پایان عصر جدید؛ شاید تا همیشه

روزنامه هفت صبح | «عصر جدید» یکی از اتفاق‌های مهم چندسال اخیر تلویزیون است؛ اتفاقی که شاید بتوانیم ریشه آن را در برخی مسابقات استعدادسنجی و از همه مهمتر اقدام رامبد جوان در برگزاری رقابت «خنداننده‌شو» بدانیم. بعد از «خنداننده‌شو» و شور و هیجانی که به‌واسطه آن در جامعه به راه افتاد و استعدادهای جوانی که به عرصه کمدی معرفی کرد، استقبال‌ از حضور در چنین مسابقاتی بالا رفت و «عصرجدید» بهترین گزینه برای ورود به این عرصه بود. بسیاری از کودکان، نوجوانان و جوانان با استعدادی که پیش از این هیچ‌وقت زمینه‌ای برای نمایش نتیجه تلاش‌هایشان نداشتند، با «عصرجدید» توانستند برای اولین‌بار مقابل چشم بی‌شمار مخاطب دیده شوند و به آرزویشان برسند.

«عصر جدید» حالا در نقطه پایان فصل سوم قرار دارد و همچنان یکی از پرمخاطب‌ترین مسابقه‌های تلویزیون است. در این سه فصل هفت داور برای داوری این رقابت‌ها به میدان آمده‌اند. از این تعداد دست‌کم می‌توانیم بگوییم پنج نفر آنها در رشته‌های خودشان بهترین بوده‌اند و دو نفردیگر هم در داوری کم نگذاشته‌اند. احسان علیخانی حالا بعد از ماه عسل، به واسطه عصرجدید و البته بعد از آن جوکر توانسته است برندهای جدیدی را به ثبت برساند. به بهانه پایان «عصرجدید» مروری داریم بر فعالیت‌های احسان علیخانی و داوران مسابقه.

رویا نونهالی| فصل اول و دوم
با چه کارنامه‌ای: رویا نونهالی اواخر دهه شصت به عنوان بازیگر فعالیتش را در سینما شروع کرد. سال ۱۳۶۷ برای بازی در فیلم «عروسی خوبان» محسن مخملباف، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن را گرفت. تا قبل از دومین سیمرغش فیلم‌های زیادی بازی کرد و یکبار هم برای فیلم «فصل پنجم» به کارگردانی رفیع پیتز از جشواره رامی‌ین فرانسه تندیس طلایی بهترین بازیگر را گرفت. دومین سیمرغش را برای نقش مکمل فیلم «بوی کافور عطر یاس» به کارگردانی بهمن فرمان‌آرا گرفت.

بعد از آن نقشی متفاوت در فیلم «زندان زنان» منیژه حکمت بازی کرد و در آن هم توجه‌های زیادی را جلب کرد. نقطه اوج درخشش او در سریال «خواب و بیدار» مهدی فخیم‌زاده بود. با نقش ناتاشا به شهرت زیادی دست پیدا کرد و برنده جشن حافظ شد. «هم‌نفس»، «ماهی‌ها عاشق می‌شوند»، «عصرجمعه» و «خاک آشنا» جزو فیلم‌های مهم او در دهه هشتاد بودند. «کفش‌هایم کو؟»، «نیمه‌شب اتفاق افتاد» و «شهرزاد» از جمله مهمترین آثار او در دهه نود بودند. نونهالی سال گذشته با سریال «خاتون» مورد توجه قرار گرفت.

ویژگی به عنوان داور: نونهالی مواجهه‌ درست و دقیق با اجراها داشت. در بسیاری از موارد خیلی منطقی رای منفی می‌داد و روی رایش می‌ماند و از طرف دیگر هرجا احساس می‌کرد حقی از کسی ضایع شده وارد عمل می‌شد و سعی می‌کرد در گفت‌وگو با داوران، از آن شرکت‌کننده دفاع کند. در ظاهر همه رویا نونهالی را جدی‌ترین داور مسابقه «عصرجدید» معرفی می‌کردند و حتی گاهی اوقات به قول احسان علیخانی از او می‌ترسیدند اما مسئله جالب اینجاست که نونهالی در عین جدیت، در بسیاری از مواقع شوخ‌طبع بود و خودش را در شوخی و بازی برای بالا رفتن جذابیت برنامه سهیم می‌کرد.

