واکاوی رفتار اولیانوف؛ ستاره جدید مذاکرات برجام
روزنامه هفت صبح | حدود ۴۰ روز از شروع مذاکرات برجامی در دولت سیزدهم می‌گذرد و مدتی است که ما در ایران اسم یکی از چهره‌های حاضر در مذاکرات را بیشتر می‌شنویم، عجیب اینکه این چهره ایرانی نیست. این مرد تقریبا ۶۰ساله میخائیل اولیانوف است، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی وین که ما او را در رسانه‌ها با عنوان نماینده روسیه در مذاکرات برجام می‌شناسیم. آقای اولیانوف مدت زیادی است که این سمت را به عهده دارد اما اخیرا بنابه دلایلی که چندان برایمان روشن نیست تصمیم گرفته بیشتر در رسانه‌ها ظاهر شود و حرف‌ها و توئیت‌هایش بیشتر از گذشته به چشم می‌آید.
البته بعضی‌ها می‌گویند که نقش نماینده روسیه بعد از انتشار فایل صوتی جنجالی محمدجواد ظریف اهمیت پیدا کرده و روسیه و نماینده‌اش بعد از آن اظهارنظرها زیر ذره‌بین رفته‌اند اما این استدلال نمی‌تواند چندان دقیق باشد چون به هر حال بیشتر شدن تحرکات اولیانوف چیزی نیست که از نظرها پنهان باشد. و این را هم در نظر بگیرید که بخشی از تحرکات اولیانوف به خاطر عدم گفت و گوی هیات های ایرانی با رسانه های غربی است و این ماجرا دایره فعالیت اولیانوف را به شدت گسترده کرده است.
بیشتر روسی بدانید لطفا
همین چند روز پیش یک رادیوی آن سوی آب به نقل از میخائیل اولیانوف مخابره کرد :«سانتریفیوژهای ایران باید نابود، پلمب یا به خارج منتقل شود.» این رسانه به نقل از نماینده روسیه ادامه داد:«یکی از موضوعات مورد بحث در مذاکرات وین سانتریفیوژهای ایران در سایت‌های هسته‌ای برای غنی‌سازی اورانیوم است.با این سانتریفیوژها چه کار می‌توانیم بکنیم؟ یک گزینه انتقال آنها به خارج ایران است. گزینه دیگر نابود کردن آنهاست و گزینه بعدی نیز انبار کردن و پلمب آنها تحت تضمین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.»
به این ترتیب این رسانه وابسته به آمریکا طبق معمول برآتش احساسات ضد روسی در بخشی از جامعه رسانه ای ایران دمید . این در حالی است که نکات اشاره شده توسط اولیانوف همان مفاد توافق برجامی بوده است . هرچه بود این حرف‌ها به سرعت در رسانه‌های خارج از ایران منعکس شد . ماجرا آنقدر بالا گرفت که سفارت روسیه در ایران مجبور شد بیانیه بدهد و بگوید که حرف‌های آقای نماینده بد ترجمه شده است.
در این بیانیه آمده بود: «ترجمه تحریف شده سخنان آقای میخائیل اولیانوف نماینده دائم فدراسیون روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین در خصوص مسئله سانتریفیوژها در واحدهای هسته‌ای در ایران به زبان فارسی توسط یکی از رسانه‌های فارسی زبان توجه سفارت روسیه در ایران را به خود جلب نمود. در حقیقت دیپلمات روسی سخنان ذیل را اظهار نمود:«با این سانتریفیوژها چه باید کرد؟ گزینه خارج کردن و گزینه انهدام وجود دارد.
گزینه انبار کردن آن در اراضی ایران و قرار دادن آن تحت ضمانت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مهر و موم کردن و غیره نیز وجود دارد. در خصوص انتخاب این گزینه‌ها می‌توان به توافق رسید. این فقط یکی از ده‌ها مسئله‌ای است که باید حل شود» امیدواریم که این رسانه جهت اجتناب از سوءتفاهم و اطلاعات متناقض، من بعد نسبت به ترجمه بیانات نمایندگان روسی منصفانه‌تر عمل نماید» سفارت روسیه در آخر نه تنها لازم دید که یادآوری کند طی تمام سال‌های منتهی به برجام و بعد از آن هیچ کدام از میانجی‌ها به اندازه روسیه تلاش نکرده بلکه به مترجمان رادیو فردا هم کنایه زد که «پیشنهاد می‌کنیم که زبان روسی را بهتر بیاموزند.»
مصاحبه‌ای دیگر و ماجرایی دیگر
این ماجرا درست کمی بعد از آن بود که اولیانوف در یک مصاحبه مفصل با یکی از شبکه‌های فارسی زبان مستقر در لندن حاشیه‌های زیادی درست کرد. ایران اینترنشنال حرف‌های اولیانوف را اینطور ترجمه کرد:« در آغاز دچار اشتباهاتی شدند، هیچ گفته جدیدی نداشتند و فقط صحبت‌هایی می‌شد که خیلی عادی بود و ایران تاکنون غیر از وقت‌کشی کار خاصی نکرده است.»
