هفت نکته درباره اخراج بیژن عبدالکریمی استاد فلسفه
روزنامه هفت صبح | یک: انتشار خبر اخراج بیژن عبدالکریمی استاد باسابقه فلسفه از دانشگاه آزاد تهران شمال بازتاب وسیعی در شبکه‌های اجتماعی داشت. عبدالکریمی از سال ۱۳۸۰ در این دانشگاه مشغول تدریس بود و به‌عنوان یکی از چهره‌های مشهور علوم انسانی در ایران شناخته می‌شود. حضور در برنامه‌های گفت‌وگو‌محور شبکه چهار سیما و به‌خصوص مناظره‌های پرحرارت او با افرادی مثل شهریار زرشناس مخاطبان پرشماری داشته. در حکم اخراج این استاد فلسفه، دلیل اخراج دفاع از نظام سلطنتی پهلوی ذکر شده است. به‌طور دقیق‌تر اگر بخواهیم بگوییم در حکم او آمده: «صلاحیت عضویت در هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی را ندارید و کد استادی بیژن عبدالکریمی از تاریخ ۱۳ شهریور ماه باطل شده است.»
دو: بعضی گمانه‌زنی‌ها حاکی از این است که بیان یک جمله از عبدالکریمی در یک برنامه زنده تلویزیونی دردسرساز شده: «اگر رضاخان نبود الان ایران کشوری مثل افغانستان بود.» او این عبارت را در مناظره‌ای با شهریار زرشناس (پژوهشگر ۵۶ ساله اصولگرا) به‌کار برد. با این حال افرادی که دیدگاه‌های بیژن عبدالکریمی را دنبال می‌کنند، از این تفسیر غافلگیر شدند. چون او بارها در برنامه‌های تلویزیونی از نظام پهلوی انتقاد کرده.
ضمن اینکه خیلی مفصل سابقه حمایت از نیروهای متعهد مذهبی و بسیج و سپاه را دارد و یکبار در یک برنامه تلویزیونی خیلی واضح گفت تنها امید من برای توسعه ایران نیروهای انقلابی هستند. گاهی مواضع او به‌طور خاص در حمایت از اصولگرایان است، اگرچه در این بین نقدهایی را هم به شیوه حکمرانی در ایران مطرح می‌کند. از زمانی‌که خبر اخراج او از دانشگاه آزاد منتشر شده، در مقابل موج حمایتی کاربران از این استاد دانشگاه، بعضی اکانت‌های اپوزیسیون با مرور مواضع عبدالکریمی در دفاع از جمهوری اسلامی، آتش حملات خود را به سوی او گرفتند.
سه: وضعیت فعلی بیژن عبدالکریمی بیشتر از همه یادآور شرایط چند سال پیش صادق زیباکلام است. هردوی آنها در مقاطعی که انتظارش را نداشتیم فرصت حضور در مناظره‌های تخصصی تلویزیونی را پیدا کردند و در نهایت طعم اخراج از دانشگاه را هم چشیدند. عبدالکریمی مثل زیباکلام گاهی حین مباحثه با مخالفانش، با چهره برافروخته و صدای بلند و حرکات اغراق‌آمیز دست‌ها، نظراتش را بیان می‌کند.
یک نقطه اشتراک آنها این است که هر دو از مراوده با غرب برای توسعه ایران دفاع می‌کنند، به‌‌رغم اینکه یکی بیشتر به تفکرات لیبرال و دیگری به ایده‌های چپ گرایش دارد. عده‌ای از کاربران حزب‌اللهی مدعی شدند که اخراج عبدالکریمی ارتباطی به دفاع از رضا‌شاه ندارد و پای مسائل صنفی در میان است، چون صادق زیباکلام هم بارها مشابه همین اظهارات را در تلویزیون مطرح کرده و کسی با او کاری ندارد. این تلقی البته خیلی دقیق نیست چون دانشگاه آزاد اسلامی از سال ۱۳۹۶ با صادق زیباکلام قطع همکاری کرد و مدتی بعد از دانشگاه تهران بازنشسته شد.