شیوه رای دادن: رویا نونهالی در اکثر موارد سعی می‌کرد دلایلش را برای انتخاب رای سفید یا قرمز به طور کامل و جزء به جزء بیان کند. حتی اگر تحت تاثیر احساسات قرار می‌گرفت یا اجرایی را صرفا به دلیل اینکه خوشش آمده انتخاب می‌کرد باز هم دلایل محکمی برای این انتخاب می‌آورد.

آریا عظیمی‌نژاد| فصل اول و دوم
با چه کارنامه‌ای: عظیمی‌نژاد با ساخت موسیقی فیلم «میم مثل مادر» در سینما و «او یک فرشته بود» به شهرت زیادی دست پیدا کرد. او در سینما برای موسیقی متن «میم مثل مادر»، «طلا و مس» و «فرزند خاک» نامزد جایزه بهترین موسیقی متن در جشنواره بین‌المللی فیلم فجر و جایزه خانه سینما شد. عظیمی‌نژاد در سال ۲۰۰۴ مقام دوم جشنواره بین‌المللی موسیقی بریتانیا را در رشته موسیقی فولکلوریک بین‌المللی با تکنوازی سه‌تار به‌دست‌آورد. آشنایی آریا با جاسلین پوک آهنگساز نام‌دار بریتانیایی سبب همکاری وی با این آهنگساز اهل بریتانیا در چندین پروژه موسیقی فیلم شد. عظیمی‌نژاد سرپرست گروه موسیقی «بوم و بر» است که در سبک موسیقی تلفیقی فعالیت می‌کند. او برای خواننده‌های مختلف ایرانی از جمله محمد اصفهانی آهنگ ساخته است.

ویژگی به عنوان داور: آریا عظیمی‌نژاد معمولا در مواجهه با اجراها درست و اصولی برخورد می‌کرد. درست است که یکی از احساساتی‌ترین داوران مسابقه بود و خیلی زود تحت تاثیر برخی اجراها قرار می‌گرفت و اشک‌هایش جاری می‌شد اما اجازه نمی‌داد این احساسات، روی داوری‌اش اثر بگذارد. به همین دلیل هم او را یکی از سخت‌گیرترین داوران عصرجدید می‌نامیدند. داوری که خیلی به ندرت رای مثبت می‌داد و از اجرایی تعریف می‌کرد.

شیوه رای دادن: بهترین عملکرد را زمانی داشت که با یک اجرا در حوزه موسیقی مواجه بودیم. بسیار دقیق گوش می‌داد و از همان میانه اجرا با توجه به واکنش‌ها و حرکات صورتش می‌شد فهمید آیا آن را پسندیده است یا نه.معمولا وقتی به یک اثر رای مثبت می‌داد سایر داوران هم تصمیم نهایی خودشان را می‌گرفتند که رای مثبت بدهند. درست است که تخصص اصلی عظیمی‌نژاد موسیقی بود و معمولا درباره اجرای خواننده‌ها و نوازنده‌ها نظر تخصصی‌تری ارائه می‌کرد اما در سایر موارد هم سعی می‌کرد به یک‌سری اصول پایبند باشد و بدون دلیل قاطع، رای نمی‌داد. او ازجمله داورانی بود که تحت تاثیر دیگران رایش را تغییر نمی‌داد و چندبار هم که برخلاف میلش رای مثبت داد، زمانی بود که داوران دیگر به جای او دکمه را فشار دادند.

سیدبشیر حسینی| فصل اول و دوم
با چه کارنامه‌ای: زمانی که به عنوان داور فصل اول «عصرجدید» معرفی شد اکثر مخاطبان نه نامش را شنیده بودند و نه می‌دانستند برچه اساسی انتخاب شده. او فارغ التحصیل رشته حقوق در مقطع کارشناسی ارشد و دارای مدرک دکترای فرهنگ و ارتباط است. پیش از «عصرجدید» هم چند سالی با صدا و سیما همکاری داشت و در برنامه‌های مختلف به عنوان کارشناس حضور داشت. او به عنوان کارشناس در برنامه سینمایی «هفت» هم حضور پیدا می‌کرد.

