وسوسه شیرین بورس و طلسم مار خوش خط‌‌‌و‌خال
روزنامه هفت صبح، گروه بازار | وقتی همه‌جا صحبت از پول باشد، باید خودمان را برای تبلیغات آن آماده کنیم. فرقی نمی‌کند برنامه ورزشی تلویزیون ببینیم، یا پیامک‌های موبایلمان را چک کنیم؛ هر جایی ممکن است تبلیغات مرتبط با سرمایه‌گذاری در بورس سراغمان بیایند. جذب مشتری بیشتر هدف اصلی‌شان است و در این راه ترفندهای مختلفی به کار گرفته می‌شود. این تبلیغات ممکن است کسانی را که آشنایی زیادی با بورس ندارند، به‌کلی گیج کند.
مثلا وقتی می‌گویند حداقل سرمایه لازم برای سرمایه‌گذاری در بورس از طریق شرکت‌های سبدگردانی یک‌میلیارد تومان است، بعید نیست مخاطب به اشتباه بیافتد و فکر کند برای ورود به بورس، به چنین سرمایه نجومی‌ای احتیاج دارد. در این گزارش هفت مورد از پرتکرارترین و البته عجیب‌ترین تبلیغات بورسی را بررسی کرده‌ایم. خیلی از آنها به شما دروغ نمی‌گویند اما ممکن است شما را گمراه کنند. برای همین بهتر است تکلیف خودمان را در برابر تبلیغات اینچنینی روشن کنیم.
* یک: خرید سهام دولتی با ۲۰درصد تخفیف تا ۲۰۰درصد سود!
یکی از بنرهای تبلیغاتی سایت‌های اینترنتی ادعای جالبی دارد. کارگزاری فارابی در تبلیغات خود می‌گوید: «خرید سهام دولتی با ۲۰درصد تخفیف تا ۲۰۰درصد سود و درمجموع ۲۲۰درصد بازدهی.» اپلیکیشن‌های کیف پول هم دست‌به‌کار شده‌اند. دیجی‌کالا در پیامک تبلیغاتی خود می‌گوید: «کاربر گرامی دیجی‌کالا/دیجی‌پی؛ خرید سهام دارا دوم دولت با ۲۰درصد تخفیف با همکاری بانک کارآفرین.»
آنطور که این تبلیغات می‌گویند، انگار تخفیف ۲۰درصد مربوط به اپلیکیشن یا کارگزاری مورد نظر است، در‌حالی‌که تخفیف ۲۰درصدی توسط دولت آن‌هم در نحوه قیمت‌گذاری واحدهای صندوق پالایشی یکم اعمال می‌شود. با این حساب فرقی نمی‌کند شما با چه روشی در پذیره‌نویسی واحدهای صندوق ETF شرکت کنید. در هر صورت شما این واحدها را با تخفیف ۲۰درصدی می‌خرید. بماند که برخی تبلیغات نام صندوق ETF پالایشی یکم با نماد پالایش را به اشتباه دارا دوم اعلام می‌کنند.
ماجرا زمانی جالب‌تر می‌شود که پای سود ۲۰۰درصدی به وسط می‌آید. در روزهایی که خیلی از کارشناسان درباره بازدهی صندوق پالایش و صرفه اقتصادی شرکت در پذیره‌نویسی آن دو‌به‌شک هستند، ادعای سود ۲۰۰درصدی می‌تواند تا حد زیادی گمراه‌کننده باشد. هیچ سود تضمین‌شده‌ای برای پذیره‌نویسی پالایش وجود ندارد و حتی ممکن است با شرکت در این پذیره‌نویسی بخشی از سرمایه‌تان را از دست بدهید. عدد ۲۰۰درصد سود مربوط به بازدهی صندوق دارا یکم آن هم صرفا برای مدتی کوتاه بود.
* دو: حداقل سرمایه لازم برای ورود به بورس؛ یک‌میلیارد تومان
بین دو نیمه فوتبال تنها چیزی که انتظارش را نداشتیم، تبلیغات شرکت سبدگردانی بورس بود. برنامه گزارش ورزشی شبکه سه، حامی مالی عجیبی دارد. دو مجری در کنار هم می‌ایستند و مخاطبانشان را به سپردن سرمایه‌شان به شرکت سبدگردانی اقتصاد بیدار دعوت می‌کنند. زمانی که صحبت از حامی مالی می‌شود، مجری در توضیحات سرمایه‌گذاری در بورس می‌گوید، حداقل سرمایه لازم یک‌میلیارد تومان است.
