پادزهر «پارسی» از چین می‌آید

روزنامه هفت صبح، فرید عطارزاده| پیش‌بینی سال گذشته هفت‌صبح به وقوع پیوست و مسئولان وزارت بهداشت ایران اعلام کردند، داروی کرونا که توسط یک شرکت خارجی با مدیر ایرانی تولید شده تا ۳ ماه آینده وارد بازار خواهد شد.

هفته آخر سال گذشته بود که هفت صبح در تیتر یک خود نوشت: «پادزهر در دستان دکتر پارسی». در آن گزارش، برای اولین بار در میان رسانه‌های داخلی خبر دادیم داروی کرونا با عنوان Remdesivir در حال تایید گرفتن نهایی برای تولید در مقیاس جهانی است. نکته مهم آن گزارش این بود که نوشته بودیم مدیر آن شرکت آمریکایی، یک فرد ایرانی به نام «مهرداد پارسی» است.

حالا «مینو محرز» عضو کمیته کشوری مبارزه با بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت اعلام کرده این دارو تا سه ماه دیگر به طور رسمی به عنوان داروی درمان کووید ۱۹ وارد بازار خواهد شد و احتمالا نسخه تحت لیسانس کشور چین آن نیز به ایران خواهد آمد. در ابتدا صحبت‌های خانم محرز را مرور می‌کنیم و سپس به شما می‌گوییم جریان این دارو از چه قرار است.

*** صحبت‌های خانم محرز
* یک: داروی «رم دسیویر»( Remdesivir ) یک داروی ضد ویروس و تولید یک شرکت آمریکایی است و در زمان شیوع بیماری کووید ۱۹ در چین هم در درمان بیماران موثر بود. این دارو اکنون در اروپا و آمریکا تحت یک کارآزمایی وسیع برای درمان این بیماری است و نتیجه آن فوق‌العاده خوب بوده است. اکنون در مرحله سوم کارآزمایی بالینی برای درمان کووید ۱۹ است و فقط یک مرحله دیگر باقیمانده است.

* دو: نتیجه مراحل قبلی کارآزمایی بالینی این دارو با موفقیت طی شده است و احتمالا تا دو یا سه ماه آینده با گذراندن مرحله آخر کارآزمایی بالینی این دارو به عنوان داروی اختصاصی درمان کووید ۱۹ به بازار دنیا عرضه می‌شود.

* سه: چین هم این دارو را در اختیار دارد و اگر تایید شود می‌توانیم این دارو را از چین تهیه کنیم. البته اکنون مقدار کمی از این دارو در کشور وجود دارد و در برخی مراکز درمانی ایران در بهبود بیماران کرونا موثر بوده است.

* چهار: سازمان بهداشت جهانی هم یک مطالعه بزرگ در چندین کشور اروپایی و آسیایی از جمله ایران درباره اثربخشی این دارو انجام می‌دهد. البته مطالعه وسیع آمریکا و اروپا در مورد این دارو یک مطالعه چندمرکزی و بزرگ است و نتیجه آن ارزشمند و قابل توجه خواهد بود.

* پنج: این دارو چند سال پیش برای درمان ابولا تولید شد و بعد کنار گذاشته شد اما بعد از شیوع کرونا آمریکا این دارو را به چین داد و مشخص شد که در درمان این بیماری موثر است.

*** چینی است یا آمریکایی؟
در صحبت‌های خانم محرز گفته شده که این دارو قرار است توسط چین ساخته و عرضه شود. ما در گزارش خود اما خبر داده بودیم این دارو توسط یک شرکت داروسازی مشهور آمریکایی به نام «گیلیاد ساینس» ساخته شده است. ماجرا از این قرار است که اکنون کشور چین داروی آماده را از شرکت آمریکایی «گیلیاد ساینس» خریداری کرده است.

سخنگوی این شرکت به نیویورک تایمز گفته است که منابع فعلی شرکت مربوط به آزمایش‌های دارو در مورد ویروس ابولا هستند و شرکت در تلاش است که عرضه دارو را با بیشترین سرعت افزایش دهد. مواد اولیه تهیه دارو را خود چین دارد. اما چین از نظر حقوقی حق مالکیت بر فرمول دارو را ندارد. شرکت آمریکایی «گیلیاد ساینس» فرمول شیمیایی داروی «رمدسیویر را در آمریکا» و چندین کشور دیگر ثبت مالکیت کرده است. در چین هم «گیلیاد ساینس» برای ثبت مالکیت دارو اقدام حقوقی کرده اما پاسخ آن از سوی مقامات چینی داده نشده است.