ویژگی به عنوان داور: از جمله داورانی بود که معمولا تحت‌تاثیر سایرین قرار نمی‌گرفت و رای منفی‌اش خیلی سخت به رای مثبت تبدیل می‌شد. گرچه یکبار به اصرار احسان علیخانی، به چنین کاری دست زد. یکی از ایرادهای داوری او، توقع بسیار زیادش بود. خیلی راحت از اجراها راضی نمی‌شد. مثال یکبار خواننده‌ای را به خاطر اینکه وسط اجرا نفس کشیده بود، رد کرد و اصرارهای آریا عظیمی‌نژاد به‌عنوان متخصص موسیقی هم برای پس گرفتن رای منفی او و اینکه این ایرادی به حساب نمی‌آید روی رای او اثری نداشت. بارها پیش آمده بود که رای منفی می‌داد با این استدلال که منتظر یک اجرای خفن‌تر بوده و شگفت‌زده نشده و … درواقع معیارش برای رای مثبت دادن این بود که تفاوت زیادی نسبت به اجرای قبلی داشته باشد.

شیوه رای دادن: سیدبشیر حسینی، نسبت به سایر داوران، انعطاف بیشتری از خودش نشان می‌داد و معمولا از اظهارنظرهای صریح و تند برای ردکردن یک شرکت‌کننده استفاده نمی‌کرد. درواقع اکثر مواقع به‌جای اینکه اشتباه را به رخ شرکت‌کننده بکشد، سعی می‌کرد درباره آن اشتباه به او توضیح دهد. مثلا برای ردکردن یک شرکت‌کننده به او می‌گفت که حتما خسته بوده و تمرکز نداشته و حتما در مراحل بعد از این بهتر می‌شود و … او در مسابقه، یک تکیه‌کلام بامزه هم داشت و هروقت می‌خواست نمره منفی بدهد، می‌گفت: «باعشق» و بعد دکمه قرمز را فشار می‌داد. داوران و احسان علیخانی معمولا بیشترین شوخی را با او داشتند و خودش هم کاملا پابه‌پای شوخی آنها پیش می‌رفت.

امین حیایی| فصل اول، دوم و سوم
با چه کارنامه‌ای: امین حیایی چندان نیاز به معرفی ندارد. او یکی از پرکارترین بازیگران مرد ایران است که در کارنامه‌اش چیزی نزدیک به ۱۰۰ فیلم سینمایی دیده می‌شود. او علاوه بر این در تعدادی سریال تلویزیون و شبکه نمایش خانگی هم بازی داشته. حیایی در این سال‌ها موفق شد دوبار برنده سیمرغ بلورین بازیگری شود. یکبار در نیمه دهه هشتاد برای فیلم «شب» ساخته رسول صدرعاملی و دیگری در همین دوره آخر جشنواره برای فیلم «برف آخر» به کارگردانی امیرحسین عسگری. اما یکی از بهترین کارهایش بازی در فیلم «شعله‌ور» به کارگردانی حمید نعمت‌الله است که به خاطر نقش متفاوتی که در آن داشت، دیپلم افتخار بهترین بازیگری را از آن خود کرد.

ویژگی به عنوان داور: یکی از عوامل جذابیت مسابقه «عصرجدید» در هر سه فصل بود و تنها داوری که از فصل اول تا سوم در مسابقه حضورش را حفظ کرد. به عنوان داوری مهربان شناخته می‌شد که با شرکت‌کننده‌ها و داوران زیاد وارد شوخی می‌شد. حیایی سختگیری سایر داوران را نداشت و معمولا زمانی که از اجرای شرکت‌کننده‌ها خوشش می‌آمد، سعی می‌کرد شوق و شعفش را کاملا در صورت و رفتار نشان دهد. سخت‌گیر نبودن او هم می‌توانست نقطه قوت تلقی شود و هم نقطه ضعف. به خاطر اینکه تا فصل دوم مخاطبان زیاد او را به عنوان داور جدی نمی‌گرفتند. حیایی پر انرژی است و از جمله داورانی است که روی سن قرار می‌گیرد و گهگاه شرکت‌کننده‌ها را یاری می‌کند.

شیوه رای دادن: یکی از نکات قابل توجه درباره رفتار رای‌دهی حیایی در فصل سوم این بود که خودش را پیشکسوت می‌دانست و در مواجهه با اجراهایی که دیگر داورها را هیجان‌زده می‌کرد رفتاری عادی‌تر داشت. در کل میزان رای‌های سفیدش خیلی بیشتر از آرای منفی است. یک اجرا باید خیلی ضعیف باشد که حیایی رای منفی دهد. این درحالی است که ابتدای فصل سوم تاکید کرد می‌خواهد سخت‌گیرتر باشد اما در عمل، چنین اتفاقی نیفتاده و کماکان جزو داورهای مهربان و پر چراغ سفید این مجموعه است.