منظور او حداقل سرمایه لازم برای سرمایه‌گذاری در شرکت سبدگردانی است و ارتباطی به سرمایه‌گذاری در بورس ندارد اما بعید نیست مخاطب برنامه دچار چنین اشتباهی شود. برای سرمایه‌گذاری در بورس محدودیتی ندارید و حتی با مبالغی در حد ۱۰۰هزار تومان هم می‌توانید در عرضه اولیه‌ها شرکت کنید. اگر هم بخواهید سهام بخرید، حداقل مبلغ سفارش خرید ۵۰۰هزار تومان است و بعضا این رقم را به‌عنوان حداقل سرمایه لازم برای بورس می‌دانند.
با این حساب خبری از سرمایه میلیاردی نیست. حتی شرکت‌های سبدگردانی هرکدام شرایط مختلفی دارند. بعضا حتی سرمایه ۵۰میلیون تومانی را هم برای سبدگردانی اختصاصی قبول می‌کنند. شرایطشان به این شکل است که مشتری با سپردن مبالغ بزرگ به شرکت سبدگردانی، اختیار خرید و فروش سهام به سبدگردان می‌دهد و نهایتا سود به‌دست آمده با شرایطی بین صاحب سرمایه و شرکت سبدگردان تقسیم می‌شود. بعضی سبدگردان‌ها ۲۰درصد سود به‌دست آمده را دریافت و مابقی آن را به مشتری می‌دهند. این نسبت در شرایط برخی سبدگردان‌ها به ۵۰درصد می‌رسد.
* سه: ثبت درخواست غیرحضوری فروش سهام عدالت با اپلیکیشن
یکی از تبلیغات بانک‌ها، کارگزاری‌ها و اپلیکیشن‌های کیف پول، فروش غیرحضوری سهام عدالت است. مثلا روابط عمومی به‌پرداخت ملت می‌گوید: «دارندگان سهام عدالت که روش مستقیم آزادسازی سهام خود را به قصد فروش آن انتخاب کرده‌اند، می‌توانند از طریق اپلیکیشن سکه اقدام به ثبت غیرحضوری درخواست فروش سهام خود کنند.»
این تبلیغات محدود به سکه نیست و مشابه آن را می‌توان برای اپلیکیشن‌های ۷۲۴، کیپاد و آپ و… هم پیدا کرد. برخی دیگر تبلیغاتشان را روی عباراتی مثل فروش سهام عدالت بدون نیاز به کد بورسی منتشر می‌کنند. مثلا اپلیکیشن ۷۲۴ می‌گوید: «تمامی دارندگان سهام عدالت با استفاده از اپلیکیشن ۷۲۴ می‌توانند بدون نیاز به داشتن کد بورسی و یا مراجعه به بانک‌ها یا دفاتر پیشخوان دولت، به‌راحتی و با بررسی جزئیات و ارزش مجموعه نمادهای خود نسبت به فروش ۳۰درصد ارزش سبد سهامشان برای تمامی حساب‌های بانکی و به انتخاب خود اقدام کنند.»
ماجرا از این قرار است که فروش سهام عدالت در هیچ‌کدام از روش‌ها نیازی به دریافت کد بورسی یا مراجعه حضوری ندارد. کارگزاری‌ها هرکدام سامانه مخصوص به خودشان را دارند که صرفا به‌صورت اینترنتی، بدون کد بورسی و مراجعه حضوری می‌توانید سفارش فروش سهام عدالت خود را در آنها ثبت کنید. شرایط فروش در همه کارگزاری‌ها یکسان است و صرفا برخی اپلیکیشن‌های طرف قرارداد با بانک‌ها و کارگزاری‌ها، امکان فروش سهام عدالت از طریق برنامه خود را فراهم کرده‌اند. بدون نیاز به این اپلیکیشن‌ها و حتی با گوشی موبایل می‌توان با مراجعه به سامانه سهام عدالت کارگزاری‌ها سفارش فروش سهام عدالت را ثبت کرد.
* چهار: پرداخت سود ماهانه بالاتر از بانک
تبلیغات بنری شرکت سبدگردان کاریزما یکی دیگر از تبلیغات جالب بورس در سایت‌های اینترنتی است که روی آن بزرگ نوشته شده: «پرداخت سود ماهانه بالاتر از بانک». صندوق سرمایه‌گذاری درآمد ثابت کاریزما، یکی از ده‌ها صندوق سرمایه‌گذاری فعال است. اکثر غریب به اتفاق صندوق‌های سرمایه‌گذاری درآمد ثابت، سود بیشتری نسبت به سپرده‌های بانکی دارند.
سود سالانه آنها به‌طور میانگین حدود ۲۸درصد است و اختلاف زیادی با سود ۱۶درصدی سپرده‌های بانکی یک‌ساله دارد. با این حساب نمی‌توان گفت صرفا صندوق سرمایه‌گذاری کاریزما می‌تواند سود ماهانه بالاتر از بانک داشته باشد، بلکه تمام صندوق‌های درآمد ثابت شرایط مشابهی دارند. مثل این است که کارخانه تولید لوازم خانگی برای تبلیغ تلویزیون‌هایش به امکان تماشای شبکه‌های صدا‌وسیما اشاره کند!
