پرونده پنج ساله نازنین زاغری به پایان رسید؟
روزنامه هفت صبح | نازنین زاغری یکی از معروف‌ترین بازداشتی‌ها و زندانی‌های دوتابعیتی چندسال اخیر در ایران بوده است. زن ۴۱ ساله‌ای که در ۱۵ فروردین سال ۹۵ هنگام خروج از کشور و بازگشت به انگلستان که محل زندگی‌اش بود دستگیر شد. این دستگیری شروع فرازوفرودهای متعددی بود که او و مقامات ایرانی در مورد پرونده‌اش پشت‌سر گذاشتند تا دیروز که حجت کرمانی، وکیل زاغری اعلام کرد که او با باز شدن پابند الکترونیکی از پایش رسما آزاد شده است. البته با توجه به اینکه کرمانی اعلام کرده زاغری باید در روز ۲۴ اسفند برای توضیح در مورد پرونده تازه دیگری، به دادگاه برود، هنوز معلوم نیست که آزادی فعلی‌اش موقتی است یا دائمی و اصلا اجازه رفتن به لندن و پیوستن به همسر و دخترش را دارد یا نه.
*** از تفرش تا لندن
نازنین زاغری که در تفرش به دنیا آمده، تا قبل از مهاجرتش به انگلستان ساکن تهران بوده است. او لیسانس ارتباطات را در تهران می‌گیرد و در ۲۳ سالگی راهی انگلستان می‌شود. آنجا فوق‌لیسانسش را در همین رشته می‌گیرد و شروع به کار در رسانه‌های بریتانیا می‌کند. چندسال بعد از فارغ‌التحصیلی با ریچارد رتکلیف که همکلاسی‌اش بوده ازدواج می‌کند و حتی چندباری با او و دخترشان گابریل (گیسو) به ایران می‌آید، اما آخرین‌بار با همیشه متفاوت می‌شود.
او که می‌گوید برای دیدن خانواده‌اش در ایام نوروز سال ۹۵ به ایران آمده بوده، موقع بازگشت به اتهام جاسوسی و فعالیت برای نهادهایی که معاند جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شوند، بازداشت می‌شود. دختر دوساله‌اش که همراه او بوده هم به خانواده‌اش سپرده می‌شود. زاغری مدتی در کرمان زندانی می‌ماند و بعد به تهران منتقل می‌شود. دستگیری او از همان ابتدا مورد توجه رسانه‌های داخلی و خارجی و چهره‌های سیاسی قرار می‌گیرد و به یک داستان دنباله‌دار تبدیل می‌شود که هربار بُعد تازه‌ای پیدا می‌کند و به بهانه‌ای خبرساز می‌شود.
*** بنیاد تامسون چیست؟
نازنین زاغری موقع دستگیری کارمند بنیاد تامسون رویترز بود؛ بنیادی که صاحب مجموعه‌ای از رسانه‌های گروهی است، از جمله خبرگزاری رویترز معروف. در مورد شغل زاغری در بنیاد تامسون اتفاق‌نظر وجود ندارد، اما می‌دانیم که او در واحد آموزش این بنیاد فعالیت می‌کرده است.
نهادهای قضایی ایران در مورد فعالیت‌های او برای بنیاد، اعلام می‌کنند که ماموریت او از چهار سال قبل از دستگیری، آموزش خبرنگاران و روزنامه‌نگاران کشورهای درحال‌توسعه، از جمله ایران بوده تا برای انجام فعالیت‌های مدنظر بنیاد و افراد پشت‌پرده آن آماده باشند.
مسئولان اعلام کردند که او در لبنان، گرجستان، اردن، مراکش و برمه پروژه‌هایی داشته است. در مورد ایران هم هدف براندازی نرم بوده و او علاوه‌بر آموزش خبرنگاران، وظیفه داشته که به مسئولان کشورها، از جمله نماینده‌های مجلس هم نزدیک شود، اما شوهر نازنین زاغری و مسئولان بنیاد می‌گویند که نازنین حداقل در زمان دستگیری نه آموزش‌دهنده و نه خبرنگار بوده، بلکه نقش او بیشتر جمع‌آوری کمک، نوشتن گزارش اقدامات و پیدا کردن آموزش‌دهنده‌ها یا ملغی کردن برنامه‌ها بوده است و بخشی که او در آن کار می‌کرده، مربوط به فعالیت‌های آموزشی خیریه بنیاد تامسون رویترز می‌شده و صرفا برای دیدار با خانواده‌اش به ایران سفر کرده بوده. در نهایت نزدیک به ۹ ماه بعد از دستگیری، سخنگوی قوه قضائیه اعلام کرد که او به اتهام جاسوسی به ۵ سال حبس محکوم شده است.
