پرونده‌ای برای بازیگران زن در اکران نوروز ۱۴۰۲
روزنامه هفت صبح، محمد صابری| در سال گذشته زنان بیش از همیشه در معرض توجه بودند و در تحولات و رویدادهای بسیاری در نقطه کانونی قرار داشتند. در حوزه سینما هم کم نبود اتفاقات حاشیه‌سازی که زنان فیلمساز و یا زنان بازیگر در آن‌ها نقش محوری را داشتند. اما در ویترین سینما به طرز مشهودی قدرت ستارگان زن گویی رو به افول رفته است.
در یک مرور کلی اگر وضعیت سینمای ایران در دهه‌های گذشته را بررسی کنیم متوجه این واقعیت می‌شویم که زمانی بازیگران زن هم در فیلم‌های گیشه‌ای و بفروش و هم در فیلم‌های هنری و جشنواره‌ای حضوری پررنگ داشتند و در کنار بازیگران مردی که تضمین‌کننده گیشه به حساب می‌آمدند، کم نبودند بازیگران زنی که در مقام نقش اصلی و یا مکمل حضورشان در وضعیت استقبال مخاطب از یک فیلم تعیین‌کننده بود.
البته طرح این گزاره درباره بازیگران زن به این معنا نیست که بازیگران مرد وضعیتی ایده‌آل دارند و اساسا چند سالی می‌شود که سینمای ایران از منظر بازیگری دچار رکود شده است و لااقل اگر گیشه را ملاک قرار دهیم، شاهد ضعف شدید در عرصه ستاره‌سازی بوده‌ایم. با این همه اما در این گزارش ترجیح دادیم به بهانه بازخوانی وضعیت هفت فیلم اصلی که در بازه اکران نوروزی روی پرده سینماها بودند، عملکرد بازیگران زن اصلی در این فیلم‌ها را به داوری بگذاریم و این سوال را مطرح کنیم که چرا در گیشه نوروز امسال بازیگران زن تا این اندازه حضوری کم‌فروغ داشتند؟
الناز حبیبی/ فسیل
درباره فیلم چه می‌دانیم؟
فیلم را بیش از کارگردان باید با امضای تهیه‌کننده‌اش شناخت؛ ابراهیم عامریان حالا از آن تهیه‌کنندگانی است که باید فعالیت‌هایش را جدی‌تر در سینما رصد کنیم. او که کار جدی خود را با همراهی مسعود اطیابی در «تگزاس» آغاز کرد در همین دو سال بحرانی کرونا در مقام تهیه‌کننده دو فیلم «دینامیت» و «انفرادی» را به گیشه سینما تقدیم کرد و حالا هم با «فسیل» تبدیل به اصلی‌ترین مدعی صدرنشینی در گیشه سال 1402 شده است. فیلم «فسیل» را کریم امینی کارگردانی کرده است که تا پیش از این کارهای چندان موفقی را در کارنامه‌اش نداشته اما این‌بار توانسته کمدی خوش‌ریتم و جذابی را روانه پرده سینماها کند.
نقش او در فیلم چه بود؟
بخشي از داستان «فسیل» درباره عشق و علاقه کاراکتر اصلی داستان به دختر یک فرد شاه‌دوست است! الناز حبیبی کاراکتر همین دختر را در فیلم بازی کرده است که می‌توان او را در کنار خواهر کاراکتر اصلی با بازی الهه حصاری، دو بازیگر نقش اصلی فیلم دانست. حبیبی که پیش‌تر هم در نقش معشوقه در فیلم‌ها و سریال‌های طنز ایفای نقش کرده بود این‌بار حضوری شیرین‌تر در این قالب داشته است.
ستاره‌های فیلم چه کسانی بودند؟
بی‌شک ستاره اصلی فیلم «فسیل» بهرام افشاری است که در سال‌های اخیر هم در سینما و هم در شبکه نمایش خانگی توانمندی‌اش در عرصه ایفای نقش‌های کمدی را به اثبات رسانده و حالا بعد از «سگ‌بند» برای دومین سال تبدیل به چهره‌ای پول‌ساز در گیشه نوروزی شده است. در کنار بهرام افشاری نقش‌آفرینی هادی کاظمی و ایمان صفا هم در فیلم قابل توجه است. بابک کریمی هم در نقش مقام ارشد ساواک حضوری شیرین در این فیلم دارد.