چهار: بیژن عبدالکریمی متولد ۱۳۴۲ در تهران است. او دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد خود را در رشته فلسفه در دانشگاه تهران به اتمام رسانده و بعد از مقطع دکتری در دانشگاه اسلامی علیگر هندوستان فارغ‌التحصیل شده است. او یکی از مدافعان دیدگاه‌های علی شریعتی و احمد فردید است و رویکرد چهره‌هایی مثل عبدالکریم سروش، مصطفی ملکیان، داریوش شایگان و محمد مجتهد شبستری را نقد می‌کند. از جمله کتاب‌های مشهور او می‌شود به هایدگر در افق تاریخی ما و دن‌کیشوت‌های ایرانی و جست‌وجوی معاصریت اشاره کرد. او در عین حال مدیر یک انتشارات به نام نقد فرهنگ است که آثار خود عبدالکریمی و رضا داوری اردکانی را منتشر می‌کند.
پنج: بیژن عبدالکریمی منهای حضور در برنامه‌های تخصصی شبکه چهار مثل زاویه، یکبار با انتشار ویدئوی کوتاهی در شبکه‌های اجتماعی برای افکار عمومی بیشتر شناخته شد که وضعیت خود را با یک فوتبالیست مقایسه می‌کرد. عبدالکریمی در این کلیپ رو به دوربین می‌گوید: «همواره زندگی خودم را با یک فوتبالیست مقایسه می‌کنم. چند روز پیش نوشته شده بود یکی از فوتبالیست‌های مشهور پنت‌هاوسی دارد، حدود هزار و هفتصد و پنجاه متر، حداقل متری بیست و پنج میلیون؛ ولی منِ معلمِ فلسفه هنوز دریغ از اینکه دو متر جا در این مملکت داشته باشم.
احساس می‌کنم این کشور بدون فوتبال کشور نخواهد بود. این کشور بدون برخی از چهره‌ها کشور نخواهد شد. این کشور بدون علی دایی کشور نخواهد بود. این کشور بدون علی پروین کشور نخواهد بود. اما این کشور بدون عبدالکریمی می‌تواند کشور باشد. این کشور بدون اهل فلسفه‌اش می‌تواند کشور باشد. من احساس طفیلی بودن می‌کنم در این ساختار. من زیادی‌ام، چرا؟ چون این جامعه نیازی به تفکر ندارد، ولی برایش فوتبال مهم است.»
شش: از چهره‌های مشهوری که نسبت به اخراج بیژن عبدالکریمی از دانشگاه واکنش نشان دادند می‌توانیم به سید‌عباس صالحی وزیر سابق ارشاد اشاره کنیم که توئیت کرده: «ظاهرا تله‌های انفجاری در پیش پای دولت سیزدهم ادامه دارد. از تعطیلی رشته نمایش دختران در هنرستان سوره تا خبر اخراج آقای عبدالکریمی از استادی دانشگاه آزاد! چالش‌های علمی فرهنگی، دولت را در عرصه معیشت زمین‌گیر خواهد کرد. مواظب آتش به اختیارهای حوزه علم، فرهنگ و هنر باشند.» بعضی دیگر از کاربران هم به این نکته اشاره کردند که ماجرا شبیه به ممنوعیت رشته نمایش دختران در هنرستان سوره به‌نظر می‌رسد که بعد از واکنش‌های منفی در سطح جامعه منتفی شد.
پدرام سلطانی نایب رئیس سابق اتاق بازرگانی هم در توئیتی این اقدام را در راستای تغییرات اخیر آرایش نیروهای سیاسی در کشور تفسیر کرده. رسول جعفریان استاد دانشگاه تهران و عضو فرهنگستان علوم از جمله اصولگرایانی است که نسبت به این تصمیم دانشگاه آزاد واکنش تندی داشته و در توئیتی نوشته: «متن حکم اخراج دانشمند گرامی آقای بیژن عبدالکریمی را از دانشگاه آزاد دیدم. انتظار همین بود، هرچند امیدوارم راست نباشد. خواستم به مدیران برنامه «زاویه» بگویم، اینکه لطف کرده دعوت می‌کنید و می‌گویید هر نظری داشتی مطرح کن، و بنده تاکنون نپذیرفته‌ام، بخشی از آثارش اینجا آشکار می‌شود.»