رسانه‌های آمریکایی از تلاش‌های چین برای تولید داخلی رمدسیویر خبر داده و ادعا کرده‌اند که ممکن است چین حقوق مالکیت شرکت آمریکایی را به رسمیت نشناسد و خودش دارو را تولید کند. با این وجود سخنگوی شرکت آمریکایی گیلیاد سانس به نیویورک تایمز گفته است که در این صورت، دعواهای حقوقی مربوط به حق مالکیت دارو را دنبال نخواهد کرد و اگر دارو موفق عمل کند به تولید گسترده آن کمک خواهد کرد.

*** شرکت گیلیاد از کجا آمده؟
در ویکی پدیای این شرکت آمده: « گیلیاد ساینس» (Gilead Sciences ) شرکت داروسازی و بیوتکنولوژی آمریکایی است، که در زمینه تولید داروهای پزشکی ریه و هایپرتنسیون ریوی، هپاتیت بی، هپاتیت سی و ترک اعتیاد، نارسایی قلبی، سرطان‌شناسی، مبارزه با آسم، اچ‌آی‌وی و ایدز، داروهای فشار خون و انواع پیش‌داروها فعالیت می‌‌کند. شرکت گیلیاد در سال ۱۹۸۷ توسط پزشکی به نام مایکل ریوردن راه‌اندازی شد و در حال حاضر (۲۰۱۵) به عنوان دهمین شرکت داروسازی جهان شناخته می‌شود.

دفتر مرکزی این شرکت در شهر فوستر سیتی، کالیفرنیا، ایالات متحده آمریکا قرار دارد و سهام آن در بازار بورس نزدک معامله می‌شود و جزئی از شاخص اس اند پی ۵۰۰ و نزدک-۱۰۰ به شمار می‌آید. بنا بر گزارش شرکت گیلیاد دونالد رامسفلد پیش از آنکه در کابینه جرج دابلیو بوش مشغول به کار شود، سهامدار و مدیرعامل شرکت گیلیاد بوده‌است.»

*** صعود ناگهانی سهام گیلیاد
به گزارش اسپوتنیک، آزمایشات بالینی داروی ضد ویروس «رمدسیویر» نتایج امیدوارکننده‌ای برای درمان ویروس کرونا نشان داده است که این امر موجب شد سهام شرکت داروسازی و بیوتکنولوژی آمریکایی گیلیاد، تولیدکننده این دارو تا ۱۲درصد افزایش یابد. سهام این شرکت آمریکایی براساس داده‌های معاملاتی ۸٫۱ درصد تا ۸۲٫۷۴ دلار افزایش یافته است.

حداکثر ارزش در طول معاملات به ۸۵٫۷۹ دلار (۱۲ درصد) رسید. تمام بیماران مبتلا به کووید-۱۹ که در بیمارستان دانشگاه پزشکی شیکاگو با داروی «رمدسیویر» تحت درمان قرار گرفتند، به نقل از STAT News، براساس اعلام پزشکان به سرعت بهبود یافته و طی کمتر از یک هفته از بیمارستان مرخص شدند.

*** داروی Remdesivir چگونه کار می‌کند؟
مراحل تحقیق و تولید این دارو بیشتر در بحران جهانی ویروس ابولا بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ انجام شده بوده و روی ویروس ابولا موثر بوده و روی سایر ویروس‌های هم خانواده مانند سارس و مرس هم در آزمایش‌ها جواب داده و حالا هم به گفته مقامات دانشگاهی و بهداشتی چین و تایوان و آمریکا که این دارو در یک اقدام مشترک بر بیماران کرونا ویروس با شرایط وخیم در ۱۱بیمارستان ایالت هوبی به مرکزیت ووهان و همچنین بیماران وخیم در تایوان و آمریکا آزمایش شده و موثر و مفید بوده.

ادعا شده یکی از دلایل اصلی کاهش سریع مرگ و میر این ویروس در چین در روزهای اخیر همین استفاده گسترده‌تر از این دارو در این ۱۱ بیمارستان است و در مورد بیماران آمریکایی با شرایط بسیار وخیم بعد از استفاده از این دارو ظرف ۲۴ساعت علایم بیماری به نحو بسیار قابل توجهی تخفیف یافته و بیمار توانسته از بخش مراقبت‌های ویژه به بخش قرنطینه بر گردد.

نحوه عمل این دارو تاثیرگذاری بر RNA های ویروس‌هاست به صورتی که آن‌ها را به اصطلاح گیج و چیدمان آنها را به هم می‌ریزد و چرخه باز تولید و تکثیر آن را کاهش و در نهایت متوقف می‌کند هر چند این دارو هنوز در شرایط آزمایشی قرار دارد ولی حالا با توجه به فوریت کنترل فاجعه دولت‌های چین و تایوان وارد توافق تجاری با کمپانی گیلیاد برای تولید انبوه این دارو برای استفاده گسترده‌تر از آن شدند و آزمایشگاه ملی تایوان با کسب اجازه از کمپانی گیلیاد در روز سه‌شنبه توانسته یک گرم از این داروی بیو تکنولوژی را در تایوان تولید کند و امیدوار است که بتواند تا یک کیلوگرم از این دارو را در عرض یک تا دو هفته آینده تولید کند. به هر حال مراحل تایید دارو توسط اداره استاندارد دارویی و غذایی آمریکا برای استفاده عمومی در آمریکا بسیار وقت بر است ولی تایوان یا چین یا هر کشور دیگری برای استفاده گسترده مجبور به انتظار برای تایید این دارو توسط اداره دارو و غذای آمریکا نیستند و فقط نیاز به توافق برای حق معنوی تولیدات و اختراعات با این کمپانی دارند که در حال انجام آن هستند.