نکته ویژه فیلم چه بود؟
مهمترین نکته درباره حضور بازیگران زن در فیلم «فسیل» استفاده درست و به‌اندازه در آن از ظرفیت موی مصنوعی است که در سال‌های اخیر به یکی از چالش‌های جدی تولیدات سینمایی با سیستم ممیزی تبدیل شده است. استفاده از این ظرفیت به خصوص در فرازهای مرتبط با دهه 50 و 60 در داستان موقعیت‌های بامزه‌ای را به‌وجود آورده است.
پردیس پورعابدینی/ غریب
درباره فیلم چه می‌دانیم؟
فیلم یکی از جدی‌ترین و بحث‌برانگیزترین فیلم‌های حاضر در جشنواره چهل‌ویکم فیلم فجر بود و انتظار می‌رفت که در گیشه بتواند عملکرد موفقی داشته باشد. «غریب» هم به دلیل سوژه‌اش و هم به دلیل ساختار سینمایی ظرفیت بالایی برای موفقیت در اکران عمومی داشت اما برخلاف آنچه انتظار می‌رفت تبلیغات مناسبی برای آن شکل نگرفت و به همین دلیل سهمش از اکران نوروز در مرز 5/4 میلیارد تومان متوقف ماند. داستان فیلم برشی از زندگی شهید محمد بروجردی از مهمترین و تعیین‌کننده‌ترین چهره‌های دوران دفاع مقدس به‌ویژه در منطقه کردستان است.
نقش او در فیلم چه بود؟
پردیس پورعابدینی که برای حضور در فیلم «غریب» توانست سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر را هم کسب کند، در این فیلم ایفاگر نقش یک دختر کرد است که زندگی خصوصي‌اش ناخواسته تحت تأثیر سایه شوم جنگ قرار می‌گیرد و در مسیر تلاش برای حراست از داشته‌های خود و خانواده با محمد بروجردی آشنا می‌شود. به نوعی می‌توان کاراکتر او را نمادی از مردم عادی به حساب آورد که در سایه جنگ تبدیل به قهرمان شدند اما گمنام باقی ماندند.
ستاره‌های فیلم چه کسانی بودند؟
نقش اصلی فیلم «غریب» را بابک حمیدیان ایفا کرده است. او که در کارنامه‌اش تجربه بازی در نقش شهید اصغر وصالی را هم داشته این بار نقش شهید محمد بروجردی از مهمترین فرماندهان دوران دفاع مقدس را ایفا کرده و اتفاقا به خوبی هم از پس این نقش برآمده است. در کنار او مهران احمدی و فرهاد قائمیان هم حضوری قدرتمند و قابل توجه در فیلم داشته‌اند.
نکته ویژه فیلم چه بود؟
در بررسی وضعیت اکران فیلم «غریب» و عملکردش در گیشه نمی‌توان از این نکته غفلت کرد که برخلاف انتظار، تلویزیون حتی برای تبلیغ این فیلم هم حاضر به همراهی با سینمای ایران نشد و سهمی حداقلی از کنداکتور تبلیغاتی خود در ایام نوروز را به این فیلم اختصاص داد. کافی است وضعیت تبلیغات این فیلم را با تبلیغات فیلم «موقعیت مهدی» که محصول تلویزیون بود مقایسه کنید تا متوجه شوید که صداوسیما چقدر در حمایت از سینمای ایران بی‌انگیزه است!
آزاده صمدی/ خط استوا
درباره فیلم چه می‌دانیم؟
فیلم «خط استوا» از آن فیلم‌هایی است که از سر بدشانسی دیر به اکران رسیده و از آنجایی که این جنس فیلم‌های کمدی معمولا دارای تاریخ مصرف هستند، همین تأخیر در مواجهه فیلم با مخاطبان، به نظر می‌رسد در عدم توفیق آنچنانی فیلم در گیشه بی‌تأثیر نبوده است. داستان «خط استوا» درباره یک مدیر فدراسیون فوتبال است که برای عقد یک قرارداد مهم برای جذب مربی تیم ملی عازم یک کشور خارجی می‌شود اما در این سفر ماجراهایی عجیب و غریب را تجربه می‌کند. اکثر شوخی‌های فیلم هم ناظر به فرمول حضور یک فرد نامربوط در شرایطی غیرمتعادل طراحی شده است.
نقش او در فیلم چه بود؟
معمولا در داستان فیلم‌های کمدی از این جنس باید یک زن اغواگر هم حضور داشته باشد که کاراکترهای مرد داستان را در معرض فریب و انحراف قرار دهد. آزاده صمدی در داستان «خط استوا» چنین نقشی را برعهده دارد. او یک دختر ایرانی است که به خارج از کشور فرار کرده و با رصد کاراکترهای اصلی که به‌عنوان مسئولان رسمی فدراسیون فوتبال ایران به خارج رفته‌اند در مسیر آن‌ها قرار می‌گیرد تا از موقعیت آن‌ها سوءاستفاده کند.
