وقتی ناظر بازار دست به کار می‌شود
روزنامه هفت صبح، احمدرضا نجفی | هفته پیش انتظارها برای رونمایی از معاملات اولین صندوق ETF دولتی به پایان رسید. صندوق سرمایه‌گذاری واسطه‌گری مالی یکم که سهام دولت در بانک‌های ملت، صادرات و تجارت و بیمه‌های البرز و اتکایی امین را در خود جای داده، تقریبا از اوایل اردیبهشت ماه وارد ادبیات سهامداران شد.
پذیره‌نویسی آن به مدت یک ماه طول کشید و نهایتا تا ابتدای خرداد ماه حدود سه میلیون و ۵۰۰هزار نفر با پرداخت شش هزار میلیارد تومان سرمایه خود، واحدهای این صندوق را به قیمت ۱۰هزار تومان و تا سقف ۲۰۰واحد معادل دو میلیون تومان خریداری کردند. با گذشت یک ماه از پایان مهلت پذیره‌نویسی، زمان قابل معامله شدن واحدها فرارسید.
شنبه با وجود اینکه هنوز خیلی از خریداران صندوق دارا یکم نمی‌توانستند واحدهای خود را در سبد دارایی‌شان مشاهده کنند، کورس معاملات شروع شد. اولین روز واحدهای صندوق ETF دارا یکم در بورس ۲۲هزار و ۸۰۰تومان قیمت خورد اما این پایان ماجرا نبود. در ادامه هفته قیمت هر واحد این صندوق به حدود ۳۲هزار تومان رسید و این درحالی بود که ارزش هر واحد نهایتا ۲۶هزار تومان اعلام شده است.
*** دارا یکم بالاخره به پرتفوی سهامداران آمد
یک ماه بی‌خبری از اولین صندوق ETF دولتی به پایان رسید. چهارشنبه چهارم تیرماه قرار بود معاملات دارا یکم در بورس آغاز شود اما هنوز واحدهای این صندوق به پرتفوی سهامدارانی که در اردیبهشت ماه دو میلیون تومان پول بی‌زبان را برای پذیره‌نویسی گذاشته بودند، اضافه نشده بود. تا اینکه خبر آمد کسانی که با کد ملی و از طریق بانک‌ها یا اپلیکیشن‌ها واحدهای صندوق را خریده بودند، باید فعلا منتظر بمانند و شانس خود را با تغییر دادن کارگزار ناظر امتحان کنند.
*** قیمت ۳۲هزار تومانی برای واحدهای ۲۵هزار تومانی
معاملات واحدهای صندوق واسطه‌گری مالی یکم در نماد دارا یکم از شنبه هفته گذشته شروع شد و در اولین روز هر واحد ۲۲هزار و ۹۰۰تومان قیمت خورد. این یعنی کسانی که دو میلیون تومان برای پذیره‌نویسی سرمایه‌گذاری کرده بودند، حالا پول‌شان به حدود چهار میلیون و ۶۰۰هزار تومان رسیده است. ادامه هفته به کام سهامداران رقم خورد.
از آنجایی که خیلی از صاحبان واحدهای دارای یکم هنوز امکان معامله را نداشتند، فروشنده‌ها چندان پرشمار ظاهر نشدند اما در طرف مقابل خریداران با مشاهده بازدهی ۱۳۰درصدی واحدها از زمان پذیره‌نویسی، برای خرید دست به کار شدند. همین موضوع باعث شد قیمت واحدهای صندوق دارا یکم پشت سر هم افزایش پیدا کند. روز سه‌شنبه شاخص NAV یا همان ارزش واقعی هر واحد دارا یکم روی تابلو حدود ۲۶هزار تومان بود، ولی خریداران مدام سراغ قیمت‌های بالاتر می‌رفتند.
زمانی که قیمت معاملات به ۳۰هزار تومان رسید، ناظر بازار دست به کار شد و بدون هیچ اطلاعیه‌ای نماد را متوقف کرد. سهامداران در این وضعیت صرفا می‌توانستند سفارش ثبت کنند و هیچ معامله‌ای انجام نمی‌شد. همین مورد باعث شد شاهد تشکیل صف خرید با حجم پنج میلیون و صف فروش با حجم سه میلیون سهم روی قیمت ۳۲هزار تومان باشیم. یعنی ۲۳درصد بالاتر از ارزش واقعی!
*** خرید غیرعقلانی ممنوع!
متوقف کردن نماد دارا یکم در روز سه‌شنبه نتوانست جلوی سفارش‌های غیرعقلانی را بگیرد. با اینکه ارزش واقعی واحدها به طور واضح روی تابلو دارا یکم ۲۶هزار تومان اعلام شده بود اما روز چهارشنبه قیمت هر سهم در زمان سفارش‌گیری به محدوده ۳۷هزار تومان رسید. ناظر بازار بدون هیچ اطلاعیه‌ای جلوی معامله واحدهای دارا یکم را گرفت و در اطلاعیه‌ای بعد از پایان ساعات معاملات اعلام کرد به خاطر اختلاف زیاد بین قیمت و ارزش واقعی واحدها، کل سفارشات باطل می‌شود.
حالا برخی معتقدند این اقدام ناظر بازار برای حمایت از خریدارانی بوده که در حال ارتکاب یک اشتباه بزرگ بودند. در طرف مقابل عده‌ای این اقدام ناظر بازار را خلاف قواعد عرضه و تقاضا در بورس می‌دانند و می‌گویند وقتی تقاضا وجود دارد، قیمت سهام افزایش پیدا می‌کند و ناظر بازار نباید جلوی معاملات را بگیرد.
*** محدودیت نوسان ۱۰درصد برای صندوق‌های ETF
اتفاقات هفته گذشته در نماد دارا یکم، دامن بقیه صندوق‌های ETF را هم گرفت. پیش از این واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری بدون دامنه نوسان در بورس معامله می‌شدند و امکان افزایش قیمت تا دو برابر و کاهش آن تا یک تومان وجود داشت، ولی اتفاقات هفته گذشته باعث شد شرکت بورس در اطلاعیه‌ای دامنه نوسان کل صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله سهامی و مختلط را به ۱۰درصد کاهش دهد. این محدودیت از دوشنبه ۱۶تیرماه اجرایی خواهد شد.
