پای متادون به داروخانه‌ها باز شد!
روزنامه هفت صبح، فرید عطارزاده | از این به بعد قرار است پروسه درمان اعتیاد از توزیع داروهای جایگزین جدا شود و متادون در داروخانه‌ها به فروش‌برسد. اما و اگرها بالاخره رنگ واقعیت گرفت و پس از مدت‌ها کش‌و‌قوس قرار شد تا از این به بعد متادون در داروخانه‌های کشور توزیع شود. خبری که واکنش‌های گسترده و بحث‌‌برانگیزی در میان مسئولان و افراد مختلف داشته و نظرهای متضاد درباره آن زیاد است.
موافقان فروش متادون در داروخانه‌ها می‌گویند با این اقدام، جلوی فروش غیرقانونی این محصول در بازار آزاد و ناهنجاری‌های آن گرفته می‌شود. از سوی دیگر اما مخالفان این طرح می‌گویند، باید متادون همچنان در مراکز ترک اعتیاد توزیع شود تا هم معتادان برای مراجعه به این مراکز انگیزه داشته باشند و هم قبح تهیه متادون نریزد.
در میان این اختلافات اما وزارت بهداشت و ستاد مبارزه با مواد مخدر به تفاهم رسیده تا فروش متادون در داروخانه‌ها عملی شود. در این میان البته به‌نظر می‌رسد سازمان بهزیستی به‌عنوان یکی از متولیان اصلی درمان معتادان، چندان به این اقدام راضی نیست و حتی حاضر نشدند نظر خود را اعلام کنند. ماجرا به اندازه‌ای در دومینوی اتفاقات مختلف پیچ خورده که قطعا از خواندن این گزارش گیج خواهید شد!
*** ماجرا چیست؟
سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور گفت: تصویب شده است که متادون دیگر در مراکز درمانی توزیع نشود و درمان از توزیع جدا گردد. بنابراین پزشکان متادون را تجویز و برخی از داروخانه‌ها نسبت به تحویل اقدام می‌کنند. سردار سعید منتظرالمهدی، سخنگو و معاون درمان و پیشگیری ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور درباره توزیع داروی متادون در داروخانه‌ها گفت:
«ستاد مبارزه با مواد مخدر متشکل از چندین‌دستگاه مختلف ازجمله وزارت بهداشت، وزارت دادگستری، وزارت اطلاعات، نیروی انتظامی و دیگر دستگاه‌ها است. موضوع فروش غیرقانونی داروی متادون از سال‌های گذشته مورد بررسی قرار گرفت و مقرر شد که فروش داروی متادون با تجویز پزشک فقط در داروخانه‌ها به فروش برسد.
در جلسه ستاد مبارزه با مواد مخدر که توزیع متادون از طریق داروخانه‌ها به تصویب رسید، وزیر بهداشت و معاون درمان آن وزارتخانه و رئیس سازمان بهزیستی که دستگاه‌های مرتبط هستند، حضور داشتند و نظرات کارشناسی آنها در حوزه درمان اعتیاد حتماً مورد توجه رئیس‌جمهور و دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر قرار گرفته و تصمیم بر آن شده است که توزیع متادون از طریق داروخانه‌ها انجام شود. بنابراین تصویب شد که متادون دیگر در مراکز درمانی توزیع نشود و درمان از توزیع جدا گردد.
بنابراین قرار شد که پزشکان در صورت نیاز متادون را تجویز کنند و برخی از داروخانه‌ها باید نسبت به تحویل متادون اقدام کنند و البته داروخانه‌ها نیاز به زیرساخت‌های لازم برای این کار دارند و مدت زمانی اجرای این طرح طول می‌کشد، بنابراین با این اقدام می‌توان از فروش غیرقانونی متادون جلوگیری کرد. نمی‌توان وجود مشکل در زمینه نشت متادون به بازار آزاد را انکار کرد و به‌هرحال این طرح براساس یک مشکل واقعی و مهم به تصویب رسیده است.»
*** موافقان فروش متادون چه می‌گویند؟
وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو می‌گویند، اصلا نگران هیچ چیزی نباشید. دکتر شهریار اسلامی‌تبار، مدیرکل دفتر حقوقی، بازرسی و پاسخگویی به شکایات سازمان غذا و دارو با اشاره به علل نشت متادون در بازار آزاد، گفت: «پیش از این، رویه به این‌صورت بود که داروهای ترک اعتیادی مانند متادون به مراکز ترک اعتیاد داده می‌شد.