تقریبا تمام تحلیلگران بعد از شنیدن این ترجمه‌ها و بعد هم انعکاس کتبی آنها در رسانه‌های فارسی زبان خارج از ایران مطمئن بودند که اولیانوف نمی‌تواند اینطور درباره ایران حرف زده باشد بنابراین ماجرا از طرف کسانی که مذاکرات را با جدیت دنبال می‌کردند جدی گرفته نشد اما در شبکه‌های اجتماعی سروصدا کرد و فشارها به اولیانوف آنقدر زیاد شد که اودر توئیتی از اشتباه ترجمه شدن حرف‌هایش انتقاد کرد و نوشت: «امروز عصر عجله داشتم اما به درخواست روزنامه نگاران نظراتی را ارائه کردم اما (سخنانم) بد تعبیر شد. آگاه باشید که من موضع ایران را مثبت ارزیابی کردم نه منفی.»
او در توئیت دیگری هم نوشت: «بسیاری از دیپلمات‌ها محض احتیاط دوست ندارند مصاحبه کنند. احتمالا حق با آنهاست.» این غائله جنبه‌های بین‌المللی هم پیدا کرد چون ابتدا خبرنگار المیادین که شب قبل مصاحبه کوتاهی با اولیانوف گرفته بود این توئیت را به خودش گرفت و پیگیری‌های او باعث شد روشن شود که منظور نماینده روسیه دقیقا کدام خبرنگار و کدام گفت‌وگو بوده است. این موضوع باعث شد که خبرنگاران حاضر در خیمه خبرنگاران واقع در پشت درهای مذاکرات نسبت به این اتفاق موضع‌گیری کنند.
در نهایت ایران اینترنشنال مجبور شد این گفت‌وگو را از روی سایتش بردارد و حتی خبرنگار اعزامی‌اش به محل مذاکرات را هم تغییر دهد. بعد از این دو اتفاق اینطور به نظر می‌رسید که اولیانوف فعلا در مورد ایران محتاط‌تر عمل کند تا داستان دیگری درست نشود اما بلافاصله در یک توئیت دیگر جنجال دیگری درست کرد.
مذاکره کردیم چیزی نشد
وقتی توئیتر اولیانوف را مرور می‌کنیم می‌بینیم که او مواضع نزدیک به ایران زیادی گرفته است مثلا یک بار توئیت باقری کنی را بازنشر و آن را تایید کرد. علی باقری کنی،معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران در این توئیت نوشته بود:«بعضی بازیگران به جای دیپلماسی واقعی به عادت مقصرنمایی خود پافشاری می‌کنند. ما سریعا پیشنهادهای‌مان را ارائه کردیم و به نحوی سازنده و منعطف تلاش کردیم تا اختلافات کم شود. دیپلماسی، خیابانی دوطرفه است.
اگر اراده‌ای برای جبران خطای مقصر باشد، راه برای توافق خوب سریع هموار می‌شود.» نماینده روسیه با کوت کردن این توئیت نوشت: «آقای باقری کنی درست می‌گوید. دیپلماسی یک خیابان دو طرفه است. همه شرکت‌کنندگان در گفت‌وگوهای وین باید این را در نظر داشته باشند. البته من این حرف‌ها را اول از همه خطاب به خودم می‌گویم. سایر همتایان در روند مذاکرات بر سر بازگرداندن برجام، برای خودشان تصمیم خواهند گرفت.»
او یک بار دیگر هم نشان داده بود که نزدیک‌تر به ایران ایستاده است تا بقیه طرفین مذاکره جایی که یک ایرانی به انگلیسی برایش نوشته بود:«سلام سفیر عزیز، مطمئنم با گوش دادن بهتر به ایرانی‌ها، توافق امیدوارکننده‌تر خواهد بود.» و او جوب داده بود: «این دقیقا همان چیزی است که ما روی آن اصرار داریم. برای موفقیت گفت‌وگوهای وین، گوش دادن به سخنان یکدیگر، از جمله به ایران، بسیار مهم است و بالعکس.»
با وجود همه این سیگنال‌های مثبت او دو روز پیش با یک توئیت متفاوت همه را غافلگیر کرد، توئیتی که بعد از جنجال‌های رادیو فردا و ایران اینترنشنال نوشته شده بود و اینطور به ذهن می‌آورد که آقای اولیانوف از تبدیل شدن به تیتر اول رسانه‌های ایرانی و قرار گرفتن در جایگاه سخنگوی خارجی مذاکرات برای ایرانی‌ها بدش نیامده است. او در توئیت جدیدش تصویری از مذاکره چند جانبه درباره برجام بین چین و آمریکا و روسیه منتشر کرد و نوشت:
«گفت‌وگوهای وین ادامه دارد. نشست غیررسمی سه جانبه روسیه، چین و آمریکا. همانطور که می‌بینید روس‌ها در کنار آمریکایی‌ها نشسته‌اند. اما هیچ پیامد سیاسی ندارد.» این حرف را عده‌ای کنایه‌ای به ایران تعبیر کردند که در برابر مذاکره با آمریکا مقاومت می‌کند و دوباره بحث درباره منظور او شروع شد.
ایرانی‌های زیادی پای توئیت اولیانوف یادآوری کردند که طرف آمریکایی اول زیر میز زده و او باید قدم اول را برای گفت‌وگو بردارد اما اولیانوف در توئیت بعدی‌اش که دیروز نوشته شد، منظورش را شفاف نکرد فقط به نقش اطلاع‌رسانی‌اش ادامه داد و نوشت که گفت‌وگوهای فشرده در سمتی که ایران حضور ندارد ادامه پیدا کرده است.