ژاله صامتی|فصل سوم
با چه کارنامه‌ای: ژاله صامتی سالیان سال است که در تئاتر، سینما و تلویزیون فعالیت دارد. او بازیگر آرام و بی‌حاشیه‌ای است که هم روی صحنه تئاتر موفق بوده، هم در سینما و هم درتلویزیون. ژاله صامتی علاوه بر نقش‌های جدی، در کمدی هم موفق عمل کرده است. نمونه اخیر آن سه فصل از سریال «زیرخاکی» است که او وجهی تازه از توانایی خود را در آن به نمایش گذاشته است. او درحالی به عنوان داور «عصرجدید» انتخاب شد که فصل سوم «زیرخاکی» با بازی او درحال پخش بود.

ویژگی به عنوان داور: نکته قابل توجه درباره داوری صامتی، واکنش‌های جالب او در هنگام تماشای اجراها بود. از همان ابتدا از روی واکنش‌های صورتش می‌شد فهمید قرار است چه رایی بدهد. وقتی از اجرایی خوشش می‌آمد چهره‌اش باز می‌شد لبخند می‌زد و حتی بعضی وقت‌ها با هیجان واکنش نشان می‌داد و بلندبلند می‌خندید و تشویق می‌کرد. جزو داورهایی است که در یک سوم ابتدایی اجرا رای می‌داد حتی اگر را‌یش منفی بود.

مسئله مهم دیگر این است که با سایر داورها به خاطر رای‌های منفی که می‌دادند وارد چالش می‌شد و از حق شرکت‌کننده‌ها دفاع می‌کرد. در مقایسه با رویا نونهالی، تنها داور خانم فصل‌های قبل، سخت‌گیری کمتری نشان می‌داد و واکنش منفی نسبت به اجراهای خطرناک نداشت. صحبت او درباره لهجه یکی از شرکت‌کننده‌ها با حاشیه‌های زیادی در این فصل روبه‌رو شد که البته با توجه به شیوه گفت‌وگوی او اعتراض چندان وارد نبود. بسیاری از منتقدان و سینماگران هم نسبت به جو ایجاد شده برای این بازیگر گلایه کردند و رفتار او را کاملا طبیعی دانستند.

شیوه رای دادن: ژاله صامتی با مهربانی ذاتی‌اش، سهل‌گیرترین داور این دوره عصرجدید بود اما با این حال هیچ‌وقت بی‌دلیل و از روی احساسات صرف امتیاز مثبت نمی‌داد. معمولا سعی می‌کرد درباره هر اجرا به نقاط قوت بیشتر از ضعف تمرکز کند دقت کند و با تکیه بر آنها چراغ سفید را روشن کند. معمولا اظهارنظرهایی کلی درباره اجراها داشت و چندان به جزئیات اجرای استعدادها نمی‌پرداخت.

کارن همایون‌فر| فصل سوم
با چه کارنامه‌ای: کارن همایون‌فر جزو آهنگسازان پر کار و مطرح سینما و تلویزیون است که سه بار سیمرغ جشنواره فجر و پنج بار تندیس جشن خانه سینما گرفته. موسیقی‌های متن خاطره‌انگیز او را بارها در فیلم‌ها و سریال‌های مختلف مثل جرم، خاک‌آشنا، زادبوم، گزارش یک جشن، سوت پایان، قصه پریا، یکی از ما دو نفر، سفر سبز، حلقه سبز، سلطان، آکواریوم، برف روی کاج‌ها،بادیگارد، پل چوبی و … شنیده‌ایم.