ستاره‌های فیلم چه کسانی بودند؟
فرهاد اصلانی و سیامک انصاری بی‌شک برگ‌برنده‌های اصلی اصغر نعیمی در فیلم «خط استوا» بوده‌اند. اصلانی همان مقام ارشد فدراسیون فوتبال است و انصاری هم مشاور ارشد او که حالا در این سفر با چالش‌های مختلفی مواجه می‌شوند. جنس متفاوت کمدی اصلانی در کنار تیپ آشنا اما همچنان موفق کاراکتر انصاری در فیلم موقعیت‌های کمدی قابل قبولی را در فیلم ایجاد کرده اما نتیجه نهایی آنگونه که باید با توفیق همراه نشده است.
نکته ویژه فیلم چه بود؟
درباره فیلم «خط استوا» یکی از مهمترین نکات شاید ایده فوتبالی آن باشد. فوتبال معمولا جذابیت بالایی برای تولید فیلم و سریال‌های جذاب دارد اما گاهی هم رفتن سراغ این سوژه با توفیق مواجه نمی‌شود. هر چند «خط استوا» کارنامه قابل قبولی در گیشه داشته اما بازهم در قیاس با رقیب قدری مانند «فسیل» میدان را واگذار کرده است.
پریناز ایزدیار/ ملاقات خصوصی
درباره فیلم چه می‌دانیم؟
پیش‌تر هم اشاره کرده بودیم که بعد از فیلم سینمایی «علف‌زار» می‌توان «ملاقات خصوصی» را در رتبه دوم موفق‌ترین فیلم غیرکمدی در جدول فروش سینمای ایران در سال 1401 قرار داد. به پشتوانه همین استقبال از فیلم هم بود که اکران آن در ایام نوروز هم ادامه پیدا کرد و جالب اینکه در همین ایام اکران نوروزی چنان استقبالی از فیلم شد که حالا مجموعه فروش آن از «علف‌زار» فراتر رفته و باید آن را با فروش 24 میلیارد تومانی موفق‌ترین فیلم غیرکمدی سال بنامیم. داستان فیلم «ملاقات خصوصی» درباره عشقی نامتعارف و غیرکلیشه‌ای است که در بستر یک جریان خلاف قانون شکل می‌گیرد و سرانجام تراژیکی هم پیدا می‌کند.
نقش او در فیلم چه بود؟
کاراکتر پروانه در روایت داستان «ملاقات خصوصی» کاراکتر اصلی زن داستان است که پریناز ایزدیار به بهترین شکل نقش آن را ایفا کرده است. پروانه در واقع دختری برخاسته از یک خانواده حاشیه‌نشین و آسیب‌پذیر است که حالا دل‌بسته پسری شده است که او نیز در حال گذران دوران محکومیت خود در زندان است. ایزدیار که سال گذشته با سریال «جیران» حسابی در میان مخاطبان خوش درخشیده بود در کنار «ملاقات خصوصی» در این سال فیلم «مغز استخوان» را هم روی پرده داشت که البته در گیشه شکست خورد.
ستاره‌های فیلم چه کسانی بودند؟
نقش مقابل پریناز ایزدیار را در فیلم «ملاقات خصوصی»، هوتن شکیبا ایفا می‌کند که در گزارش چهره‌های اکران نوروز که در هفته پایانی سال گذشته در همین صفحه منتشر شد به تفصیل درباره هنرنمایی‌اش نوشتیم. شکیبا بی‌شک یکی از ستاره‌های غیرکمدی این سال‌های سینما به حساب می‌آید که اتفاقا فیلم‌هایش عملکرد موفقی هم در گیشه دارند. رویا تیموریان و ریما رامین‌فر هم از دیگر بازیگران زن فیلم هستند که حضوری کوتاه اما تأثیرگذار در این فیلم دارند.
نکته ویژه فیلم چه بود؟
شاید جالب باشد بدانید فیلم «ملاقات خصوصی» بعد از فیلم «فسیل» پرفروش‌ترین فیلم اکران نوروز امسال بوده است. فیلمی که حتی از کمدی «خط استوا» هم فروش بهتری داشته و این اتفاق مهمی برای این فیلم محسوب می‌شود.
