پنجه در پنجه با خرس‌ها؛ پس کی سهام بخریم؟
روزنامه هفت صبح، احمدرضا نجفی | سایه بازار خرسی همچنان بر سر تالار شیشه‌ای سنگینی می‌کند. گاهی پیش می‌آید که شاخص کل بورس برای یکی دو روز رنگ سبز به تن کند و نور امید بر دل هر کدام از ما بتابد و دست به خرید سهام بزنیم اما بعد از چند روز دوباره همان آش است و همان کاسه. هر مرتبه که بازار صعودی می‌شود، نمی‌تواند به سقف قبلی خود برگردد و این مورد به خوبی ثابت می‌کند که در یک بازار خرسی قرار داریم و روند نزولی که از تابستان شهریورماه شروع شده همچنان ادامه دارد.
در چنین حالتی تنها تحت یک شرایط خاص می‌توانیم به ادامه‌دار بودن رنگ سبز گاه و بی‌گاه بورس امیدوار شویم. اگر هرکدام از این شرایط محقق نشده است، بهتر است فعلا کل سرمایه را به سهام تبدیل نکنیم و تنها بخشی از پول‌هایمان را به بورس برگردانیم تا در صورتی که روند صعودی بعد از یکی دو روز به مدار نزولی افتاد، چندان متضرر نشویم و همینطور اگر روند صعودی ادامه‌دار بود، از سود سهامداری محروم نباشیم.
یک: هرموقع صف‌های خرید از فروشنده‌ها جلو زدند
رقابت صف‌های خرید و فروش یک هفته است داغ شده و روز چهارشنبه بالاخره شاهد جلو افتادن ارزش صف‌های خرید از ارزش صف‌های فروش بودیم ولی همچنان فاصله نزدیکی بین صف‌های خرید و فروش وجود دارد و حتی در بعضی از روزهای سبز هفته گذشته هم فروشنده‌ها برنده بودند.
برای مثال در روز دوشنبه با وجود جهش بیش از ۲۰هزار واحدی شاخص بورس، تعداد صف‌های فروش ۹۴نماد و تعداد صف‌های خرید ۷۰نماد بود. عجیب‌ترین اینکه ارزش صف‌های فروش به ۵۰۰میلیارد تومان و بیش از سه برابر مجموع ارزش صف‌های خرید رسید. تا زمانی که صف‌های خرید سبقت نگرفته فاصله معناداری از صف‌های فروش نداشته باشند، نمی‌توان با اطمینان سهام خرید.
دو: هرموقع ارزش معاملات به بالاتر از ۱۰هزار میلیارد رسید
تا زمانی که ارزش معاملات به رقم قابل قبولی نرسد، به هیچ وجه نمی‌توان به تغییرات قیمت‌ها و شاخص کل اعتماد کرد. درست مثل اینکه چند نفر در میدان فردوسی کنار هم بنشینند و با معاملات بین یکدیگر قیمت دلار را تعیین کنند. بورس با حجم معاملات پایین شرایط مشابهی دارد و زمانی می‌توان به تغییرات روند شاخص و قیمت‌ها اعتماد کرد که تعداد افراد بیشتری در فرآیند کشف قیمت‌ها همراهی کنند.
در هفته گذشته ارزش معاملات روزانه بورس تهران بین سه تا پنج هزار میلیارد تومان بود. بورس در دوران رونق خود شاهد معاملات ۳۰هزار میلیارد تومانی بود. در چنین شرایطی احتمالا باید ارزش معاملات روزانه به حداقل ۱۰هزار میلیارد تومان برسد تا بتوانیم نسبت به تغییر روند بورس امیدوار باشیم.
سه: هرموقع شاخص هم‌وزن رشد کرد
شاخص کل به تنهایی نمی‌تواند نشان‌دهنده روند صعودی بازار باشد. ممکن است شاخص کل تنها تحت تاثیر چند نماد خاص به مدار صعودی افتاده باشد. چنین صعودی ادامه‌دار نخواهد بود، چراکه بدون همراهی نمادهای کوچک و شاخص هم‌وزن، در عرض دو یا سه روز شاهد افزایش آمار معاملات در نمادهای کوچک و تغییر قیمت پایانی آنها خواهیم بود. همین موضوع می‌تواند حکم ترمز سنگین را برای روند صعودی بازار داشته باشد. هفته گذشته در تمام روزها به جز روز چهارشنبه، شاخص هم‌وزن عملکرد بدتری نسبت به شاخص کل داشت و در نهایت بازدهی هفتگی زیر صفر را تجربه کرد.
چهار: هرموقع قیمت صندوق‌های ETF به ارزش NAV نزدیک شد
صندوق‌های سرمایه‌گذاری ETF آینه تمام‌نمای بازار سرمایه هستند. بررسی روند قیمت آنها می‌تواند تا حد زیادی ما را در پیش‌بینی آینده بورس کمک کنند. زمانی که قیمت واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری اختلاف زیادی با ارزش NAV پیدا می‌کند،به این معناست که سرمایه‌گذارهای این صندوق‌ها آینده بورس را نزولی پیش‌بینی می‌کنند.
برای همین حاضر هستند قیمت صندوق‌ها پایین‌تر از ارزش فعلی‌شان باشد. زمانی که شاخص کل در آستانه روند صعودی قرار می‌گیرد، پیش‌بینی‌ها تغییر می‌کند. برای همین اختلاف بین قیمت و ارزش واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری ETF کمتر می‌شود چراکه سرمایه‌گذارهای آنها نسبت به روند صعودی امیدوار شده و برای همین حاضرند پول بیشتری برای خرید این واحدها بپردازند.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری بزرگ مثل آگاس، کاریس، اطلس، سرو، ارزش و کاردان از جمله صندوق‌هایی هستند که می‌تواند با توجه به تغییرات قیمت آنها، روند آینده بازار را پیش‌بینی کرد. برای مثال قیمت واحدهای صندوق سرو روز چهارشنبه هفت هزار و ۲۵۰تومان بود و این در حالی است که این واحدها هفت هزار و ۴۰۰تومان می‌ارزند.
پنج: هرموقع خروج پول از بورس متوقف شد
خیلی از کارشناسان شرایط این روزهای بازار سرمایه را حاصل از بی‌اعتمادی سهامداران می‌دانند. اما این شاخص کیفی چطور قابل اندازه‌گیری است؟ نگاهی به روند تغییر مالکیت حقیقی به حقوقی به خوبی نشان می‌دهد که چطور حتی در روزهای سبزرنگ بازار سرمایه شاهد خروج پول از بازار توسط سهامداران حقیقی هستیم.
برای مثال در همین هفته‌ای که گذشت، با این که شاخص کل روند صعودی داشت و نهایتا با رنگ سبز به کار خود پایان داد، اما بیش از دو هزار و ۷۰۰میلیارد تومان پول حقیقی از بازار خارج شد. موضوعی که نشان می‌دهد رشد شاخص بورس در نیمه دوم هفته گذشته، بیشتر به خاطر تزریق پول توسط حقوقی‌ها بوده. تجربه نشان می‌دهد چنین رشدی چندان پایدار نمی‌ماند و برای رشد پایدار لازم است تا خریداران حقیقی پا به میدان بگذارند.