*** مقایسه با هما هودفر
در تمام طول مدت بازداشت نازنین زاغری، خیلی از رسانه‌ها اسم او را در کنار اسم هما هودفر، استاد بازنشسته دانشگاه‌های کانادا می‌آوردند؛ زنی که تقریبا همزمان با او دستگیر شده بود، آن هم به اتهام همکاری با دانشگاه سواز لندن برای اجرای پروژه‌های فرهنگی علیه ایران، اما هودفر بعد از ۱۱۲ روز حبس در ایران و ۶ روز پس از مذاکرات وزرای امور خارجه ایران و کانادا آزاد شد. سخنگوی وزارت امور خارجه ایران اعلام کرد که هما هودفر به دلایل انسان‌دوستانه، از جمله بیماری آزاد شده و از طریق عمان به کانادا تحویل داده شده است. همزمان با آزادی هودفر، همسر نازنین زاغری مسئولان بریتانیایی را متهم کرد که برای آزادی همسرش به اندازه کافی تلاش نمی‌کنند.
*** ارتباط نازنین با تانک‌های چیفتن
قبل از اینکه بوریس جانسون، وزیر امور خارجه انگلستان در آذرماه ۹۶ به ایران بیاید، اعلام شد که مقامات بریتانیایی با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران وارد مذاکره شده‌اند تا او در ازای آزادسازی ۴۰۰ میلیون پوند از پول‌های مسدودشده ایران در انگلستان، برای آزادی نازنین زاغری وساطت کند. گاردین در این مورد نوشت که این پیشنهاد اول از طرف فیلیپ هموند، وزیر خارجه سابق بریتانیا، قبل از ترک وزارت خارجه در ژانویه ۲۰۱۶ مطرح شده و این ۴۰۰ میلیون پوند همان بدهی انگلستان به ایران در ازای لغو فروش تانک‌های چیفتن به ایران است؛
تانک‌هایی که قرارداد خریدشان در زمان پهلوی دوم منعقد شد، ایران پول تانک‌ها را داد، اما با وقوع انقلاب تانکی تحویل نگرفت. وقتی این خبر منتشر شد، روزنامه‌های اصولگرا نوشتند که مگر زاغری کیست که آزادی او برای انگلستان ۴۰۰ میلیون پوند می‌ارزد؟ رسانه‌های انگلستان هم مسئولان این کشور را به باج‌دهی برای آزادی زاغری متهم کردند. محمدجواد ظریف در این مورد گفت که «جرمی هانت گفت این باج‌گیری است و من گفتم که این کار را من شروع نکردم. این کار را فیلیپ [هموند] شروع کرد.»
او در حاشیه نشست مجمع سازمان ملل هم به خبرنگاران گفت: «۴۰ سال است که بریتانیا ۴۰۰ میلیون پوند به ما بدهکار است. نازنین بر اساس تصمیم دادگاه در زندان است. بریتانیا قرار است بر اساس رای دادگاه پول را به ما پرداخت کند. حالا آنها از ما می‌خواهند حکم دادگاه را نقض کنیم، اما آنها نمی‌خواهند رای دادگاه را اجرا کنند. طنز [ماجرا] را می‌بینید؟»وزارت خارجه بریتانیا هم بیانیه‌ای صادر کرد که «ما پیشنهادی را مبنی‌بر پرداخت پول به ایران در ازای آزادی شهروندان بریتانیایی که خودسرانه بازداشت شده‌اند نپذیرفته و نمی‌پذیریم. آنها باید بدون قیدوشرط آزاد شوند.»
به‌این‌ترتیب پرونده این ماجرا بسته شد. از آنطرف بوریس جانسون در یک گفت‌وگو زاغری را خبرنگاری معرفی کرد که مشغول آموزش خبرنگاران بوده است. حرفی که شوهر نازنین زاغری و وکیل او را عصبانی کرد. آنها گفتند که جانسون با این حرف نه‌تنها بی‌اطلاعی‌اش از پرونده نازنین را نشان داده، بلکه یک‌جورهایی ادعای نهادهای قضایی ایران را تایید کرده است.
*** حصر خانگی، آزادی و دوباره دادگاه
طی ۵ سال گذشته چندین‌بار زمزمه آزادی نازنین زاغری شنیده شد تا اینکه همزمان با شیوع کرونا و احتمال ابتلای او به ویروس با خروجش از زندان و اقامتش در خانه پدری موافقت شد. او با پابند الکترونیک از زندان بیرون آمد و اجازه داشت که فقط تا ۳۰۰ متری خانه پدرش تردد کند. دیروز هم پابندش باز شد و حالا آزاد محسوب می‌شود، البته تا قبل از صدور رای در مورد پرونده دومی که هنوز باز است.
