پایانی بر داروی پرحاشیه هیدروکسی کلروکین
روزنامه هفت صبح | درحالی‌که دو قدم به رسیدن واکسن کرونا به تمام جهان باقی مانده، هنوز هم دعوا بر سر اینکه چه دارویی برای بیماران کرونایی تجویز شود ادامه دارد. سازمان بهداشت جهانی در تازه‌ترین دستورالعملش آب پاکی را روی دست تمام پزشکان گروه‌های تحقیقاتی ریخته و «توصیه قوی» کرده که صرف‌نظر از شدت بیماری و طول مدت علائم به‌هیچ‌وجه برای بیماران کرونایی هیدروکسی کلروکین تجویز نشود.
هیدروکسی کلروکین همان داروی جنجالی است که اوایل شیوع کرونا حرف‌وحدیث‌های زیادی درباره عوارض شدیدش شنیده می‌شد و حتی تام هنکس و همسرش اعلام کردند که با استفاده از این دارو سرگیجه شدید گرفتند، اما ترامپ یکی از مدافعان سفت‌وسخت آن بود. حالا سازمان جهانی بهداشت در گزارشش آورده که «هیدروکسی کلروکین ممکن است خطر اسهال، تهوع یا استفراغ را افزایش دهد و اسهال و استفراغ ممکن است خطر هایپوولمی، افت فشار خون و آسیب حاد کلیه را بالا ببرد.»
سازمان جهانی بهداشت از خردادماه شروع به ایجاد تردید جدی در تجویز این دارو کرده بود تا جایی که همان‌موقع اعلام کرد که «کاربرد آزمایشی هیدروکسی کلروکین، داروی ضدمالاریا، برای درمان مبتلایان به ویروس کرونا را به‌خاطر نگرانی‌های ایمنی «به طور موقت» متوقف کرده است.» کمی بعد هم مجله پزشکی لانست نتیجه تحقیقاتی را منتشر کرد که نشان می‌داد هیدروکسی کلروکین منجر به افزایش احتمال مرگ در بیماران مبتلا به کووید-۱۹ می‌شود.
در بخش دیگری از گزارش تازه سازمان بهداشت جهانی اسم یک داروی دیگر هم دیده می‌شود؛ یعنی آزیترومایسین که یک داروی ضدویروس قوی و قدیمی است. سازمان بهداشت جهانی در مورد این دارو نوشته: «هیچ شواهدی وجود ندارد که افزودن آزیترومایسین تاثیری در نقش درمانی هیدروکسی کلروکین داشته باشد.»
*** هیدروکسی تجویز نمی‌کنیم
دکتر مسعود مردانی، فوق‌تخصص بیماری‌های عفونی و عضو کمیته علمی مقابله با کرونا در مورد اینکه آیا هنوز هم برای بیماران ایرانی مبتلا به کرونا هیدروکسی تجویز می‌شود یا نه، می‌گوید: «تا جایی که من می‌دانم این دارو هنوز رسما از پروتکل‌های درمانی کرونا در ایران حذف نشده است، اما چندین ماه است که دیگر تجویز نمی‌شود.
خیلی از پزشکان به دلیل ادامه‌دار شدن علائم و شکایت تعداد زیادی از بیماران آن را کنار گذاشتند، ضمن اینکه به مرور بی‌تاثیر بودن این دارو در مشاهدات بالینی پزشکان ثابت شد، اما آزیترومایسین هنوز برای بیمارانی که عفونت بارز داشته باشند تجویز می‌شود، چون به‌هرحال یک داروی ضدویروس قوی است.
این را در نظر داشته باشید که هنوز هیچ دارویی که بتوان گفت تاثیر قطعی در درمان کرونا دارد یا می‌تواند در فلان برهه از بیماری حتما موثر باشد پیدا و معرفی نشده است و پزشکان سعی می‌کنند با مشاهده علائم بیمار تا جایی که می‌توانند داروهایی تجویز کنند که به نظر می‌رسد با شرایط بیمار، دریافت آنها خوب است؛ مثل همین آزیترومایسین و گروه داروهای ضدویروس قوی.»
نگین محمدی، پزشک داروساز یکی از داروخانه‌های بیماران خاص تهران هم در مورد میزان تجویز هیدروکسی کلروکین می‌گوید: «تا همین چند ماه پیش تقریبا نسخه بیمار کرونایی نبود که هیدروکسی در آن نباشد؛ تا جایی که ما اصلا از روی همین دارو می‌فهمیدیم که نسخه برای بیمار کرونایی است، اما حالا تعداد تجویز هیدروکسی خیلی کم شده است، خودمان هم این اواخر به بیماران می‌گفتیم که این دارو می‌تواند عوارض داشته باشد.
و اگر حالت تهوع، سرگیجه و اسهال شدید داشتند حتما این دارو را قطع کنند و فکر نکنند که اینها عوارض ناشی از بیماری است. ما اینها را تا جایی که می‌شد، می‌گفتیم چون فکر می‌کردیم به دلیل شلوغی بیمارستان‌ها شاید خیلی از همکاران پزشک فرصت نکنند بگویند و بیماری که دچار بی‌اشتهایی و بی‌حالی است از عوارض ناشی از هیدروکسی آسیب ببیند.»
*** سایر توصیه‌ها
دستورالعمل جدید سازمان بهداشت جهانی فقط حاوی توصیه‌های دارویی نیست، بلکه توصیه‌های دیگری هم دارد؛ مثلا بخش بزرگی از این دستورالعمل مربوط به اهمیت ورزش کردن در این روزهاست. سازمان بهداشت جهانی در دستورالعملش نوشته: کنون زمانی است که بیشتر از هر وقت دیگری نیازمند بدن و روحی سالم هستیم و کلید آن در دستان ورزش است. نباید به بهانه قرنطینه، بدن را به مدت طولانی در وضعیت سکون قرار دهیم.
چنددقیقه حرکات کششی ساده و راه رفتن در منزل نقش مهمی در عملکرد عضلات و استخوان‌ها و بهبود گردش خون دارند.» بعد هم دستورالعمل‌هایی برای میزان تحرک مورد نیاز برای گروه‌های سنی مختلف آورده است؛ مثلا تاکید کرده که کودکان زیر ۵ سال حتما باید در طی روز ۱۸۰ دقیقه فعالیت بدنی با شدت مختلف داشته باشند و ۵ تا ۱۷ ساله‌ها باید ۶۰ دقیقه تحرک متوسط و شدید را در روز تجربه کنند.
*** همچنان ماسک را دریابید
همانطور که پیش‌بینی می‌شد این‌بار هم سازمان بهداشت جهانی روی اهمیت زدن ماسک تاکید کرده و گفته که تمام افراد در محیط‌های عمومی باید ماسک بزنند و کسانی که در محیط‌های پرریسک‌تری حضور دارند بهتر است در صورت امکان از ماسک‌های n95 استفاده کنند. البته سازمان بهداشت جهانی به خطرات استفاده از ماسک هنگام فعالیت‌های شدید بدنی اشاره کرده و گفته که این موضوع می‌تواند فرآیند اکسیژن‌رسانی به بدن، مخصوصا مغز را مختل کند.
این موضوع برای کسانی که به انواع بیماری‌های تنفسی مثل آسم مبتلا هستند خطرناک‌تر هم هست. به گفته این سازمان، تا اطلاع ثانوی تهویه کافی، فاصله‌گیری فیزیکی و ضدعفونی کردن «سطوح با تماس زیاد» در سالن‌های ورزشی باید ادامه یابد، در غیر این صورت بستن موقت این مکان‌ها در نظر گرفته شود.