در اینجا گاهی مشکلاتی ایجاد و گفته می‌شد دارو یا از طریق شرکت تولیدکننده و یا از طریق مرکز ترک اعتیاد به بازار آزاد نشت پیدا می‌کند. بر همین اساس برای کاهش تخلف در این زمینه اعتقادمان بر استفاده از داروخانه‌های معین است. به این‌صورت که در هر منطقه و هر شهری چند داروخانه معین داشته باشیم که شرکت‌های تولیدکننده متادون، دارو را به این داروخانه‌ها تحویل دهند و بیماران هم از داروخانه‌های معین دارویشان را تهیه کنند.»
رئیس اداره داروخانه‌های کشور در این‌باره می‌گوید: «بحث رهگیری داروی ترک اعتیاد متادون را از تولید به مصرف با همکاری ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور دنبال می‌کنیم. طرح پایلوت توزیع متادون در داروخانه‌های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درحال اجراست و کلینیک‌های ترک اعتیاد در مناطق زیر پوشش این دانشگاه داروی متادون خود را از داروخانه‌ها دریافت می‌کنند. در طرح توزیع داروی ترک اعتیاد متادون در داروخانه‌ها بیماران و کلینیک‌های ترک اعتیاد با تحویل پوکه، داروی ترک اعتیاد (متادون) دریافت می‌کنند. نکته کلیدی که می‌تواند زمینه نشت متادون را به بازار قاچاق و غیر قانونی فراهم کند.»
سردار سعید منتظرالمهدی، سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر می‌گوید: «قصه متادون، داستان امروز و دیروز نیست و از سال ۱۳۹۵ دستگاه‌های دولتی مرتبط ازجمله وزارت بهداشت نسبت به این موضوع و نشت متادون حساسیت ویژه‌ای پیدا کرده‌اند و طرح واگذاری متادون به داروخانه‌ها هم در راستای همان حساسیت‌هاست. در سالیان گذشته این موضوع در جلسات کارشناسی وزارت بهداشت و ستاد مبارزه با مواد مخدر طرح شده و خروجی این جلسات، منتج به تصویب این طرح و ابلاغ آن توسط رئیس‌جمهور شده است.»
*** مخالفان فروش متادون چه می‌گویند؟
مجتبی غالبی، رئیس کانون سراسری درمانگران اعتیاد کشور می‌گوید: «بیمارانی که قصد ترک اعتیاد دارند درصورتی جذب مراکز ترک اعتیاد می‌شوند که طی روند درمانی، دارو به آنها ارائه و از خدمات مشاوره‌ای، رفتاری و آزمایشات نیز بهره‌مند شوند، حال اگر این داروها در دسترس داروخانه‌ها قرار گیرد، بیمار با مراجعه به داروخانه‌ها و یا مراکز غیرقانونی و قاچاق، دارو را دریافت می‌کند و به مراکز مراجعه‌ای نمی‌کند، درنتیجه روند درمانی، آموزش‌های رفتاری و مشاوره‌ای او تکمیل نخواهد شد.»
اکبر ترکی، عضوکمیسیون بهداشت و درمان مجلس می‌گوید: «اگر قرار باشد داروهای حاوی مواد مخدر از طریق داروخانه‌ها توزیع شود، نسخه آن باید توسط کدام مرکز یا پزشک نوشته شود؟ نحوه کنترل بر روند توزیع این نوع داروها چگونه صورت می‌گیرد و براساس چه معیاری و در اختیار چه افرادی قرار خواهد گرفت؟
اگر این امکان وجود داشته باشد که هر فردی بتواند این داروها را از داروخانه‌ها تهیه کند، اقدامی در جهت اشاعه اعتیاد در سطح جامعه خواهد بود، مگر اینکه افراد معتاد را شناسایی کرده و به آنها کارت سهمیه داده شود تا بدون مراجعه به مراکز ترک اعتیاد، مواد مخدر مورد نیاز خود را دریافت کنند که در این صورت مراکز ترک اعتیاد چه جایگاهی خواهند داشت.» همانطور که در ابتدای گزارش نیز گفته شد، سازمان بهزیستی فعلا ترجیح داده اظهار نظر نکند اما مروری بر مواضع قبلی آنها نشان می‌دهد که با فروش متادون در داروخانه‌ها به‌شدت مخالف‌اند.
*** سرگیجه واقعی!
قطعا شما هم با خواندن اظهارنظرهای بالا کاملا گیج شده‌اید. فعلا آنگونه که مشخص است، مراکز ترک اعتیاد و بهزیستی که تا پیش از این توزیع متادون را دراختیار داشتند، با فروش آن در داروخانه‌ها مخالف‌اند اما ستاد مباررزه با مواد مخدر و وزارت بهداشت بر طرح خود پافشاری کردند و فعلا توانستند اجازه فروش متادون در داروخانه‌ها را صادر کنند. اقدامی جسو‌رانه اما دارای حواشی زیاد که کوچکترین اشتباهی می‌تواند این حوزه ملتهب را غیر قابل‌کنترل‌‌تر از قبل کند.
