته ۸۰درصد از دموکراتها هم از مواضع او حمایت میکنند. پوتین در دیدار سال ۲۰۱۱ از رویکرد کاخ سفید استقبال کرد و گفت «روسیه میزبان خوب و امنی برای سرمایهداران آمریکایی است و اکنون میزان سرمایهگذاری آمریکاییها در روسیه ۲۹درصد افزایش داشته است و امیدوارم این روند ادامه داشته باشد.»
اما بایدن پس از خروج از کرملین به دیدار مخالفان پوتین و فعالان سیاسی و اجتماعی رفت و این اقدام چندان به مذاق پوتین خوش نیامد و خط بطلانی بر روی پیام صلح و دوستی بین دو کشور کشید. در ادامه و در سال ۲۰۱۴ و ائتلاف جهانی آمریکا برای فشار اقتصادی بر روسیه و وضع تحریمهای اقتصادی بر روی این کشور روابط را به کمترین میزان خود برگرداند. دیروز این دیدار دوباره تازه شد و اگر قائل به نشانهشناسی باشیم باید بگوییم دیدار روسای جمهور دو ابرقدرت نه چندان دوست و همپیمان جهان در شهر ژنو که شهره به شهر صلح و دوستی است بیحکمت نیست و ممکن است گشایشی حداقلی در روابط دو کشور پدید بیاید.
دونالد ترامپ که آرزوی دوستی و صمیمیت بیحد و حصرش با پوتین زبانزد عام و خاص است، پیش از این دیدار بیانیهای صادر کرد و ضمن آرزوی موفقیت برای بایدن، از او خواست که سلام گرمش را به دوست قدیمی و صمیمی خود یعنی ولادیمیر پوتین برساند و به بایدن توصیه کرد مراقب باشد تا در خلال گفتوگو با پوتین خوابش نبرد! بایدن اما بسیار سر حال و پرصلابت رو در روی پوتین قرار گرفت و برخلاف ترامپ کمی هم دیرتر در محل ملاقات حاضر شد و مدتی پوتین را معطل کرد. این دو پس از قرار گرفتن در کنار هم و مقابل دوربینها، به یکدیگر دست دادند و برای گفتوگو به پشت درهای بسته رفتند.
بایدن قبل از این دیدار اشاره کرده بود که در حال حاضر روابط دو کشور در وضعیت حداقلی است و باید به این وضعیت پایان داد. به نظر میآید با توجه به گفتهها و شنیدههای مقامات کاخ سفید و کرملین، این ملاقات پیرامون موضوعاتی مانند گسترش روابط سیاسی و اقتصادی، کنترل فعالیتهای تسلیحاتی هستهای، مدیریت بحران کرونا، مسائل بینالمللی و البته مسائل منطقهای و بحرانهای موجود در خاورمیانه باشد. تحلیلگران پا را فراتر گذاشتهاند و میگویند رویکرد سیاست خارجی آمریکا تغییر کرده است و مسئله مهمتری به نام تقابل با چین برای این کشور وجود دارد و اولویت آمریکا رویارویی با چین است، بنابراین عزم آمریکا مبنی بر پایان بخشیدن به مشکلات و بحرانهایی که با کشورهای دیگر از جمله روسیه دارد جدی است.
البته که پوتین و روسیه از این رویکرد استقبال خواهند کرد اما برای رسیدن به این مقصود چند مانع بزرگ بر سر راه است که باید از میان برداشته شود. برای آمریکا مانعی به نام عدم آزادی بیان و حقوق بشر در روسیه وجود دارد. امروز جامعه جهانی نسبت به خفقان حاکم در روسیه که در جریان زندانی شدن الکسی ناوالنی، سیاستمدار روسی و منتقد سرسخت دولت پوتین حساس شده است و بایدن نیز سابق بر این، زندانی کردن ناوالنی را ناجوانمردانه توصیف کرده بود. به نظر میآید بایدن از پوتین بخواهد که فضای داخلی را کمی باز کند و با سعه صدر بیشتری با مخالفان خود رفتار کند تا او بتواند راحتتر به روسیه نزدیک شود.
در مقابل نیز آمریکا این اطمینان را به پوتین بدهد که در بازه زمانی نه چندان بلند مدتی به طور کامل از منطقه پرآشوب خاورمیانه خارج شود. البته میتوان نشانههای این حرکت را در خروج نظامیان آمریکا از افغانستان و قصد بازگشت آمریکا به توافق برجام ردیابی کرد. البته پوتین خود را نسبت به این دیدار بیمیل نشان میداد و اینگونه وانمود میکرد که به نتایج آن خوشبین نیست، به همین دلیل از جلسه مصاحبه مطبوعاتی مشترک با بایدن پس از دیدارشان سر باز زد و اعلام کرد او به صورت جداگانه و انفرادی در مقابل خبرنگاران قرار خواهد گرفت.
اما به نظر میآید پوتین با پرداخت کمترین هزینه، دستاوردهایی خواهد داشت که او را پیروز این دیدار خواهد کرد. از این رو جمهوریخواهان پیش از آنکه دیدار ۵ ساعته بایدن و پوتین به پایان برسد، انتقاد از بایدن را به دلیل ضعف و ناتوانی او در معامله و امتیاز گرفتن آغاز کردهاند. هرچند که بر اساس آخرین تظرسنجیها ۳۸درصد از جمهوریخواهان روسیه را دوست و شریک مناسبی برای آمریکا میدانند و این میزان در حزب رقیب ۳۰درصد است. به طور قطع این دیدار به دیداری تاریخی بدل نخواهد شد اما دیداری سازنده برای شروعی دوباره در روابط دو کشور خواهد بود.