و ساعتی بعد در توئیت دیگری نوشت: «اگر قرار بود کسی را از دانشگاه آزاد مرخص کنند، جناب آقای ولایتی بود که با آن سابقه در نگارش آثار عجیب درباره تمدن اسلامی، آن‌هم در رشته‌ای که تخصص ندارند، هم علم را به سخره گرفتند، هم تمدن اسلامی را. کافی است نقدهایی را که بر ایشان منتشر شد، ببینید.» رسول جعفریان از چهره‌های نزدیک به علی لاریجانی است و این طعنه او یعنی در این ماجرا علی‌اکبر ولایتی رئیس هیات امنای دانشگاه آزاد را مسئول می‌داند. رئیس فعلی دانشگاه آزاد اسلامی محمدمهدی طهرانچی است و ریاست واحد تهران شمال را هم حمیدرضا خالدی برعهده دارد.
هفت: دیروز مهرداد خدیر در واکنش به اخراج بیژن عبدالکریمی یادداشتی در عصر ایران منتشر کرد که در بخش‌هایی از آن آمده: «بیژن عبدالکریمی مسلمانی ایران‌دوست و آزاده است و اندیشه خود را در پستو پنهان نکرد و در برنامه «زاویه» شبکه چهار سیما به مردم شناسانده شد. سیمای جمهوری اسلامی ایران نه تلویزیون فارسی بی‌بی‌سی. این تصمیم بهانه‌ای به دستگاه‌های تبلیغی مخالف جمهوری اسلامی می‌دهد تا بگویند در رژیم پهلوی، آیت‌الله مرتضی مطهری (که اگرچه اهل مبارزه علنی به سبک طالقانی و منتظری نبود اما همه می‌دانستند که با حکومت نیست) بدون تحصیلات دانشگاهی جذب و عضو هیات علمی دانشکده الهیات (معقول و منقول) دانشگاه تهران می‌شود…
مطهری هم توان و بنیه علمی خود را چنان بروز می‌دهد که روزی پروفسور رضا رئیس دانشگاه وقتی او را منتظر اتوبوس یا تاکسی می‌بیند، توقف می‌کند تا سوار شود و شخصا به خانه می‌رساندش و روز بعد دستور می‌دهد حقوق مطهری چنان افزایش یابد تا بتواند بهترین اتومبیل را خریداری کند و پس از آن استاد دانشکده، بنز سوار می‌شود… بیژن عبدالکریمی بنز که ندارد هیچ، یکبار جایی گفته بود خانه هم ندارد و مستاجر است و بعید است در این چند سال که امکان خرید خانه جز با مالکیت املاکی دیگر سلب شده، خانه‌دار شده باشد. پس او نیست که از دست می‌دهد. دانشگاه است که خود را محروم می‌کند و نسلی که از اندیشه و تفکر دورتر می‌شوند.»
تجدید نظر از سوی دانشگاه آزاد؟
در آخرین ساعات کاری دیروز خبر رسید که رئیس دانشگاه آزاد دستور داده یک بار دیگر پرونده بیژن عبدالکریمی بررسی شود. در نامه محمدمهدی طهرانچی خطاب به رئیس مرکز حقوقی و صیانت از دارایی‌های دانشگاه آمده: «با بررسی گزارش‌های واصله نسبت به حکم تجدیدنظر صادره در ارتباط با آقای دکتر بیژن عبدالکریمی اینجانب لازم می‌دانم با اعمال بند «د» ماده ۲۷ آئین‌نامه نحوه تشکیل و رسیدگی به تخلفات انتظامی اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی و آموزشکده‌های سما، موضوع مجدداً در هیات عالی تجدیدنظر مورد بررسی و اجرای حکم تا زمان رسیدگی در هیات متوقف گردد.»