ویشکا آسایش/ چپ راست
درباره فیلم چه می‌دانیم؟
پیش‌تر و به بهانه ورود فیلم «چپ راست» به چرخه اکران عمومی آن هم پس از ماه‌ها چالش عواملش با سیستم نظارت و مدیریت سینمایی، به طور مفصل درباره حواشی آن نوشتیم و یادآوری کردیم که این ساخته حامد محمدی هر چند امضای پدرش منوچهر محمدی را در مقام تهیه‌کننده پای خود دارد اما باید اعتراف کرد که جسارت و جذابیت کارهای طنز شاخص در کارنامه این تهیه‌کننده معتبر را ندارد. البته برخی معتقدند که ممیزی و اصلاحات جان فیلم را گرفته و نمی‌توان براساس نسخه فعلی درباره آن قضاوت کرد اما آنچه به نام این فیلم در گیشه به ثبت رسیده هم نشان می‌دهد که این فیلم نتوانسته است انتظاری که از ویترین ویژه‌اش می‌رفته را برآورده کند.
نقش او در فیلم چه بود؟
ویشکا آسایش یکی از چهار بازیگر نقش اصلی در فیلم «چپ راست» است. او همسر یک فرد سیاسی با گرایش‌های چپ و به تعبیری اصلاح‌طلب است که در طول داستان متوجه می‌شود فرزندش در بیمارستان با فرزند یک زوج دیگر جابه‌جا شده است. آسایش که پیش‌تر هم حضور موفقی در کارهای کمدی داشته این بار هم نقش‌آفرینی بامزه‌ای دارد و می‌توان حضور او را از امتیازات فیلم به حساب آورد.
ستاره‌های فیلم چه کسانی بودند؟
اشاره به ویترین ویژه «چپ راست» دقیقا ناظر به ترکیب بازیگران فیلم است. فیلم داستان دو زوج را روایت می‌کند که یکی به تعبیر رایج در دهه‌های گذشته جامعه ایرانی راست و سنتی هستند و دیگری چپ و مدرن. ویشکا آسایش همان‌طور که اشاره شد در این فیلم ایفاگر نقش مقابل پیمان قاسم‌خانی است که قرار است زوج مدرن قصه باشند. در مقابل آن‌ها هم رامبد جوان و سارا بهرامی به ایفای نقش می‌پردازند.
نکته ویژه فیلم چه بود؟
فیلم «چپ راست» به رغم انتظاری که از آن می‌رفت نتوانست عملکرد موفقی در گیشه داشته باشد. نبود تبلیغات فیلم و سکوت همراه با اعتراض عوامل اصلی آن در فضای رسانه‌ای احتمالا در این اتفاق بی‌تأثیر نبوده است. فیلم هرچند به دلیل اصلاحات زیاد آسیب دیده است اما اینگونه هم نیست که مخاطب عام نتواند با شوخی‌های آن همراهی کند.
مهراوه شریفی‌نیا/ عروس خیابان فرشته
درباره فیلم چه می‌دانیم؟
فیلم «عروس خیابان فرشته» پیش از این «عروس هندی» نام داشت و ایده محوری آن هم بازگشت دایی یک خانواده به همراه همسر خارجی‌اش به کشور پس از سال‌ها دوری است. بازگشت این عضو خانواده و همراه خارجی‌اش تعارضات و چالش‌هایی را برای اعضای خانواده به وجود می‌آورد که همین چالش‌ها تبدیل به محور اصلی طنازی و شوخی در فیلم شده است. مهمترین ویژگی فیلم اما تلاش آن برای بهره‌گیری از فرمول‌های تاریخ‌گذشته برای فتح گیشه است. اگر دو دهه به عقب برویم با نمونه‌های متعددی از فیلم‌هایی مواجه می‌شویم که با ضرب و زور رقص و آواز تلاش کرده‌اند فاتح گیشه باشند اما این فرمول سال‌هاست کارکرد خود را از دست داده است.
نقش او در فیلم چه بود؟
مهراوه شریفی‌نیا یکی از اعضای همان خانواده‌ای است که در خانه خیابان فرشته ساکن هستند و حالا بعد از مدت‌ها میزبان دایی خانواده و عروس جدیدش می‌شوند. واقعیت این است که در فیلم‌های از این جنس اساسا خبری از «نقش» و شخصیت‌پردازی نیست و همه عوامل در خدمت ایجاد موقعیت‌های به‌ظاهر خنده‌دار هستند! مهراوه شریفی‌نیا هم از این قاعده مستثنا نیست.
