پایان پسران عبدالعزیز در راه است؟

روزنامه هفت صبح، مهسا مژدهی | یک: ملک سلمان در بیمارستان است. کیسه صفرایش او را به دردسر انداخته است. صبح روز دوشنبه خبری از رسانه‌های داخلی عربستان بیرون آمد که می‌گفت ملک سلمان پادشاه این کشور راهی بیمارستانی در ریاض شده است.

مشکل او التهاب کیسه صفرا عنوان شد اما این پادشاه ۸۴ ساله مدت‌هاست که حال خوشی ندارد و به روایت برخی از نزدیکان و خبرهایی که گاه به گاه از ریاض بیرون می‌آید از بیماری‌های زیادی رنج می‌برد. حتی برخی معتقدند او زوال عقل و آلزایمر دارد. با این حال حداقل در ظاهر زمام امور در عربستان به دست ملک سلمان است. هرچند پشت پرده را بن سلمان اداره می‌کند.

* دو: نخست وزیر عراق قرار بود که روز دوشنبه به عربستان سفر کند. این اتفاق با خبر بستری شدن سلمان منتفی شد. الکاظمی مدت‌ها برای این سفر سه گانه به ریاض، تهران و واشنگتن برنامه‌ریزی کرده بود و حالا با عقب افتادن این دیدار از ریاض، وضعیت نسبتا عجیبی پیش خواهد آمد. عربستان برای نزدیکی به عراق برنامه‌ریزی کرده است. حالا هر تغییری در سلطنت عربستان می‌تواند توافقات قبلی را به‌هم بریزد. به هر حال الکاظمی تلفنی با بن سلمان صحبت کرده است. اما اینکه این صحبت کوتاه تا چه اندازه بتواند موثر باشد و نقش دیدارها و رایزنی‌های حضوری را بگیرد مشخص نیست.

* سه: ملک سلمان آخرین بازمانده از خانواده بن عزیزی است که شانس نشستن بر تخت پادشاهی را یافت. او از وقتی که به قدرت رسید بیمار بود برای همین پسر بزرگش محمد عملا نقش وکیل و وصی او را بازی می‌کرد. تحولات عربستان از سال ۲۰۱۵ تا امروز هم ناشی از همین نفوذ است. وگرنه خود ملک سلمان هر از چند گاهی برای یک دیدار کوتاه با سیاستمداران خارجی از گنجه بیرون می‌آمد و کلماتی نامفهوم می‌گفت و بعد به کاخش بر می‌گشت.

از سال ۲۰۱۵ که بساط ولیعهد پیشین عربستان برچیده شد و جای آن را جوانی بیست و چند ساله به نام محمد بن سلمان گرفت، روابط سنتی در خانواده سلطنتی ریاض تغییر کرد. حالا تعدادی از نوادگان بن عزیز در زندانند یا خبر زیادی از آنها در دسترس نیست و به جای آن هر از گاهی خبر مصادره اموال آنها یا بدرفتاری با آنها به گوش می‌رسد. مرگ یا خروج ملک سلمان از دایره قدرت می‌تواند به شدت بر سرنوشت این شاهزادگان اثر گذاشته و شاهزاده سعودی تعارف را کنار بگذارد و آنها و اموالشان را تار و مار کند.

* چهار: می‌گویند ملک سلمان در جوانی مردی با عرضه بود که استانداری ریاض را برعهده داشت. در این دوران پایتخت عربستان به سرعت پیشرفت کرد و رضایت زیادی از نحوه مدیریت او وجود داشت. چنین توانی در فرزند او اما تاکنون مشاهده نشده است. عربستان از نظر مالی در بحران است و چنین بحرانی به خاطر بلند پروازی‌های بن سلمان به وجود آمده است. او همه پول‌ها را صرف خرید سلاح و جنگ با یمن کرده است. در هر دو موارد بازنده اصلی این شاهزاده خودسر بوده است و حالا او ترجیح می‌دهد این خلأ پول را با تصرف اموال شاهزادگان برطرف کند.

* پنج: هر اتفاقی که در ریاض بیفتد، دیگر وضعیت به روزهای گذشته بر نخواهد گشت. این بیماری می‌تواند دلیل موجهی برای بن سلمان باشد که به سبک و سیاق ولیعهد کویت دیگر رسما قدرت را به نام خودش بزند. در شرایط فعلی خروج ملک سلمان از دایره قدرت می‌تواند به معنای اتمام آخرین ذرات عقلانیت و میانه روی به ویژه در سیاست خارجی عربستان باشد اما از سوی دیگر به نظر می‌رسد که رژیم صهیونیستی این بیماری را به فال نیک بگیرد.

در عربستان بخشی از قدرت خواهان نزدیکی به این رژیم است و به نظر می‌رسد سر دسته این گروه بن سلمان باشد. با کناره‌گیری ریش سفیدان سیاسی و افتادن قدرت به دست تمامیت خواهان جدید به نظر می‌رسد روند نزدیکی برخی از کشورهای عربی به اسرائیل با سرعت بیشتری پیش برود. این اتفاق البته می‌تواند زنگ خطری برای جهان اسلام باشد. نوبت فرزندان عبدالعزیز به پایان رسیده و قدرت به دست گروهی می‌افتد که بیش از هر زمان دیگری در تاریخ عربستان به ایالات متحده نزدیکند و از سیاست‌های آن پیروی می‌کنند.