ویژگی به عنوان داور: همایونفر شخصیتی آرام دارد و سعی می‌کند با طمانینه و احترام برخورد کند. شاید بتوانیم او را سخت‌گیرترین داور این دوره عصرجدید به حساب بیاوریم. بسیار دقیق بود و به این سادگی‌ها دستش را روی چراغ سفید نمی‌برد. برای رای دادن دیدی همه‌جانبه داشت. موشکافانه و با تمرکز زیاد روی جزئیات نظر می‌داد و خیلی دقیق راجع به دلایل موافقت و مخالفتش توضیح می‌داد. حتی در زمینه داوری اجراهای نمایشی هم بیشتر از ژاله صامتی و امین حیایی که متخصص این عرصه هستند حساسیت نشان می‌داد. به نظر می‌رسد این موشکافی، در میان آهنگسازها رواج دارد و از این حیث رفتارش بی‌شباهت با آریا عظیمی‌نژاد نبود. گرچه برخلاف عظیمی‌نژاد با ادبیاتی لطیف‌تر نظر منفی‌اش را اعلام می‌کرد و صراحت او را نداشت.

شیوه رای دادن: خیلی وقت‌ها حتی اگر یک اجرا به نظرش درست بود و فقط چند ایراد کوچک داشت به خاطر آن ایرادها رای مثبت نمی‌داد و جالب اینجاست که بعضی اوقات بعد از اینکه چراغ سفید را روشن می‌کرد باز هم به شرکت کننده می‌گفت برای این امتیازی که داده تردید داشته و کلی با خودش کلنجار رفته است. اجرایی که همایون‌فر هم برایش چراغ سفید روشن می‌کرد و هم تعریفی ضمیمه‌اش می‌کرد، مشخص بود که بخش مهمی از راه را رفته و می‌تواند با خیال راحت ادامه دهد. البته تعداد شرکت‌کنندگانی که نهایتا از همایون‌فر رای سفید می‌گرفتند چندان هم کم نبود. نکته قابل توجه اینکه معمولا رای دیگران روی رایش اثر نمی‌گذاشت و کاملا سر موضع خودش روی اجراها می‌ماند.

مجید اسماعیلی| فصل سوم
با چه کارنامه‌ای: مجید اسماعیلی ناشناس‌ترین داور فصل سوم عصرجدید بود. همه می‌دانستند قرار است به عنوان کارشناس جایگزین بشیر حسینی شود و حتی روی صندلی او هم بنشیند اما نمی‌دانستند از کجا آمده و قبلا چه می‌کرده. اسماعیلی سابقه تهیه کنندگی فیلم سینمایی دارد، داور جشنواره‌هایی مثل حقیقت و مقاومت بوده است و تجربه کارگردانی انیمیشن در کارنامه‌اش به چشم می‌خورد. او در دوران جشنواره فجر سال گذشته، در برنامه «هفت» هم حضور پیدا می‌کرد و سعی داشت فیلم‌ها را از منظر خانواده، جامعه و اخلاقیات تحلیل کند که البته حرف‌هایش باب طبع طیفی از مخاطبان قرار گرفت.

ویژگی به عنوان داور: اسماعیلی استاد دانشگاه است، آرام حرف می‌زند و سعی می‌کند از چارچوبی مشخص خارج نشود. با اینکه تفاوت‌های زیادی با سیدبشیر حسینی داشت اما درست مثل او به فرامتن بیشتر از خود اجرا اهمیت می‌داد و اظهارنظرهایش طولانی بود. معتقد بود هر اجرا جدای از اینکه باید جذاب باشد و مخاطب را درگیر کند حتما نیاز به معنا و هدف مشخصی دارد. حتی وقتی به اجراهایی که پر از حرکات محیرالعقول بود یا مثلا به شعبده‌بازی ربط پیدا می‌کرد رای مثبت می‌داد در توضیح می‌گفت که این رای را به جسارت و شجاعت او داده است و کشور ما به آدم‌های شجاع و دلاور نیاز دارد.

شیوه رای دادن: معتقد است چهار رای مثبت به یک اجرای پر از حرکات خطرناک، چندان درست نیست و شاید این مسئله را ترویج کند که این کارها خوب است و بقیه هم باید سراغش بروند. جزو داورهایی است که دیر رای می‌دهد و خیلی وقت‌ها می‌گوید منتظر شده تا ببیند بقیه چه رایی می‌دهند و مثلا اگر یک نفر سه رای مثبت گرفته با خیال راحت به او رای منفی بدهد. به همین دلیل هم معمولا آخرین کسی است که بین داوران رایش را اعلام می‌کند. خیلی وقت‌ها هم وقتی دو امتیاز مثبت و یک امتیاز منفی وجود داشته باشد رای منفی می‌دهد و نتیجه را به تماشاچیان واگذار می‌کند.