ستاره‌های فیلم چه کسانی بودند؟
عاطفه رضوی و محمدرضا شریفی‌نیا دو بازیگر اصلی فیلم هستند اما در کنار آن‌ها بازیگران دیگری همچون حسام نواب‌صفوی، پوریا پورسرخ و کمند امیرسلیمانی هم در فیلم ایفای نقش کرده‌اند. ترکیبی که کاملا در خدمت همان فرمول ساخت فیلم‌های گیشه‌پسند در میانه دهه 80 هستند. در این ترکیب طبیعتا هیچ‌کس هم کارکرد ستاره نمی‌تواند داشته باشد! استفاده از چهره‌های معروف در فضای مجازی هم از ایده‌های تکراری و ناکارآمد در این فیلم است.
نکته ویژه فیلم چه بود؟
همه کاره فیلم «عروس خیابان فرشته» محمدرضا شریفی‌نیاست و نکته ویژه درباره حضور مهراوه شریفی‌نیا در مقام بازیگر در این فیلم بهره‌گیری از ظرفیت محرمیت دختر و پدری میان این دو است. در سکانس‌هایی از فیلم شاهد تماس و حتی روبوسی مهراوه شریفی‌نیا و پدرش محمدرضا شریفی‌نیا در فیلم هستیم که از این منظر پیش‌تر هم شاهد تجربه حضور محارم در نقش‌های مقابل هم برای عبور از برخی محدودیت‌ها در فیلم‌های دیگر هم بوده‌ایم.
سوگل طهماسبی/ بچه‌های طوفان
درباره فیلم چه می‌دانیم؟
نام اولیه فیلم «چهل کچل» بود. فیلمی که دو سال قبل به تولید رسید و براساس خبرهایی که در رسانه‌ها منتشر می‌شد در چند جشنواره خارجی هم حضور داشت. در جشنواره سی‌ونهم فیلم فجر که در اوج شرایط کرونایی برگزار می‌شد هم این فیلم با عنوان «بچه‌های طوفان» متقاضی حضور در جشنواره فجر شد اما از آنجایی که براساس قواعد آن دوره قرار بود تنها فیلم‌هایی به نمایش گذاشته شوند که از نگاه داوران حداقل در یک رشته شایسته نامزدی تشخیص داده شده باشند، این فیلم در هیچ بخشی نامزد نشد و طبیعتا به اکران هم نرسید! در ترکیب فیلم‌های نوروز امسال «بچه‌های طوفان» با 20 میلیون تومان کمترین فروش را به نام خود ثبت کرده است!
نقش او در فیلم چه بود؟
یک مادر شمالی با تمام کلیشه‌هایی که احتمالا از شنیدن چنین ترکیبی در ذهن‌تان می‌آید! اساساً داستان فیلم «بچه‌های طوفان» به‌گونه‌ای نیست که بخواهید در دل آن به‌دنبال شخصیت‌های خاص بگردید و همه چیز بیشتر از جنس تیپ‌سازی‌های مرسوم در سینمای سفارشی این سال‌هاست.
ستاره‌های فیلم چه کسانی بودند؟
به سختی می‌توان درباره ترکیب بازیگران فیلم‌هایی از جنس «بچه‌های طوفان» از تعبیر ستاره استفاده کرد اما اگر ملاک را آشنایی مخاطب بگذاریم می‌توان به بازیگرانی چون پژمان بازغی و مریم بوبانی اشاره کرد. اتفاقا پیش از این در گزارشی درباره ترکیب چهره‌های حاضر در اکران نوروز امسال درباره پژمان بازغی نوشته و پیش‌بینی کرده بودیم که این فیلم از آثار شکست‌خورده اکران نوروزی خواهد بود.
نکته ویژه فیلم چه بود؟
نکته عجیب درباره فیلم «بچه‌های طوفان» این که در میانه تعطیلات نوروزی ناگهان خبر رسید که این فیلم به‌عنوان یک فیلم تلویزیونی در کنداکتور یکی از شبکه‌های تلویزیونی قرار گرفته است! این اتفاق در حالی بود که فیلم همچنان در ترکیب اکران نوروزی روی پرده سینماها بود و هنوز سه هفته هم از آغاز اکران عمومی‌اش نگذشته بود. البته صادق صادق‌دقیقی خیلی زود به این تصمیم واکنش نشان داد و با پیگیری‌هایش فیلم از کنداکتور پخش تلویزیون خارج شد. البته که در صورت پخش هم بعید بود شرایط اسفناک فیلم در اکران چندان تغییری بکند!