* پنج: همین حالا غیرحضوری در کارگزاری ثبت‌نام کن
دریافت کد بورسی و شروع به معاملات در بورس به روش غیرحضوری، از آمال و آرزوهای تازه‌واردهای بورس است که هنوز محقق نشده اما کارگزاری‌های مختلف با ترفندهایی مثل ثبت‌نام غیرحضوری در کارگزاری، دنبال جذب مشتری بیشتر هستند. ماجرا از این قرار است که در این موارد، صرفا پر کردن فرم‌ها غیرحضوری است و نهایتا شما باید یک‌سر به کارگزاری یا دفاتر پیشخوان برای احراز هویت بزنید.
برخی کارگزاری‌ها هم امکان احراز هویت در محل را فراهم کرده‌اند. به این معنا که بعد از ثبت اطلاعات، نماینده کارگزاری به خانه یا محل کار شما می‌آید و فرآیند احراز هویت کامل می‌شود. هرطور حساب کنیم نمی‌توان اسم این فرآیند را ثبت‌نام غیرحضوری در کارگزاری دانست. این شیوه تبلیغ مربوط به یک کارگزاری خاص نیست و تقریبا تمام کارگزاری‌ها از این ترفند استفاده می‌کنند.
درحال حاضر صرفا فرآیند احراز هویت سجام به روش غیرحضوری انجام می‌شود و می‌توانید با مراجعه به اپلیکیشن‌ها یا سایت‌های معرفی‌شده کد بورسی بگیرید. بعد از کد بورسی همچنان یک مرحله احراز هویت در کارگزاری‌ها را پیش رو دارید تا بتوانید در بورس سهام بخرید یا بفروشید.
* شش: چگونه در صف فروش بورس، سهام بفروشیم؟
تبلیغ ربات‌های سفارش سرخطی و فروش سرورهای مخصوص بورس از آن دسته تبلیغات عجیب برای جذب مشتری است. قبلا شعارشان پیروزی در صف خرید بود اما از وقتی روند بورس نزولی شده، تغییر استراتژی داده‌اند و به مشتریانشان وعده موفقیت در فروش سهام می‌دهند! یکی از آنها سرویس ارائه‌دهنده هاست و سرورهای مجازی توشن است که ادعا می‌کند با سرورهای پرسرعتی که دارد، می‌تواند سفارش خرید و فروش سهام شما را در لحظه ارسال کند.
سرور مجازی مخصوص بورس آن بین ۴۱۰هزار تا یک‌میلیون و ۹۴۰هزار تومان در ماه هزینه اشتراک دارد و مدعی است می‌توانید در سریع‌ترین حالت ممکن سفارش‌ها را ارسال کند. خیلی هم عالی! اما اگر در جریان فرآیند ارسال سفارش خرید و فروش در بورس باشید، احتمالا می‌دانید که سرعت اینترنت شما تنها یکی از عوامل تاثیرگذار است.
حتی اگر از سرور مجازی برای ارسال سفارش استفاده کنید، سفارش شما از طریق کارگزاری به هسته معاملات می‌رود و بعد از تایید هسته ثبت می‌شود. در این بین سرورهای مجازی نمی‌توانند برای ارسال سریع‌تر سفارش شما از کارگزاری به هسته معاملات کمکتان کنند. با این حساب بهتر است کلا خودتان را برای ارسال سفارش سرخطی اذیت نکنید.
* هفت: بسته پیشنهادی کارگزاری برای جبران ضرر مشتریان
احتمالا شما هم با تبلیغات تلگرامی که در آن سبد پیشنهادی معرفی می‌شود، روبه‌رو شده‌اید. برخی از گروه‌ها و کانال‌ها خودشان را جای کارگزاری‌های بزرگ می‌گذارند و می‌گویند کارگزاری مفید برای جبران زیان مشتریانش سبد پیشنهادی رایگان ارائه کرده است. البته این تبلیغات از طرف کارگزاری نیست و صرفا ترفند گروه و کانال‌ها برای جذب عضو به‌حساب می‌آید.
راستش را بخواهید ضرر و زیان سرمایه‌گذاران بورس ارتباطی به کارگزاری‌ها ندارد. اغلب آنها به‌عنوان مشاور سرمایه‌گذاری سبد پیشنهادی دارند و آن را در باشگاه مشتریانشان عرضه می‌کنند. با این حساب اگر دنبال سبد پیشنهادی می‌گردید، کارگزاری‌ها و شرکت‌های مشاوره سرمایه‌گذاری می‌توانند کمکتان کنند.