***رسانه‌های بین‌المللی چه می‌گویند؟
* یک:واشنگتن پست: مؤسسات ملی بهداشت و مقامات بهداشتی چین روی صدها نفر این دارو را آزمایش کرده‌اند. از جمله بیمارانی که پس از خارج شدن از کشتی مسافرتی مشهور به قرنطینه رفتند.Gilead ادعا کرده این دارو چنان سریع عمل کرده که حتی منتظر تأیید لازم توسط سازمان غذا و دارو نباید ماند. بنابراین قبل از تایید سازمان داروی آمریکا، این دارو را به چین فرستاده است. مقام‌های این شرکت در پاسخ به این سوال که چرا بدون مجوز نهایی این دارو را به چین فرستاده‌اند، گفته‌اند به نظر آن‌ها آزمایشات مطابق عرف معمول جهانی انجام شده و با توجه به شرایط اضطراری فعلی، نیازی به سپری کردن بروکراسی‌های معمول نیست.

* دو: گاردین: در حالی که همگان منتظر اعلام نتایج قطعی این دارو و اعلام آن توسط سازمان بهداشت جهانی هستند ، پزشکان ایالات متحده ، چین و ایتالیا در حال حاضر از Remdesivir به صورت دلسوزانه (تبصره قانونی که می‌گوید اگر بیماری در حال مرگ بود می‌توان با اجازه خودش از داروهایی که در مرحله آزمایش هستند، استفاده کرد) برای معالجه تعداد کمی از بیماران مبتلا به Covid-19 شدید استفاده می‌کنند. اولین بیمار آمریکایی ، یک مرد ۳۵ ساله در شهرستان اسنومومیش ، واشنگتن بهبود یافت اما آزمایشات کامل برای ارزیابی اینکه آیا این دارو شدت علائم و مرگ و میر را کاهش می‌دهد، لازم است.

* سه: fortune: وزارت بهداشت عمومی واشنگتن و گیلیاد هنوز به درخواست‌‌های متعدد Fortune برای اظهارنظر درباره نحوه استفاده Remdesivir در آمریکا و ابهامات آن پاسخ ندادند. این سوالات، محور زیر بودند:
* کروناویروس و آنفلوآنزا علائم مشابهی دارند. بنابراین ، آنها چگونه متفاوت هستند؟
* برخی از شرکت‌های دارویی افراطی‌ترین راه‌ها را برای آزمایش و به دست آوردن داروی درمان کرونا انجام می‌دهد. آیا داروی گیلیاد اینگونه نیست؟

*** درباره آقای پارسی
سایت «الف» نوشته: «می‌توان به ارتباط ضمنی این دارو با ایران از مدیرعامل شرکت گیلیاد یعنی پرفسور مهرداد پارسی اشاره کرد که شاید در رایزنی‌های احتمالی متخصصان و بخش مدیریت بهداشت کشور با این کمپانی می‌تواند مفید باشد. مهرداد پارسی یکی از بزرگ‌ترین دانشمندان صنعت بیو تکنولوژی در سطح اول دنیاست. همچنان بد نیست اشاره کنیم در سوابق تحصیلی او به غیر از فارغ‌التحصیل شدن از بهترین دانشگاه‌های دنیا موضوعی که برای تمام جوانان و دانشجویان و محققان کشورمان می‌تواند نکته آموز باشد.

اشاره‌ای به خاطره او در دوران دانشجویی است که به عنوان عضو یک کار تحقیقاتی برای بررسی و گرفتن نمونه از موجودات میکروسکوپی داخل کوسه‌های دریای کارائیب مسئولیتش بستن آرواره‌ها و پوشاندن چشم‌های کوسه‌های صید شده با حوله بوده تا سایر اعضای تیم بتوانند نمونه‌ها را از بدن کوسه‌ها جدا کنند سپس وظیفه او بیرون آوردن قلاب یا تور از آرواره‌های کوسه‌ها برای رها کردن مجدد کوسه‌ها به دریا بوده که به گفته خودش خطرناک‌ترین کار ممکن ولی در عین حال شیرین‌ترین خاطره او در مرارت‌ها و سختی‌هایی است که از سر گذرانده تا به این مقام علمی در سطح اول دنیا رسیده.»